Πιθανό χαρακτηρίζει το σενάριο να φτάσει η θερμοκρασία στους 50 βαθμούς Κελσίου σε κάποια περιοχή της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια ο δρ Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus για την κλιματική αλλαγή (C3S) στη συνέντευξή του στο «Βήμα». Ο ιταλός επιστήμονας τονίζει την ανάγκη να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατόν κλιματική ουδετερότητα, ενώ προειδοποιεί ότι πρέπει να αποκτήσουμε στρατηγική για να αντιμετωπίζουμε ακραίες ξηρασίες, αλλά και ακραίες πλημμύρες.
«Ο πιο θερμός Ιούλιος στην Ιστορία»
«Ο τωρινός καύσωνας είναι ισχυρός και αγγίζει τα υψηλότερα επίπεδα θερμοκρασίας όλων των εποχών στην Ευρώπη. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η Ελλάδα βιώνει τους καύσωνες αυτούς. Οι προβολές για το κλίμα πριν από μερικές δεκαετίες έδειχναν ότι ο κίνδυνος για καύσωνες θα γίνει πιο ισχυρός σε όλη την Ευρώπη» λέει. «Πέρυσι είχαμε το θερμότερο καλοκαίρι στην Ευρώπη: οι καύσωνες άρχισαν να εκδηλώνονται από την αρχή του καλοκαιριού και συνεχίστηκαν μέχρι την αρχή του φθινοπώρου. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι το πόσο ζεστός είναι σήμερα ο πλανήτης. Είχαμε τον θερμότερο Ιούνιο, τον Ιούλιο είχαμε τη θερμότερη ημέρα, δύο αλλεπάλληλες μάλιστα, και μετά είχαμε τη θερμότερη εβδομάδα και τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτός ο Ιούλιος μπορεί να είναι ίσως ο θερμότερος μήνας στην ιστορία» επισημαίνει ο δρ Μπουοντέμπο.
«Πέρυσι είχαμε καύσωνα 40 βαθμών τον Μάιο στην Ισπανία και μετά συνέχισε η θερμοκρασία πάνω από τον μέσο όρο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Το καλοκαίρι του 2022 ήταν μισό βαθμό θερμότερο από το προηγούμενο θερμότερο, επίσης, καλοκαίρι. Η κορύφωση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας οφείλεται στο Ελ Νίνιο, αλλά σημαντικό μέρος οφείλεται σε ό,τι συμβαίνει στον Βόρειο Ατλαντικό, όπου έχουμε μεγάλες περιοχές από την Ισλανδία μέχρι τη Σενεγάλη που είναι εξαιρετικά θερμότερες. Φέτος η περιοχή είναι συνολικά 1,3 βαθμούς θερμότερη. Η ανωμαλία είναι τεράστια. Πέρυσι ο συνδυασμός καύσωνα και ξηρασίας επηρέασε χώρες στην Κεντρική Ευρώπη, την Κεντρική Γαλλία, τη Γερμανία, την Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια βλέπουμε καύσωνες σε κάποια θάλασσα: στη Βαλτική πριν από τρία χρόνια, στην Ανατολική Μεσόγειο πριν από δύο χρόνια, στη Δυτική Μεσόγειο πέρυσι ενώ φέτος είναι ο Ανατολικός Ατλαντικός και η Δυτική Μεσόγειος. Είναι εντυπωσιακό πόσο θερμότερος είναι ο καιρός».
Πώς μπορούμε να μετριάσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας; τον ρωτάμε. «Ο απώτερος τρόπος μετριασμού είναι η μείωση της θερμοκρασίας παγκοσμίως. Αν θέλουμε να μειώσουμε τον κίνδυνο για καύσωνες μακροπρόθεσμα πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οσο συντομότερα φτάσουμε σε ουδετερότητα, net zero, τόσο το καλύτερο. Ακόμη και αν βαδίσουμε καλά προς την κλιματική ουδετερότητα, το οποίο δεν συμβαίνει, τις επόμενες δεκαετίες θα δούμε αύξηση θερμοκρασίας. Το κλίμα είναι ήδη πολύ διαφορετικό από αυτό που είχαμε συνηθίσει. Και χρειαζόμαστε επιτόπιες δράσεις προσαρμογής: διαφορετικό σχεδιασμό των πόλεων με περισσότερες πράσινες περιοχές, περισσότερα μονωμένα κτίρια που να προστατεύουν από ακραία ζέστη, αλλαγή συνηθειών για να περιορίσουμε την έκθεσή μας στους κινδύνους και εδώ η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να κάνει πολλά».
Τι λέει για τις δασικές πυρκαγιές; «Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία σχετικά με τις δασικές φωτιές. Από τη μια μεριά έχουμε τα στοιχεία του καιρού, τον «καιρό των πυρκαγιών», τις συνθήκες που ευνοούν περισσότερο να ξεσπάσει μια φωτιά, να γίνει πιο μεγάλη και πιο έντονη. Αυτές θα γίνουν πιο διαδεδομένες, προκαλώντας πιο μεγάλες και πιο έντονες δασικές φωτιές. Υπάρχει και το στοιχείο του «καυσίμου». Μπορείς να έχεις τέλειες συνθήκες για φωτιά αλλά όχι «καύσιμο», οπότε δεν έχεις φωτιά. Χρειάζεται και τρίτο στοιχείο, η ανάφλεξη. Αυτή μπορούμε να την ελέγξουμε, διότι οι περισσότερες πυρκαγιές οφείλονται στον άνθρωπο. Το «καύσιμο» εξαρτάται από το κλίμα. Δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθούν οι δασικές φωτιές στην Ευρώπη φέτος, αλλά στην αρχή του καλοκαιριού υπήρχε πρόβλεψη ότι θα ήταν ένα από τα χειρότερα καλοκαίρια. Βλέπουμε βέβαια ήδη ακραίες καιρικές συνθήκες, συνδυασμό υψηλής θερμοκρασίας και χαμηλής υγρασίας σε Ανδαλουσία, Ελλάδα, Τουρκία, αλλά θα πρέπει να περιμένουμε τις εξελίξεις».
«Η κλιματική αλλαγή θα γίνει χειρότερη»
Βιώνουμε αχαρτογράφητες καταστάσεις; «Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητη περιοχή, δεν είχαμε ποτέ τόση ζέστη στην ιστορία μας. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και θα γίνει χειρότερη. Η πλειοψηφία των καλοκαιριών τις επόμενες δεκαετίες θα είναι πιο θερμά από όσο σήμερα. Το ρεκόρ μέχρι σήμερα είναι οι 48,8 βαθμοί που καταγράφηκαν πριν από δύο χρόνια στη Σικελία, οπότε αυτό είναι άβολα κοντά στους 50 βαθμούς. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να αποκλείσουμε ότι θα φτάσουμε τους 50 βαθμούς. Είναι εξαιρετικά πιθανό ότι εντός της επόμενης δεκαετίας θα έχουμε 50 βαθμούς κάπου στην Ευρώπη. Αν θα συμβεί στην Ελλάδα, τη Σικελία, τη Σαρδηνία, την Ανδαλουσία δεν το ξέρουμε, αλλά είναι πιθανό σενάριο να συμβεί».
Θα δούμε τις μεσογειακές χώρες να ερημοποιούνται; «Ο καύσωνας σπρώχνει τη θερμοκρασία πάνω από τη ζώνη άνεσης όχι μόνο για τους ανθρώπους, αλλά και για τα ζώα και τα φυτά στη Μεσόγειο, οπότε αυτό θα προκαλέσει συνέπειες στο οικοσύστημα. Η Μεσόγειος θα γίνει ξηρότερη, αλλά πρόκειται για αλλαγή στο κλίμα και όχι ερημοποίηση. Το είδαμε στην Ιταλία. Είχαμε ξηρές συνθήκες τον χειμώνα και πλημμύρες αμέσως μετά. Θα πρέπει να συνηθίσουμε τα ακραία αντίθετα φαινόμενα, οι ξηρασίες θα είναι πιο συνήθεις και οι βροχοπτώσεις πιο ακραίες. Χρειαζόμαστε στρατηγική προσαρμογής που επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε και τα δύο».
