Θεσσαλονίκη, νέο βήμα στο ελληνικό σινεμά

Αριθμός-ρεκόρ σημειώθηκε εφέτος σε ό,τι αφορά τις υποβολές συμμετοχών ελληνικών ταινιών στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που τον προσεχή Νοέμβριο θα διεξαχθεί για 57η συνεχή χρονιά, με νέα μάλιστα από εφέτος διεύθυνση. Εγκυρες πληροφορίες αναφέρουν ότι τριάντα πέντε (35) ταινίες έχουν κατατεθεί στο φεστιβάλ, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι θα «περάσουν» όλες. Αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν. Τον όγκο αυτών των ταινιών θα εξετάσει ειδική γνωμοδοτική επιτροπή που αποτελείται από τρία μέλη τα οποία και θα καταλήξουν στο ποιες ταινίες πληρούν τις προϋποθέσεις για να προβληθούν στο φεστιβάλ.

Από τη στιγμή που η εισήγηση της επιτροπής γίνει στο φεστιβάλ, τον λόγο για την τελική απόφαση θα έχει πλέον η διεύθυνσή του. Τα μέλη της επιτροπής είναι η σκηνοθέτρια Ελίνα Ψύκου, ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Φρέντζος και ο κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Μήτσης. Οπως έχει κατά καιρούς ειπωθεί από τη νέα διεύθυνση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (Ελίζ Ζαλαντό, γενική διευθύντρια, Ορέστης Ανδρεαδάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής), σε ό,τι αφορά το ελληνικό κομμάτι του φεστιβάλ (και όχι μόνον), από εφέτος θα εφαρμοστεί κατά γράμμα ο νόμος. Και η διάταξη Ν. 3905/2010 (άρθρα 21-33) λέει ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχει φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου μη διαγωνιστικού χαρακτήρα.

Από εφέτος, λοιπόν, το Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου μοιράζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες συμμετοχής ελληνικών κινηματογραφικών έργων μυθοπλασίας. Οι κατηγορίες δεν έχουν προς το παρόν βαφτιστεί, όμως χάριν ευκολίας το φεστιβάλ τις ονομάζει «Πρεμιέρες» και «Μη πρεμιέρες»:

Πρεμιέρες

Πρόκειται για ταινίες που δεν έχουν πραγματοποιήσει προηγούμενη δημόσια εμπορική ή φεστιβαλική προβολή στην Ελλάδα, δεν διατίθενται για online προβολή και δεν έχουν διανεμηθεί σε βίντεο ή/και DVD. Οι ταινίες που παρουσιάζονται σε πρεμιέρα στην Ελλάδα έχουν τη δυνατότητα δύο προβολών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τη δυνατότητα συμμετοχής στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα, αν είναι το πρώτο ή το δεύτερο έργο του σκηνοθέτη τους και αν επιλεγούν για τον σκοπό αυτόν από τον διευθυντή του Φεστιβάλ.

Μη πρεμιέρες

Πρόκειται για ταινίες που έχουν πραγματοποιήσει προηγούμενη δημόσια εμπορική ή φεστιβαλική προβολή στην Ελλάδα, ή διατίθενται για online προβολή ή/και έχουν διανεμηθεί σε βίντεο ή/και DVD. Οι ταινίες που έχουν ήδη πραγματοποιήσει προηγούμενη δημόσια προβολή στην Ελλάδα έχουν τη δυνατότητα μιας φεστιβαλικής προβολής, αλλά όχι τη δυνατότητα συμμετοχής στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα. Θα πρέπει εδώ να προστεθεί πως σε ό,τι αφορά το Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ όπου μέχρι πρότινος μπορούσαν να λάβουν μέρος ως και δύο ελληνικές ταινίες, από εφέτος δίδεται η δυνατότητα προβολής ως και τριών ταινιών. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι θα προβληθούν απαραιτήτως τρεις ταινίες.

Είναι προφανές ότι η ενότητα Πρεμιέρες κινεί περισσότερο την περιέργεια αφού πρόκειται για ταινίες εντελώς παρθένες εφόσον δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ ξανά στην Ελλάδα. Στις πρεμιέρες π.χ. θα παίζονται ταινίες νέων δημιουργών που έχουν βραβευτεί σε ξένα φεστιβάλ, πράγμα που σημαίνει ότι εδώ μπορούμε να περιμένουμε με βεβαιότητα το «Αφτερλωβ», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Στέργιου Πάσχου η οποία προσφάτως βραβεύθηκε στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο έχοντας προβληθεί στο Διαγωνιστικό Τμήμα Νέων Σκηνοθετών. Το «Αφτερλωβ» γυρίστηκε δύο χρόνια μετά τη μικρού μήκους ταινία του Πάσχου «Ο Ελβις είναι νεκρός» και βάζει στην ιστορία του τους ήρωες που έπαιξαν σε εκείνη την ταινία. Εν ολίγοις, ο σκηνοθέτης παρακολουθεί την απέλπιδα προσπάθεια ενός ζευγαριού (Χάρης Φραγκούλης, Ηρώ Μπέζου) για επικοινωνία. Παραγωγός της ταινίας είναι η Φαίδρα Βόκαλη, μια παραγωγή της Marni Films, σε συμπαραγωγή ΕΡΤ, Faliro House Productions.

Μία ακόμη ταινία που θα πρέπει να περιμένουμε στο φεστιβάλ, πάντα στις Πρεμιέρες, είναι η «Ιστορία της Πράσινης Γραμμής» του Κύπριου Πανίκκου Χρυσάνθου. Εδώ παρακολουθούμε τα γεγονότα γύρω από τη ζωή του Κύπρου, ενός ελληνοκύπριου στρατιώτη, που στέλνεται να υπηρετήσει στην «πράσινη γραμμή» της Λευκωσίας στη θέση ενός συναδέλφου του, που σκοτώθηκε γιατί μπήκε μέσα στη νεκρή ζώνη. Εκεί ο Κύπρος ανακαλύπτει ότι ένας από τους απέναντι στρατιώτες, ο Μουράτ, μένει στο σπίτι του. Ο πόλεμος ανάγκασε και τους δύο να μετακινηθούν –τον Κύπρο από τον Βορρά στον Νότο και τον Μουράτ από τον Νότο στον Βορρά…

Ποια θα μπορούσε να είναι η εξέλιξη ανάμεσα στους δύο άνδρες;

Φεστιβάλ με ανοιχτές τις πόρτες

Το ενδιαφέρον με τη νέα διεύθυνση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι ότι δεν θα αποκλείει ταινίες που έχουν κάνει την πρεμιέρα τους στην Ελλάδα και μάλιστα στο πλαίσιο άλλων, ανταγωνιστικών της Θεσσαλονίκης, φεστιβάλ. Για παράδειγμα, μέχρι πέρυσι οι ελληνικές ταινίες που είχαν κάνει την πρεμιέρα τους στο φεστιβάλ της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας ήταν «κομμένες» από τη Θεσσαλονίκη. Αυτό πέρυσι άλλαξε για μερικές ταινίες (πάλι καλά!) αλλά πλέον θα αφορά όλες τις ταινίες. Επομένως το «Πέδρο Νούλα», η τελευταία ταινία του Καρόλου Ζωναρά («Ο γιος του Τσάρλι». «Μπιγκ χιτ») που θα παιχτεί στην Αθήνα, θα προβληθεί τον Νοέμβριο και στη συμπρωτεύουσα. Το «Πέδρο Νούλα» αφηγείται την περιπέτεια ενός νεαρού άνδρα (Κωνσταντίνος Ασπιώτης) που εξαιτίας ενός τροχαίου ατυχήματος έχει χάσει τη μνήμη του. Με τη βοήθεια μιας λαϊκής τραγουδίστριας (Κάτια Λεκρέκ Ο’ Γουάλις) ο ήρωας θα προσπαθήσει να αναζητήσει την ταυτότητά του, πράγμα που γρήγορα θα αποδειχθεί εφιάλτης, με τον πρώτο να βρίσκεται αντιμέτωπος με αδίστακτους ανθρώπους της showbiz και του υποκόσμου. Τη μουσική έχει γράψει ο Σταμάτης Κραουνάκης.

Στις Μη Πρεμιέρες θα βρούμε επίσης ταινίες δημιουργών μιας παλαιότερης γενιάς, όπως ο Βασίλης Βαφέας που εφέτος όντως παρουσιάζει νέα ταινία, το «Ρισάλτο» με πρωταγωνιστή τον Νίκο Πουρσανίδη. Γυρισμένο σε φυσικούς χώρους διαφόρων γειτονιών της Αθήνας (Κέντρο, Νέα Σμύρνη, Παλαιό Φάληρο, Δραπετσώνα κ.α.), το «Ρισάλτο» «περιγράφει με χιούμορ και ευαισθησία τη σύγκρουση μεταξύ του κόσμου του θεάματος και μιας κοινωνίας που καταρρέει» όπως διαβάζουμε στην ανακοίνωση της ολοκλήρωσης των γυρισμάτων. «Ρισάλτο» είναι μια ιταλική έκφραση που μπορεί να αποδοθεί ποικιλοτρόπως στα ελληνικά· έφοδος δείχνει να είναι μια λέξη που εδώ ταιριάζει. Ο Θάνος Μικρούτσικος, με τον οποίο ο Β. Βαφέας έχει συνεργαστεί τόσο στον κινηματογράφο όσο και στο θέατρο, έγραψε τη μουσική, ενώ τη διεύθυνση φωτογραφίας ανέλαβε ο Κωστής Γκίκας. Εκτός από τον πρωταγωνιστή Πουρσανίδη, παίζουν επίσης οι Αιμιλία Αρσένη, Μαργαρίτα Πανουσοπούλου κ.ά.

Θέση στις πρεμιέρες θα έχουν και συμπαραγωγές της Ελλάδας με κράτη του εξωτερικού, όπως συμβαίνει με το «Istanbul story» της Φωτεινής Σισκοπούλου. Η ταινία αφηγείται την ιστορία της Κάτιας που ύστερα από πολλά χρόνια ταξιδεύει και πάλι προς την Κωνσταντινούπολη από την οποία είχε εκδιωχθεί βίαια το 1965. Η τραυματισμένη παιδική ηλικία της ξεδιπλώνεται και πάλι μπροστά της…

Θα μπορούσαν να υπάρξουν και άλλες ταινίες στις ελληνικές Πρεμιέρες αλλά αστάθμητοι παράγοντες, όπως το ενδεχόμενο παρουσίασής τους σε φεστιβάλ του εξωτερικού, τις εμπόδισαν. Ολιγόλεπτα αποσπάσματα από κάποιες ταινίες που δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί θα παρουσιαστούν ως work in progress και εδώ ίσως έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε μέρος από την τελευταία δουλειά του Τώνη Λυκουρέση, του οποίου η πρώτη ταινία που γυρίζει μετά τους «Σκλάβους στα δεσμά τους» αναμένεται να βγει στις αίθουσες στη χειμερινή σεζόν που ήδη διατρέχουμε.

Μπορεί μεν οι πρεμιέρες να προβληθούν εκτός συναγωνισμού, χωρίς τη διεκδίκηση επίσημων βραβείων του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, θα μπορέσουν όμως να διεκδικήσουν αρκετά ανεπίσημα βραβεία με πρωτοβουλία καταξιωμένων θεσμών, όπως η Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου, η Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου (Fipresci) και μια επιτροπή αποτελούμενη από φοιτητές (και όχι μόνον κινηματογράφου) των δύο Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης (Αριστοτελείου και Μακεδονίας). Οι επιτροπές αυτές θα απονέμουν το βραβείο καλύτερης ταινίας και ένα ειδικό βραβείο. Φυσικά, τίποτε δεν αλλάζει με το βραβείο κοινού Fischer που θα το διεκδικούν μόνον οι ελληνικές ταινίες Πρεμιέρες. Σημαντικό, τέλος, είναι το ότι, όπως μαθαίνουμε, μετά το πέρας των διαδικασιών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όσοι δημιουργοί των πρεμιερών το επιθυμούν, μπορούν να παρουσιάσουν το έργο τους σε μια ειδική εβδομάδα ελληνικού κινηματογράφου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας στην Αθήνα.