Τεμπέλης δράκος: Οι ιστορίες πίσω από τα παιδικά τραγούδια που έχουν αγαπήσει παιδιά και μεγάλοι

Η γονεϊκότητα είναι η συνθήκη που σε φέρνει σε επαφή με τα τραγούδια του «Τεμπέλη δράκου». Δεν είναι όμως ούτε απαραίτητη ούτε αναγκαία καθώς ο Γιώργος Χατζηπιερής, ο «πατέρας» αυτού του δράκου που δεν απουσιάζει από την καθημερινότητα πολλών οικογενειών, κατόρθωσε να ανοίξει έναν καινούργιο δρόμο στο ελληνικό παιδικό τραγούδι.

Κάτι άλλωστε που επιβεβαιώνεται από το sold out της παράστασης στο Ηρώδειο (11/9), εκεί όπου για πρώτη φορά ο «Τεμπέλης δράκος» θα κουρνιάσει πάνω στο αιωνόβιο μάρμαρο και θα αφηγηθεί τις ιστορίες του. Μακριά από διδακτισμούς και απλουστεύσεις, μελωδίες και στίχοι γεννημένοι από στιγμές οικογενειακής θαλπωρής ή απρόσμενης έμπνευσης έγιναν τραγούδια που μεγάλωσαν παιδιά –και γλύκαναν τις ψυχές των μεγάλων.

Κάθε κομμάτι έχει τη δική του ιστορία: από τα «Δέκα καβουράκια» που πρωτοτραγουδήθηκαν σαν παιχνίδι με μια τετράχρονη και το «Ελεφαντάκι» που φέρει το τραύμα του ξεριζωμού των Κυπρίων μέχρι το «Σκουλουκούιν», που πέρασε από χείλη μεγάλων ερμηνευτών για να αγαπηθεί βαθιά στην Κύπρο, ή τον «Παγωτατζή» που φέρνει πάντα το καλοκαίρι.

Στις γραμμές που ακολουθούν, οι Γιώργος Χατζηπιερής, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Φοίβος Δεληβοριάς, Σοφία Παπάζογλου και Απόστολος Ρίζος, διηγούνται το παρασκήνιο, τις μνήμες και τα μυστικά πίσω από μερικά από τα πιο αγαπημένα τραγούδια του «Τεμπέλη δράκου».

Δέκα καβουράκια

Η μαμά είχε έξοδο με τις φίλες της και έμεινα μόνος με την Κατερίνα που ήταν τότε γύρω στα 4.   Αντί να πάμε κατ’ ευθείαν για ύπνο, κάναμε ένα μικρό παρτάκι με παιχνίδια, γλυκά και τρέλες.  Έφερα και την κιθάρα και παίξαμε τραγουδάκια από τα παιδικά τραγούδια που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη.  Ήθελα όμως να δώσω στο παιδί κάτι πιο προσωπικό. Έτσι άρχισα να αυτοσχεδιάζω και να τραγουδώ για δέκα καβουράκια που βρήκαν δέκα καραμέλες και καθίσανε στο βράχο να τις φάνε.  Συγκράτησα τη μουσική και πρόσθεσα στις επόμενες μέρες ακόμα λίγους στίχους και είχα το πρώτο παιδικό τραγούδι έτοιμο για ιδιωτική βέβαια χρήση.

Λίγες μέρες μετά ανέβηκα στην Αθήνα και με φιλοξένησε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης στο διαμέρισμά του στα Πετράλωνα. Μου έβαλε να ακούσω ντέμο με τα καινούργια του τραγούδια  «Δεν έχω τι να τραγουδήσω τι να πω», «Με ένα αερόστατο να πάμε στο φεγγάρι» και πολλά άλλα. Του έπαιξα κι εγώ τα «Δέκα Καβουράκια», του άρεσαν πολύ και έτσι όπως ήταν ανοικτή η κονσόλα το γράψαμε με κιθάρα και τουμπερλέκι και φτιάχτηκε μια κασέτα για την πάρω μαζί μου στην Κύπρο και να την ακούει η Κατερίνα. Το τραγούδι διέγραψε μεγάλη επιτυχία στον οικογενειακό και φιλικό μικρόκοσμό οπότε πήρα ενθάρρυνση και συνέχισα να γράφω. Κάπως έτσι έγινε η αρχή των τραγουδιών του «Τεμπέλη Δράκου». Γιώργος Χατζηπιερής

Σκουλουκούιν

Όταν ο Γιώργος Χατζηπιερής μου πρότεινε να τραγουδήσω στον «Τεμπέλη Δράκο» είπα «ναι» με μεγάλη χαρά. Έμαθα ότι ένα από τα τραγούδια ήταν γραμμένο σε κυπριακή διάλεκτο και επρόκειτο να το πει ο Αλκίνοος. Τα κυπριακά τα αγαπώ πολύ, όπως λατρεύω και την Κύπρο όπου έχω πολλούς καλούς φίλους – όπως τον Γιώργο- οπότε διεκδίκησα να πω εγώ αυτό το τραγούδι. Ο Γιώργος αποδέχθηκε την πρόταση μου παρ’ όλο που μου είχε προτείνει άλλο κομμάτι και τότε ξεκίνησε η μικρή μας «περιπέτεια», διότι δεν ήταν αυτονόητο ότι θα κυλήσουν όλα τόσο ήσυχα και στρωτά.

Επιστρατεύτηκε ο καλός μου φίλος Βάσος Φτωχόπουλος, εκδότης και ιδιοκτήτης ενός ιστορικού εστιατορίου στην Λευκωσία πάνω στην πράσινη γραμμή, του «Αιγαίον», που συστεγάζονταν με το βιβλιοπωλείο του, ο οποίος ανέβηκε από την Κύπρο και μαζί με τον Γιώργο Χατζηπιερή για να με μυήσουν στην Κυπριακή διάλεκτο και να με βοηθήσουν να ερμηνεύσω το «Σκουλουκούιν». Ξεκινήσαμε από το μηδέν και δουλεύαμε το τραγούδι φράση-φράση, στίχο-στίχο. Αυτό το τραγούδι που μιλάει για ένα μικρό σκουληκάκι το αγάπησα πολύ κι αγαπήθηκε πολύ και στην Κύπρο. Έγινε μάλιστα μεγάλη ραδιοφωνική επιτυχία στο νησί και στις συναυλίες μου στην Κύπρο πάντα μου το ζητάνε φωναχτά. Θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Γιώργο Χατζηπιερή που μου έδωσε αυτή την ευκαιρία. Από τότε έχω πει τραγούδια σε όλα τα άλμπουμ της σειράς «Τεμπέλης Δράκος», τα οποία μεγάλωσαν γενιές παιδιών και έβγαλαν μια τρυφεράδα και στους ενήλικους ακροατές τους. Ελευθερία Αρβανιτάκη

Το Βουνό

Ο φίλος, κουμπάρος και εξαιρετικός βιολιστής ο Μίλτος Παπαστάμου με κάλεσε για να πάμε μαζί με τις κόρες μας στην Κύθνο για μερικές μέρες. Μείναμε σε ενοικιαζόμενα δωμάτια με οικοδέσποινα την κ. Ειρήνη που έφτιαχνε εξαιρετική τυρόπιτα. Τα δωμάτια ήταν σε ύψωμα με καταπληκτική θέα στο Αιγαίο.

Ένα πρωϊνό καθώς έπινα τον καφέ μου κι αγνάντευα το πέλαγο, πρόσεξα τα γύρω νησιά και σκέφτηκα πως στην ουσία είναι κορυφές, κι από κάτω υπάρχει ολόκληρο βουνό. Η επόμενη σκέψη ήταν πως κάποτε μπορεί να ήταν και κομμάτια από κάποια οροσειρά και μετά από μια κοσμογονική έκρηξη σκορπίστηκαν στο πέλαγος.

Πήρα αυτή την ιδέα που γεννήθηκε στην Κύθνο και ανακαλώντας τη διάθεση της στιγμής στο μπαλκόνι της κ. Ειρήνης, δούλεψα τους στίχους για το «Βουνό»  για αρκετό καιρό μέχρι που απέκτησαν σαφήνεια και αρτιότητα.

Έπρεπε τώρα να βάλω και ανάλογη μουσική. Προσπαθούσα για μήνες να συνθέσω κάτι αλλά ότι κι αν έγραφα δεν κολλούσε με τους στίχους.  Ένα απόγευμα πήρα το σκύλο μου και πήγα στα βουνά των Λευκάρων για να μαζέψω μανιτάρια. Θυμήθηκα τους στίχους για το «Βουνό» και προσπάθησα να φτιάξω μια μελωδία αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τότε μου ήρθε η ιδέα να ξεκινήσω ανάποδα. Ποιος θα ήταν ο ιδανικός ερμηνευτής για αυτούς τoυς στίχους;  Βαριά φωνή, δωρική, με έκφραση και ουσία. Μα φυσικά ο Σωκράτης Μάλαμας. Με το που σκέφτηκα τον ερμηνευτή ήρθε αμέσως κι η μελωδία με τις εισαγωγές, τα κουπλέ, τα ρεφραίν ακόμα και τα χέι-χο. Τα έγραψα αμέσως στο κινητό μου για να μην τα ξεχάσω. Ο Μάριος Τακούσιης έκανε μια από τις πιο ωραίες ενορχηστρώσεις του «Τεμπέλη Δράκου» κι ο Σωκράτης δέχτηκε με χαρά να το πει.  Μάλιστα, με δική του πρωτοβουλία, πρόσθεσε και δεύτερες φωνές μια οκτάβα πιο χαμηλά. Γιώργος Χατηζπιερής

Ελεφαντάκι

Κάπου το 2004, μου τηλεφώνησε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης για να μου μιλήσει για τον Γιώργο Χατζηπιερή. Μου είπε ότι είχε το συγκρότημα «Θαμώνες» και κατάλαβα αμέσως ποιον εννοούσε. Τότε ήταν η πρώτη φορά που έμαθα ότι έχει γράψει μια σειρά παιδικών τραγουδιών –αρκετά διαφορετικών από ό,τι είχαμε τότε στο μυαλό μας ως «παιδικό τραγούδι»- και θα ήθελε πολύ να συμμετάσχω στο δίσκο. Εννοείται ότι είπα «ναι» και μετά από λίγο καιρό συναντηθήκαμε και από κοντά. Είχε έρθει από τη Λευκωσία, με επισκέφθηκε με ένα μικρό λούτρινο ελεφαντάκι και μου είπε μια πολύ συγκινητική ιστορία: Όταν έγινε η εισβολή στην Κύπρο, δεν πρόλαβε να πάρει από το σπίτι του το αγαπημένο του παραμύθι που είχε τίτλο «Λόπο το Ελεφαντάκι». Όταν το 2003 «επετράπη» στους Ελληνοκύπριους να επισκεφθούν τα κατεχόμενα, πήγε στο πατρικό του –που στο μεταξύ το κατοικούσαν έποικοι- και αναζήτησε το βιβλίο. Μάταια, δεν υπήρχε τίποτα, είχαν λεηλατηθεί τα πάντα. Η στιγμιαία απογοήτευση μετατράπηκε σε πείσμα για να αναπλάσει τα αισθήματα φιλίας, τρυφερότητας, χαράς και παιχνιδιού στη σχέση του παιδιού με το ζωάκι του. Μάλιστα, η αρχική εκδοχή του τραγουδιού έλεγε «το φωνάζω Λόπο και με κόπο θα το πάρω κάποτε αγκαλιά». Του πρότεινα να αλλάξουμε τους στίχους «θέλει κόπο, μα θα βρω τον τρόπο να το πάρω κάποτε αγκαλιά» προκειμένου να γίνει πιο καθολικό.

Πώς αυτό το τραγούδι μέσα σε μερικά χρόνια κατάφερε να έχει 1εκ προβολές το μήνα και να έχει χαράξει μια πορεία αυτόνομη και ανεξάρτητη από τις προθέσεις του Γιώργου ή τις δίκες μου, είναι κάτι που ποτέ δεν μπορέσαμε να το εξηγήσουμε.

Οι δημιουργοί που γράφουν παιδικά τραγούδια μοιράζονται το ίδιο μυστικό: οι κινήσεις τους, η αμηχανία τους, η ντροπή τους, η ευγένειά τους ή η τρέλα τους έχουν κάτι από παιδί. Άλλωστε θαυμάζω όλη τη δουλειά του Γιώργου, κάθε τραγούδι του «Τεμπέλη δράκου» είναι, όπως θα το έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκης, ακριβό. Είναι μια σπάνια δουλειά «Ο τεμπέλης δράκος» και ένας σπάνιος άνθρωπος ο Γιώργος Χατζηπιερής. Φοίβος Δεληβοριάς

Το δέντρο

Το 1999 μετακομίσαμε στο σπίτι του 19^ου  αιώνα που ανακαινίσαμε σε μια παλιά συνοικία της Λευκωσίας. Η Κατερίνα ήταν ενάμιση χρονών. Με «βοήθησε» να σκάψουμε και να φυτέψουμε μια μουριά. Δύο χρόνια  αργότερα, κοιτούσα τη μουριά που μεγάλωσε μαζί με την Κατερίνα που μεγάλωσε επίσης και μου ήρθε καρφωτός ο πρώτος στίχος.  «Το δέντρο που φυτέψαμε στου κήπου τη γωνιά, μεγάλωσε κι απάνω του φωλιάζουνε πουλιά». Για να υπάρξει ενδιαφέρον, συνέχισα με την ανατροπή, ότι πάνω του φυτρώνουν λουλούδια, θαλασσινά και ζώα. Έγινε στην αρχή μια ωραία μπαλάντα αλλά μετά το γυρίσαμε στο ζεϊμπέκικο και το τραγούδι πήρε την οριστική του μορφή. Το τραγούδησε υπέροχα ο Φοίβος Δεληβοριάς. Σε κάποια στιγμή μου ζήτησε να το συμπεριλάβει σε δίσκο με παιδικά τραγούδια που θα εξέδιδε και το δέχθηκα με χαρά.

Μια μέρα του Οκτώβρη το 2019, ανέβηκα στη μουριά και κλάδευα τα ξερά κλαδιά. Κτυπά το τηλέφωνο και ήταν ο Φοίβος. Με ρώτησε που με βρίσκει και του είπα πως είμαι στη Λευκωσία και συμπτωματικά κλαδεύω το «δέντρο που φυτέψαμε». Μου είπε πως είχε συναυλία το απόγευμα στο θέατρο Στροβόλου με τα παιδικά του τραγούδια και πως θα χαιρόταν αν πήγαινα να την παρακολουθήσω. Θα χαιρόταν ακόμη περισσότερο αν κάναμε μια μικρή πρόβα και τραγουδούσαμε ένα τραγούδι μαζί.  Όπερ και εγένετο. Κατέβηκα από τη μουριά, έκανα ένα γρήγορο μπάνιο και σε λίγο στεκόμουν στη σκηνή μαζί με τον Φοίβο και την Νεφέλη Φασούλη και τραγουδούσαμε μαζί το «Δέντρο». Γιώργος Χατηζπιερής

Παγωτατζής

«Σε αδίκησα στον πρώτο δίσκο, τώρα θα σου δώσω ένα τραγούδι που θα γίνει μεγάλη επιτυχία και θα ακουστεί πολύ», αυτό μου είπε ο Γιώργος Χατζηπιερής όταν με φώναξε για να μιλήσουμε για τον δεύτερο δίσκο του «Τεμπέλη Δράκου». Και μου έδωσε τον «Παγωτατζή». Στο πρώτο άλμπουμ είχα τραγουδήσει τη «γιορτή των αστερίων», ένα ιδιαίτερο κομμάτι, το οποίο όμως δεν ήταν δημοφιλές.

Πάμε να το ηχογραφήσουμε και εγώ ήθελα να το κάνω λίγο πιο λαϊκό για να έχει περισσότερη πλάκα, αλλά εκείνος επέμενε να το ερμηνεύσω με αθωότητα και παιδικότητα. Προσπάθησα να τον μεταπείσω αλλά ήταν αμετακίνητος -κι ευτυχώς, διότι είχε απόλυτο δίκιο όπως αποδείχθηκε.

Τόσο εκείνη την ηχογράφηση όσο και τις υπόλοιπες που έχω κάνει για τον «Τεμπέλη Δράκο» τις έχω απολαύσει όσο λίγες. Τα παιδικά τραγούδια είναι  μια πόρτα που σε πηγαίνει κατευθείαν στην παιδική σου ηλικία -κι αυτό είναι πολύτιμο. Σοφία Παπάζογλου

Ο κόκορας ξυπνάει

Η δουλειά που κάνω ως νομικός σύμβουλος ήταν και είναι πολύ απαιτητική, με πολλά επαγγελματικά ταξίδια, συσκέψεις, διαπραγματεύσεις και δεν συμμαζεύεται. Για τη μουσική και τα τραγούδια απομένουν κάποια ψίχουλα ελεύθερου χρόνου. Έτσι πολλές από τις ιδέες των τραγουδιών γεννιούνται καθώς περπατώ, οδηγώ ή ακόμα και μέσα σε αεροπλάνα. Ένα πρωί λίγο πριν ξυπνήσω ονειρεύτηκα ένα κοτέτσι όπου οι κότες δραπέτευσαν και ο κόκορας τις έψαχνε απελπισμένος. Ξύπνησα γελώντας και με πολύ καλή διάθεση. Άρχισα να σκέφτομαι σενάρια για το πού πήγαν οι κότες. Θυμήθηκα το σπίτι του αδελφού μου στη Λεμεσό. Είναι πετυχημένος εργολάβος με ωραίο σπίτι, βεράντες και πισίνα. Ταυτόχρονα ασχολείται μαζί με τη σύζυγο του και με παραγωγή βιολογικών προϊόντων στον κήπο του και στα γύρω χωράφια.  Έτσι η πισίνα συνυπάρχει με τις κότες και τις κατσίκες σε έναν αρμονικό, εναλλακτικό και αυθεντικό τρόπο ζωής. Μου έτυχε να κάθομαι στη βεράντα τους και  να βλέπω κότες να τριγυρνούν γύρω από την πισίνα.

Με τη φαντασία μου σε πλήρη εγρήγορση, πρόσθεσα ξαπλώστρες, φόρεσα στις κότες πολύχρωμα μαγιό και δημιουργήθηκε αυτό το καλοκαιρινό τοπίο με φεμινιστικά μηνύματα.   Όταν ολοκληρώθηκε το τραγούδι, αποφάσισε από μόνο του ότι θέλει τον Διονύση Σαββόπουλο για ερμηνευτή. Το άκουσε το αγάπησε και το ερμήνευσε μοναδικά. Γιώργος Χατηζπιερής

Γυάλινη μικρή κουκλίτσα

Θυμάμαι πως όταν με προσέγγισε το 2005 ο Γιώργος Χατζηπιερής για να τραγουδήσω τη «Γυάλινη μικρή κουκλίτσα» στον «Τεμπέλη Δράκο», ήμουν φαντάρος και χρειάστηκε να πάρω άδεια για να πάω στο στούντιο. Το να μπω στο κλίμα ενός τόσο τρυφερού κομματιού, ενώ βρισκόμουν στην ψυχολογία της θητείας, ήταν μεγάλο κοντράστ αλλά λειτούργησε σαν βάλσαμο.

Όπως τα περισσότερα τραγούδια του Γιώργου, είναι ένα τραγούδι παιδικό -με την έννοια της τρυφερότητας- χωρίς όμως να είναι παιδιάστικο. Γι’ αυτό και σε όλη μου τη διαδρομή, είναι από τα τραγούδια που μου ζητάει ο κόσμος να τραγουδήσω στις συναυλίες. Όταν γεννήθηκε η κόρη μας, της το τραγουδούσα στο αυτί για νανούρισμα, και ενώ είναι πλέον έφηβη, το αγαπάει ακόμα. Δεν έχω αρκετά λόγια για να ευχαριστήσω τον Γιώργο Χατζηπιερή που μου το εμπιστεύτηκε, όπως και τα υπόλοιπα αργότερα. Τον θεωρώ έναν από τους πιο αυθεντικά ταλαντούχος τραγουδοποιούς και είναι για μένα άνθρωπος ζωής. Απόστολος Ρίζος

Το ποδήλατο

Η Μαρίνα μου, έφηβη στα 17, κάλεσε μερικές φίλες στη γειτονιά μας για ποδηλασία και μετά ήρθαν όλες στο σπίτι για λεμονάδες και μπισκότα (τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε εμείς οι γονείς). Με παρακάλεσε πολύ διακριτικά («μην τολμήσεις να κατεβείς κάτω») να μην τις ενοχλήσω για τις επόμενες δύο ώρες. Οπότε δεν είχα που να πάω, ανέβηκα στον πάνω όροφο, πήρα την κιθάρα και προσπάθησα να γράψω κάτι. Το ποδήλατο ασκεί μια γοητευτική έλξη στους ανθρώπους τουλάχιστον της γενιάς μου. Μας έδωσε τη δυνατότητα να πηγαίνουμε μακριά χωρίς να κουραζόμαστε. Μας χάρισε αυτονομία. Το σχήμα, η απλότητα της μηχανικής κίνησης, το γουργουρητό της καδένας (σ.σ. αλυσίδας), το κουδουνάκι, ακόμα και το ίδιο το όνομα, έχουν κάτι μαγικό.

Οι στίχοι και η μουσική βγήκαν σαν νεράκι. Το ηχογράφησα πρόχειρα με την κιθάρα και τη φωνή μου. Την επόμενη μέρα σε μια εκδρομή με τους φίλους Γιώργο Τσαγγάρη και Αντώνη Αντωνίου το έβαλα και το άκουσαν. Μου είπαν και οι δύο πως το φαντάζονται έτσι απλό χωρίς στολίδια και μπιχλιμπίδια. Συμφώνησα μαζί τους, συμφώνησε κι ο Μάριος Τακούσιης που το ενορχήστρωσε, συμφώνησε κι ο Γιάννης Κότσιρας που το είπε με τόση πολλή χαρά και χάρη. Γιώργος Χατηζπιερής