Ο θάνατος του Ντέιβιντ Λιντς (David Lynch), του σκηνοθέτη που σημάδεψε ανεξίτηλα την τέχνη της κινούμενης εικόνας με σειρές όπως το «Twin Peaks» και ταινίες όπως το «Μπλε Βελούδο» και το «Οδός Μαλχόλαντ», προκάλεσε παγκόσμια θλίψη και συγκίνηση.

Ήταν ένας από τους πιο επιδραστικούς και πρωτοποριακούς δημιουργούς του αμερικανικού σινεμά, γνωστός για το σουρεαλιστικό του ύφος και την ικανότητά του να εξερευνά τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής μέσα από τα έργα του.

Ο Lynch που σε λίγες ημέρες (20/01) θα γιόρταζε τα γεέθλιά του, ανακοίνωσε πέρυσι ότι είχε εμφανίσει εμφύσημα, καθότι επί χρόνια μανιώδης καπνιστής, αποκαλύπτοντας ότι δυσκολευόταν να περπατήσει, ακόμη και μέσα στο σπίτι του και χρειαζόταν παροχή οξυγόνου για να το κάνει. Έτσι, οποιεσδήποτε επόμενες ταινίες αναλάμβανε στο μέλλον, θα τις σκηνοθετούσε εξ αποστάσεως.

Συντετριμμένοι από τον ξαφνικό χαμό του, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, παραγωγοί μιλούν με μηνύματα αγάπης, θαυμασμού και εκτίμησης, αποχαιρετώντας τον αιρετικό και ασυμβίβαστο Ντέιβιντ Λιντς.

«Λάτρεψα τις ταινίες του Ντέιβιντ. Ταινίες σαν το «Blue Velvet», το «Mulholland Drive», το «Elephant Man» τον καθόρισαν σαν έναν μοναδικό οραματιστή που σκηνοθέτησε ταινίες που μοιάζουν χειροποίητες. Τον γνώρισα όταν υποδύθηκε τον Τζον Φορντ στο «The Fabelmans». Ένας ήρωάς μου, ο Ντέιβιντ Λιντς, έπαιζε έναν άλλο ήρωά μου. Ήταν σουρεαλιστικό και έμοιαζε σαν σκηνή από ταινία του Ντέιβιντ. Θα μας λείψει μια τόσο αυθεντική και μοναδική φωνή. Οι ταινίες του πέρασαν το τεστ του χρόνου και πάντα θα το περνάνε», ανέφερε ο Στίβεν Σπίλμπεργκ για την απώλεια του.

«Είμαι συγκλονισμένος και συντετριμμένος, δεν μπορώ να εκφράσω με λόγια τη βαθιά απώλεια του μεγάλου Ντέιβιντ Λιντς, του φίλου μου», έγραψε ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, σε ανάρτησή του στο Instagram την οποία συνόδευσε με ένα κοινό τους στιγμιότυπο.

«Πριν από 42 χρόνια, για λόγους που δεν μπορώ να καταλάβω, ο Ντέιβιντ Λιντς με έβγαλε από την αφάνεια για να πρωταγωνιστήσω στην πρώτη και τελευταία του ταινία μεγάλου προϋπολογισμού. Είδε προφανώς κάτι σε μένα που ούτε εγώ δεν ήξερα. Στο όραμά του χρωστάω την καριέρα μου και ουσιαστικά όλη μου τη ζωή. Εγώ είδα σε εκείνον έναν αινιγματικό άνθρωπο με μεγάλη διαίσθηση και έναν δημιουργικό ωκεανό να προβάλλει από μέσα του. Ηταν σε άμεση επαφή με κάτι που οι υπόλοιποι μόνο ευχόμαστε να έχουμε επαφή». Και συνέχισε λέγοντας ότι «η φιλία μας άνθισε στο “Μπλε βελούδο” και στο “Twin Peaks” και υπήρξε πάντα ο πιο αυθεντικός και ζωντανός άνθρωπος που γνώρισα ποτέ. Ο Ντέιβιντ ήταν συντονισμένος με το σύμπαν και τη φαντασία του σε πολύ υψηλό επίπεδο. Δεν τον ενδιέφεραν οι απαντήσεις, γιατί είχε καταλάβει ότι οι ερωτήσεις είναι το κίνητρο για να γίνουμε αυτοί που είμαστε. Ο κόσμος έχασε έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, αλλά εγώ έχασα έναν αγαπημένο φίλο που φαντάστηκε το μέλλον μου και μου έδωσε τη δυνατότητα να ταξιδέψω σε κόσμους που ποτέ δεν θα είχα κατανοήσει μόνος μου. O κόσμος μου είναι πιο πλήρης γιατί τον γνώρισα και πιο κενός τώρα που έφυγε. Ντέιβιντ, θα είμαι για πάντα αλλαγμένος από εσένα και πάντα ο Κάιλ σου. Σε ευχαριστώ για όλα!», έγραψε σε ανάρτησή του στα social media ο αγαπημένος του ηθοποιός Κάιλ ΜακΛάχλαν.

«Είναι ένας από εκείνους τους σκηνοθέτες που άσκησε επιρροή αλλά ήταν αδύνατο να τον μιμηθεί κανείς. Οι περισσότεροι προσπαθούσαν, αλλά είχε ένα είδος αλγορίθμου που δούλευε γι’ αυτόν και όταν προσπαθούσες να το επαναλάβεις, το έκανες με ρίσκο. Όσο μη γραμμικές και παράλογες κι αν έμοιαζαν συχνά οι ιδέες του, ήταν εξαιρετικά οργανωμένες στο μυαλό του», δήλωσε ο Στίβεν Σόντερμπεργκ στο Associated Press.

Με ένα συγκινητικό αφιέρωμα στο Instagram η Ναόμι Γουότς αποχαιρέτησε τον Ντέιβιντ Λιντς γράφοντας στη λεζάντα: «Ο κόσμος δεν θα είναι ο ίδιος χωρίς αυτόν. Η δημιουργική του καθοδήγηση ήταν πραγματικά ισχυρή. Με έβαλε στο χάρτη. Στον κόσμο που προσπαθούσα να μπω για 10 και πλέον χρόνια, αποτυγχάνοντας σε οντισιόν δεξιά και αριστερά. Επιτέλους, κάθισα μπροστά σε έναν ανήσυχο άνθρωπο, που έλαμπε από φως, μιλούσε με λέξεις από μια άλλη εποχή, με έκανε να γελάσω και να νιώσω άνετα. Πώς με «είδε», όταν ήμουν τόσο καλά κρυμμένη και είχα χάσει ακόμα και τον εαυτό μου;», ανέφερε μεταξύ άλλων.

Ο Νίκολας Κέιτζ, ο πρωταγωνιστής του στην «Ατίθαση καρδιά» δήλωσε ότι «ήταν μοναδική ευφυία, ένας από τους σπουδαιότερους της εποχής μας και όλων των εποχών. Ηταν θαρραλέος, εξαιρετικός και με απίστευτη αίσθηση του χιούμορ. Ποτέ δεν πέρασα καλύτερα σε σετ γυρισμάτων από αυτό με τον Ντέιβιντ Λιντς».

Η Πατρίσια Αρκέτ, πρωταγωνίστριά του στη «Χαμένη λεωφόρο» έμαθε για την απώλεια του Ντέιβιντ Λιντς κατά τη διάρκεια ραδιοφωνικής της συνέντευξης. «Ο Ντέιβιντ ήταν πραγματικά απίθανος. Δεν υπάρχει άλλος σαν αυτόν», τόνισε η ηθοποιός.

Ο σκηνοθέτης Ρον Χάουαρντ αναφέρει για τον Λιντς: «Ένας ευγενικός άνθρωπος και ένας ατρόμητος καλλιτέχνης που ακολούθησε την καρδιά και την ψυχή του, αποδεικνύοντας ότι ο ριζοσπαστικός πειραματισμός μπορεί να δημιουργήσει έναν ανεπανάληπτο κινηματογράφο».

«Ενέπνευσες τόσους πολλούς από εμάς», έγραψε ο Τζέιμς Γκαν (Φύλακες του Γαλαξία, Superman κ.α.) μέσω X.

Η πρόεδρος της Ενωσης Σκηνοθετών, Λέσλι Λίνκα Γκλέιτερ τόνισε ότι «δεν υπάρχει κανένας άλλος σαν τον Ντέιβιντ. Ηταν οραματιστής έως το μεδούλι, ανεβάζοντας σε άλλα επίπεδα την τέχνη της οπτικοακουστικής αφήγησης, δίνοντας έμπνευση σε τόσους πολλούς σκηνοθέτες να ρισκάρουν και να ανακαλύψουν νέες δυνατότητες». Η Γκλέιτερ είχε συνεργαστεί με τον Ντέιβιντ Λιντς στην τηλεοπτική σειρά «Twin Peaks» και μοιράστηκε μια ιστορία που έζησε μαζί του.

«Σε ένα από τα πρώτα επεισόδια της σειράς, σε μια σκηνή με τον Κάιλ ΜακΛάχλαν και τον Μάικλ Όντκιν, υπήρχε το κεφάλι μιας άλκης πάνω στο τραπέζι. Κανείς δε μιλάει για αυτό και μπαίνει στη σκηνή. Τον ρώτησα αργότερα πως του ήρθε η ιδέα να βάλει το κεφάλι μιας άλκης στο τραπέζι και με απορία γυρνάει και μου λέει: «ήταν εκεί». Κάποιος από τους υπεύθυνους του σκηνικού θα το κρέμαγε στον τοίχο, αλλά ο Ντέιβιντ το είδε στο τραπέζι και είπε “αφήστε το εκεί”. Μια νέα προοπτική ανοίχτηκε τότε μπροστά μου. Όσο κι αν σχεδιάζεις τα πάντα, να είσαι πάντα σίγουρος ότι είσαι ανοικτός στη ζωή και να μη χάνεις αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια σου. Η ικανότητά του να βλέπει τη μαγεία εκεί που οι άλλοι δεν την έβλεπαν, τον έκανε έναν από τους σπουδαιότερους αφηγητές της εποχής μας. Γνώρισα πάρα πολλούς σκηνοθέτες που έχουν επηρεαστεί βαθύτατα από τη ζωή και το έργο του Ντέιβιντ και θρηνούν σήμερα», υπογράμμισε η Λέσλι Λίνκα Γκλέιτερ.

Ο Μελ Μπρουκς, που συνεργάστηκε ως παραγωγός με τον Ντέιβιντ Λιντς στο «Άνθρωπος ελέφαντας», σχολίασε: «Μια τεράστια και στενάχωρη απώλεια. Ο Ντέιβιντ ήταν μοναδικός και πολύ ταλαντούχος σκηνοθέτης. Ηταν μεγάλη χαρά που δούλεψα μαζί του. Αν το όνομά του ήταν στους τίτλους, ήξερες ότι η ταινία θα άξιζε τον κόπο. Θα μου λείψει».

Η ζωή και το έργο του Ντέιβιντ Λιντς

Ο Αμερικανός δημιουργός υπήρξε επίσης ηθοποιός και μουσικός και εμφανίστηκε μπροστά από τις κάμερες στη σειρά «Twin Peaks» και πιο πρόσφατα στο «The Fabelmans» του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Είχε κυκλοφορήσει τρία άλμπουμ, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και την φωτογραφία.

Ως κινηματογραφιστής, ο Λιντς ήταν οραματιστής. Το έντονο ύφος και η ανησυχητική του προοπτική αναδείχθηκαν πλήρως στην πρώτη του μεγάλου μήκους, την καλτ ταινία «Eraserhead» και παρέμειναν εκεί στο ερωτικό του θρίλερ «Blue Velvet», στην τηλεοπτική σειρά «Twin Peaks», στο ευρέως αναγνωρισμένο αριστούργημά του «Mulholland Drive» και στην αινιγματική τελευταία του ταινία, «Inland Empire».

Το έργο του ήταν τόσο διαφορετικό που, όπως ο Φραντς Κάφκα ή ο Φρανκ Κάπρα πριν από αυτόν, το όνομά του έγινε επιθετικός προσδιορισμός, όπως γράφουν οι NYT.  Το «Lynchian είναι ταυτόχρονα εύκολο να αναγνωριστεί και δύσκολο να προσδιοριστεί», έγραψε ένας μελετητής.

«Με μεγάλη μας λύπη εμείς, ως οικογένεια, ανακοινώνουμε τον θάνατο του ανθρώπου και καλλιτέχνη, του Ντέιβιντ Λιντς» ανέφερε η ανακοίνωση στη σελίδα του σκηνοθέτη στο Facebook για τον θάνατό του, συμπληρώνοντας: «Υπάρχει μια μεγάλη τρύπα στον κόσμο τώρα που δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά, όπως θα έλεγε ο ίδιος, «να κοιτάς το ντόνατ, όχι την τρύπα»».

Η οικογένεια δεν διευκρίνισε την αιτία του θανάτου του αλλά ζήτησε από τα μέσα ενημέρωσης να σεβαστούν την ιδιωτικότητά της.

Ο Ντέιβιντ Λιντς γεννήθηκε στη Μοντάνα το 1946 και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του κινηματογράφου. Μεταξύ 1977-2006 γύρισε 10 ταινίες μεγάλου μήκους, ξεκινώντας από την ασπρόμαυρη, σουρεαλιστική «Erasehead», την οποία χρηματοδότησε κάνοντας παράλληλα διάφορες δουλειές. Το 1990 τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών για την ταινία «Ατίθαση Καρδιά».

Ένα από τα αριστουργήματά του ήταν επίσης ο «Άνθρωπος ελέφαντας» (1980), μια συγκινητική ταινία για ένα δύσμορφο πλάσμα στη βικτοριανή Αγγλία. Αν και η επόμενη ταινία του, το πρώτο «Dune» (1984), μια επική ιστορία επιστημονικής φαντασίας, ήταν παταγώδης αποτυχία, επανήλθε δύο χρόνια αργότερα με το «Μπλε βελούδο», που επικεντρώνεται στον μυστηριώδη υπόκοσμο μιας κωμόπολης της Βόρειας Καρολίνας. Η ταινία αυτή θεωρείται από ορισμένους κριτικούς ως το αριστούργημά του και η καλύτερη της δεκαετίας.

Το 1990 σκηνοθέτησε τη σειρά «Twin Peaks», που έφερε επανάσταση στην τηλεόραση και μετέτρεψε σε «ντετέκτιβ» εκατομμύρια τηλεθεατές οι οποίοι γοητεύτηκαν από τις μυστηριώδεις υποθέσεις. 25 χρόνια αργότερα, επέστρεψε με το «Twin Peaks: The Return».

Είχε προταθεί πολλές φορές για το Όσκαρ σκηνοθεσίας και το 2019 τιμήθηκε τελικά με το χρυσό αγαλματίδιο για το σύνολο του έργου του. Στη Γαλλία, κέρδισε το βραβείο Σεζάρ καλύτερης ξένης ταινίας για την «Οδό Μαλχόλαντ». Σε μια δημοσκόπηση του BBC το 2016, με τη συμμετοχή 177 κριτικών απ’ όλον τον κόσμο, η «Οδός Μαλχόλαντ» ανακηρύχθηκε η καλύτερη ταινία του 21ου αιώνα – μέχρι εκείνη τη χρονιά.

Ο Λιντς είχε παντρευτεί τέσσερις φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά.