Μόνο αποτροπιασμό προκαλεί η τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα. Άλλωστε τα θύματα ήταν αθώοι πολίτες που πήγαν να παρακολουθήσουν μια μουσική εκδήλωση, από τα λίγα ίσως πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος ελεύθερα στη σημερινή Ρωσία. Το πως η ρωσική ηγεσία αντέδρασε ήταν αναμενόμενο, με αγριότητα. Και θα συνεχίσει μέχρι να βρει, αν μπορέσει, το δίκτυο που σχεδίασε την επίθεση. Αναμενόμενο επίσης πρέπει να είναι ότι τίποτε δεν θα γίνει με διαφάνεια και ότι θα συνεχίσει να καλλιεργείται προπαγανδιστικά η πιθανότητα σύνδεσης με την Ουκρανία ώστε να δικαιολογηθεί κλιμάκωση του πολέμου.
Ανεξάρτητα απ’ αυτή τη διάσταση ωστόσο η μεγάλης κλίμακας τρομοκρατική επίθεση προκαλεί εξαιρετική ανησυχία στην Ουάσιγκτον και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο πόλεμος της Ουκρανίας είχε επισκιάσει το μέτωπο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Με το μακελειό της Μόσχας επανέρχεται στο προσκήνιο. Επιβεβαιώνεται ότι παρά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους μερικά χρόνια πριν, οργανώσεις συνδεδεμένες με αυτό παραμένουν ενεργές. Το παρακλάδι ISIS-K (Khorasan) με προέλευση το Αφγανιστάν θεωρείται από τα πλέον σκληροπυρηνικά. Πριν από ένα χρόνο ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν ενημερώσει το Κογκρέσο ότι αυτή η οργάνωση μπορεί να επιφέρει μεγάλα χτυπήματα. Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είχαν ενημερώσει τη Ρωσία κάποιες εβδομάδες νωρίτερα το επιβεβαιώνει. Γιατί η ηγεσία της αγνόησε την προειδοποίηση οφείλεται προφανώς στην έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών.
«Η συγκεκριμένη οργάνωση αν είχε τη δυνατότητα οργάνωσης ενός χτυπήματος σ’ ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος, την έχει και σε κράτη δημοκρατικά».
Γιατί η Ρωσία επελέγη ως στόχος έχει την εξήγησή του: ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας ήττας του Ισλαμικού κράτους στη Συρία. Είναι επίσης ένα χριστιανικό κράτος με τη θρησκεία να αποτελεί κεντρικό στοιχείο του πολιτικού οικοδομήματος του Πούτιν. Δεν είναι το καθεστώς του ανεκτικό απέναντι σε θρησκευτικές μειονότητες και έχει πολεμήσει με εξαιρετική βιαιότητα στο παρελθόν τους μουσουλμάνους της Τσετσενίας. Oπως επίσης υπάρχει το σοβιετικό παρελθόν με διώξεις φονταμενταλιστών στην Κεντρική Ασία. Άλλωστε, οι δράστες της επίθεσης προέρχονταν από το Τατζικιστάν. Τσετσένοι μαχητές έχουν εντοπισθεί στην Ουκρανία και αυτό ίσως εξηγεί την εμμονή των ρωσικών αρχών να συνδέουν την επίθεση με τον πόλεμο που διεξάγουν εκεί.
Ωστόσο, η επίθεση στη Μόσχα ήταν πολύ μεγάλων διαστάσεων για να θεωρηθεί πρόβλημα της Ρωσίας μόνο. Η συγκεκριμένη οργάνωση αν είχε τη δυνατότητα οργάνωσης ενός χτυπήματος σ’ ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος, την έχει και σε κράτη δημοκρατικά, όπως τα ευρωπαϊκά. Ειδικά σε κράτη με μεγάλες μουσουλμανικές μειονότητες που περιλαμβάνουν και εξτρεμιστικούς πυρήνες όπως για παράδειγμα η Γαλλία.
Επανέρχεται λοιπόν στην Ευρώπη η τρομοκρατική απειλή. Θα ήταν ίσως μια αφορμή να αναζητηθεί δίαυλος συνεννόησης με τη Ρωσία όπως είχε συμβεί μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Η Μόσχα όμως με την εμμονή της να συνδέει την επίθεση με την Ουκρανία δεν ανοίγει παράθυρο συνεργασίας. Ίσως μεταβάλλει θέση αν δεν μπορέσει με τις δικές της δυνάμεις να εντοπίσει τους εγκέφαλους του χτυπήματος.
Η επαναφορά της τρομοκρατίας στο προσκήνιο θα έχει και πολιτικές επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές χώρες καθώς θα ενισχύσει δυνάμεις ακραίες που βάζουν το Ισλάμ στο επίκεντρο της ρητορικής τους, όπως κατά κανόνα κάνουν τα ακροδεξιά κόμματα. Θα επηρεάσει την προεκλογική περίοδο αυτός ο φόβος όπως πολύ πιθανώς και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών.
(*) Η Ινώ Αφεντούλη είναι Εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
