Eχουν πολλά γραφεί για τον Κώστα Σημίτη, επαινετικά από όσους συνεργάστηκαν μαζί του και εξετίμησαν τις χάρες του ανθρώπου και τις μοναδικές πολιτικές ικανότητές του, αλλά και αντιφατικά και κακόπιστα από ανθρώπους που δεν κατάφεραν να κατανοήσουν την προσωπικότητά του. Τον πολιτικό οίστρο και την μαεστρία του να πραγματοποιεί τους στόχους του αντελήφθηκαν όχι μόνο όσοι συνεργάστηκαν μαζί του, αλλά και όσοι πολιτικοί και απλοί πολίτες βλέπουν αντικειμενικά και χωρίς κομματικές παρωπίδες την πραγματικότητα. Γιατί και ο ίδιος δεν είχε κομματικές προκαταλήψεις και δογματισμούς.
Το δικό μου ταπεινό κείμενο στόχο έχει να εκφράσει τη βαθιά αναγνώριση για τον άνθρωπο και πολιτικό Κώστα Σημίτη, τον εκφραστή του γνήσιου, πούρου σοσιαλισμού, τον κυβερνήτη της Ελλάδας, που το έργο του αξίζει να μη λησμονηθεί.
Τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά για τον «εκσυγχρονισμό» τα έχει γράψει ο ίδιος ο Κώστας Σημίτης στα βιβλία του Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα 1996 – 2004 και Δρόμοι ζωής. Επαναλαμβάνω μικρά αποσπάσματα, γιατί πιστεύω ότι σε αυτά θα πρέπει να ανατρέχουν όσοι συχνά παρερμηνεύουν τον «εκσυγχρονισμό», προσαρμόζοντάς τον στα δικά τους ιδεώδη και σχέδια για την διακυβέρνηση της χώρας.
«Πεποίθησή μου ήταν ότι το πολιτικοποιημένο άτομο οφείλει να προωθεί το επίπεδο ηθικής συνείδησης της κοινωνίας. Χωρίς ηθική όχι μόνο δεν υπάρχει κριτήριο για τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν στον πολιτικό αγώνα, αλλά δεν μπορεί να προσδιοριστεί το περιεχόμενο της αναγκαίας κοινωνικής αλλαγής. Η κυβέρνηση, πιστεύω, υπάρχει όχι για να διαιωνίζει την εξουσία της, αλλά για να διαμορφώνει μια καλύτερη κοινωνία. Αυτό το περίγραψα με μια μόνο λέξη: “εκσυγχρονισμός”. Ο εκσυγχρονισμός επιβάλλει να δημιουργούμε μια κοινωνία με δυνάμεις που αναγνωρίζουν και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα προβλήματά της. […] Ο εκσυγχρονισμός δεν έχει ημερομηνία λήξης. Είναι μια διαρκής πολιτική – κοινωνική διεργασία […]. Ο όρος “εκσυγχρονισμός” έχει περιεχόμενο, κοινωνική σημασία, πολιτική αξία. Αποτελεί εργαλείο δράσης για την αλλαγή της κοινωνίας όσο υπάρχει καταπιεστικό παρελθόν που καθορίζει το παρόν και εμποδίζει την προσαρμογή στο μέλλον, όσο αλλάζουν οι συνθήκες της ζωής μας».
Και είναι αυτή η αλλαγή της κοινωνίας που όλοι επιθυμούμε και αναζητούμε εξ ανάγκης, ακόμη και σε πρόσωπα που δεν διαθέτουν αυτή τη δυνατότητα αλλά την επικαλούνται , με πρόσφατο παράδειγμα την συγκλονιστική υπερψήφιση του αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ. Η αλλαγή έχει, δυστυχώς, παρερμηνευθεί.
Είχα την εξαιρετική ευκαιρία και τιμή να συνεργαστώ με τον Κώστα Σημίτη στα χρόνια της σταδιοδρομίας μου στο Πανεπιστήμιο και ας μου επιτραπεί μια σύντομη σχετική αναφορά. Οι περισσότεροι θεωρούν τον πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας έναν σκληρό τεχνοκράτη, βρίσκονται όμως πολύ μακριά από την πραγματικότητα. Ο ίδιος έχει έμφυτη ευγένεια και βαθιά ευαισθησία σε ανθρώπινες καταστάσεις και ευρύτατες γνώσεις σε επιστημονικά αντικείμενα εκτός των δικών του, όπως στη Λατινική Φιλολογία, που προσωπικά ασχολούμαι και τον θαύμασα, αλλά και στην Τέχνη, ως λάτρης της Μουσικής και του Θεάτρου, χαρίσματα, που πολλοί τεχνοκράτες και πολιτικοί θα ζήλευαν. Από τον Κώστα Σημίτη διδάχθηκα, εξάλλου, να τολμώ στη ζωή μου, ακόμη και για πράγματα που θεωρώ ανώτερα των δυνάμεών μου. Χαρακτηριστική ήταν η επιμονή του να συμμετάσχω ως μέλος στην επιτροπή του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ για την παιδεία. Ως πρόεδρος τότε της επιτροπής αυτής, απάντησε στον δισταγμό μου να αποδεχτώ την πρόταση λέγοντάς μου χαρακτηριστικά: «Στη ζωή μας λίγες φορές αντιμετωπίζουμε το δίλημμα να προχωρήσουμε ή όχι σε κάτι νέο και δύσκολο που μοιάζει να ξεπερνά τις δυνάμεις μας. Και τότε πρέπει να προχωρήσουμε, γιατί διαφορετικά θα μείνουμε στάσιμοι και οι ευκαιρίες δεν έρχονται όποτε τις θέλουμε». Συμμορφώθηκα, και τα λόγια αυτά θυμήθηκα στη συνέχεια, όταν, με επιφυλάξεις και πάλι, αποδέχθηκα τη θέση του Ειδικού Γραμματέα Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης επί Υπουργού Παιδείας Πέτρου Ευθυμίου.
Είχα, ειλικρινά, εντυπωσιαστεί από τον τρόπο δουλειάς, που επέβαλλε όχι μόνο στα μέλη της επιτροπής, αλλά και στον ίδιο τον εαυτό του, με ανοικτό διάλογο, σχεδιασμό, ανάθεση συγκεκριμένου έργου στον καθένα και, κυρίως, συνέπεια στο χρόνο παράδοσης κάθε έργου, επικοινωνώντας και προσωπικά με τους υπεύθυνους πριν παρέλθει ο χρόνος αυτός. Δεν είχα γνωρίσει ποτέ επιτροπή τόσο μεθοδική και παραγωγική, παρά την κακή φήμη που έχουν αποκτήσει οι «επιτροπές» στην πολιτική ζωή του τόπου.
Η μεθοδικότητα του πρώην πρωθυπουργού ήταν υποδειγματική. Ενδειξή της αποτελεί και το γνωστό μπλοκάκι που χρησιμοποιούσε συστηματικά για να επεξεργάζεται τα πάντα και να μη τα αφήνει στην τύχη τους. Η εκλογή του ως Πρωθυπουργού, εξάλλου, οφείλεται σε αυτή τη μεθοδικότητα με την οποία επιχειρούσε συστηματικά να εκφράσει το ρεύμα των ιδεών, τον εκσυγχρονισμό, που πίστευε βαθιά του, παρά τις έντονες αντιδράσεις που αντιμετώπιζε, γιατί οι επιλογές του θα ανέτρεπαν κατεστημένες πρακτικές. Το «πιστεύω» του ακριβώς αυτό, εξέφρασε και στην τιμητική για τον ίδιο εκδήλωση, λέγοντας: «Δεν προχωράς χωρίς σχέδιο, χωρίς στόχο και πρόγραμμα υλοποίησης. Προχωράς με τις ευρύτερες δυνατές συναινέσεις, αλλά συχνά κόντρα στο ρεύμα. Είναι το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί, για να είναι το όφελος που θα προκύψει πολύ μεγαλύτερο».
Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ και ο εκφραστής του ορθολογισμού και των σοσιαλδημοκρατικών αρχών και αξιών, ανοίγοντας τον δρόμο για την στρατηγική του Κινήματος. Κατά την οκτάχρονη πρωθυπουργία του ο Κώστας Σημίτης έκανε πράξη τα λόγια του, που δεν θα πρέπει να λησμονηθούν από όσους πολιτικούς επιθυμούν να έχει η χώρα μας μέλλον.
Η κυρία Στέλλα Πριόβολου είναι ομότιμη καθηγήτρια, πρόεδρος Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ, κοσμήτορας Δημοτικού Λαϊκού Πανεπιστημίου Αγίας Παρασκευής.
