Οι μέρες ξεφυλλίζουν τις σελίδες της πολιτικής θεωρίας. Ως προϋπόθεση της συνύπαρξης, η πολιτική και κάθε θεσμική της διάσταση γίνεται άρρητο αντικείμενο συζήτησης, καθώς η πανδημία αφήνει πίσω της νεκρούς και οδηγεί στα όρια την ανθεκτικότητα μιας κοινωνίας, τις δυνατότητές της να αντιμετωπίσει την υγειονομική κρίση και να προστατεύσει αποτελεσματικά τα μέλη της από την απειλή θανάτου και τον ίδιο τον θάνατο.
Η διστακτικότητα της κυβέρνησης και η επιφύλαξή της, ως προχθές, να λάβει αποφάσεις υποχρεωτικού εμβολιασμού κάμπτεται από την ένταση της απειλής και η ίδια τελικά προχωρεί σε ρυθμίσεις εν δυνάμει καταναγκασμού, ως προς τον εμβολιασμό, των πολιτών άνω των 60 ετών, με ποινή, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, 100 ευρώ. Είναι λογικό η απόφαση να προκαλεί δύσκολες συζητήσεις «συνταγματικής τάξης». Ποιο είναι το όριο; Το όριο που μπορεί να φτάσει μια κυβέρνηση «υπέρ του κοινωνικού συνόλου»;
Οι κρίσεις θέτουν όλα τα ζητήματα από την αρχή. Και κυρίως θέτουν το θεμελιώδες ζήτημα της συμβίωσης. Ο εαυτός μας και οι άλλοι. Αντιθέσεις, διαφορές, συγκρούσεις. Το αέναο αυτό πλέγμα αντιπαλότητας και δυσαρμονίας θέτει σε κίνδυνο την ύπαρξη της κοινότητας και στο εσωτερικό της γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας η καλύτερη νοητή βιώσιμη ισορροπία.
Στους κόλπους μιας πολιτείας ένα έργο «συνυφής», κατά την υφαντική τέχνη μας λέει παραστατικά ο Πλάτων στον «Πολιτικό» του, έρχεται να υποστηρίξει την ανάγκη της συμβίωσης και να καταστήσει τη συνύπαρξη εφικτή. Αν η «αρμονική ενότητα» είναι ουτοπική, η ευκταία συνεννόηση δεν είναι. Η διένεξη μπαίνει σε πλαίσιο, η συνύπαρξη στηρίζεται σε κανόνες.
Στην εξέλιξη του χρόνου το λεγόμενο πολιτικό μας σύστημα έκανε βήματα, βελτιώθηκε σε ωριμότητα, αναγνώρισε την ανάγκη σεβασμού στους κανόνες, άντεξε σε κραδασμούς και θεσμικές απειλές. Στην εξωτερική αυτή προσαρμογή του δεν εργάστηκε επαρκώς για τη συμπόρευση των ατομικών συνειδήσεων με τις βαθύτερες, ποιοτικής κατηγορίας, ανάγκες που συνοδεύουν κάθε κοινωνικό σώμα. Η εμπιστοσύνη εκφράστηκε προσχηματικά, όπως προσχηματικά ετέθη ως αίτημα και η πολυσυζητημένη τις μέρες αυτές ατομική ευθύνη.
Η άρνηση εμβολιασμού από μεγάλο αριθμό συμπολιτών μας, όλων των ηλικιών, είναι το αρνητικό απόσταγμα μιας διαδρομής, όπου η ευθύνη απέναντι στον άλλον, ως πρώτιστο χρέος εκάστου προς εαυτόν, διεγράφη στις ελπιδάγους πλατείες, μέσα στη βουή των μεγάλων υποσχέσεων εγγυημένης από την εξουσία ευτυχίας.
Ο θάνατος θα μπορούσε να είναι μια αφορμή συζήτησης φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, γιατί όχι, σε μια συνεδρίαση της Βουλής, όταν η πανδημία θα αποτελεί παρελθόν και η μηχανική του παρόντος θα διαγράφει τις εμπειρίες. Για την ώρα, το άγονο της συζήτησης την περασμένη Τετάρτη στη Βουλή, μιλάει για το πόσο η εκάστοτε εξουσία αντιμάχεται τη συνεννόηση.
*Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
