Η Κωνσταντίνα, μάνατζερ σε διαφημιστική εταιρεία, ξεκινά την παρουσίαση στους υποψήφιους πελάτες της από την κρεβατοκάμαρά της. Στο διπλανό δωμάτιο η κόρη της παρακολουθεί το μάθημα Ιστορίας στην οθόνη του laptop της. Ο δεκάχρονος αδελφός της Κώστας κάνει αγγλικά μέσω του tablet, ενώ ο πατέρας τους, καθισμένος στην πολυθρόνα του, συμμετέχει σε ένα εταιρικό meeting.

Εναν χρόνο πριν όλα αυτά θα έμοιαζαν βγαλμένα από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα όμως αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα της καθημερινότητας των περισσότερων. Οι σαρωτικές αλλαγές που έφερε η πανδημία σε όλες τις πτυχές της ζωής μας είναι αισθητές στον τρόπο που εργαζόμαστε, εκπαιδευόμαστε, επικοινωνούμε και ψυχαγωγούμαστε. Περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε κάθε γωνιά του πλανήτη συνδέονται καθημερινά μέσω του κινητού, του tablet ή του υπολογιστή τους στις δεκάδες πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων και διαδικτυακής επικοινωνίας.

 

Εκθετική αύξηση

Τα λογισμικά και οι πλατφόρμες βέβαια δεν εμφανίστηκαν πέρυσι, αλλά το 2020 ήταν η χρονιά που σημαδεύτηκε από την εκθετική αύξηση στη χρήση τους. Αναλυτές υπολογίζουν ότι η χρήση λογισμικού τηλεκπαίδευσης και τηλεργασίας αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 80% σε σύγκριση με το περασμένο έτος. Είναι ενδεικτικό ότι η Cisco ανακοίνωσε ότι τα λεπτά χρήσης του WebEx τετραπλασιάστηκαν τον Απρίλιο του 2020, όταν ξεκίνησαν οι περιορισμοί διεθνώς, σε σύγκριση με τον Ιανουάριο. Μία στις τρεις επιχειρήσεις παγκοσμίως, μάλιστα, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά κάποια λύση τηλεδιάσκεψης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Η εκτίναξη του ενδιαφέροντος του κοινού οξύνει και τον ανταγωνισμό. Οι εταιρείες επιδιώκουν να αυξήσουν τα μερίδιά τους βελτιώνοντας τις πλατφόρμες και αντιγράφοντας τους ανταγωνιστές τους, ενώ αρκετοί νέοι παίκτες εισέρχονται τους τελευταίους μήνες στον κλάδο.

 

Η διαδρομή του Zoom

Η πλατφόρμα που έκανε τη μεγάλη έκπληξη ήταν το Zoom – μάλλον άγνωστη στο ευρύ κοινό πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας -, που είδε τα ετήσια έσοδά της να αυξάνονται κατά 326% (ξεπέρασαν τα 2,65 δισ. δολάρια). Από 10 εκατομμύρια χρήστες στο τέλος του 2019 έχει φτάσει σε περισσότερους από 300 εκατ. σήμερα. Πλέον, χρησιμοποιείται από κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς, εταιρείες και εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και από απλούς χρήστες που θέλουν να συναντηθούν διαδικτυακά με τους φίλους τους.

Το βασικό πλεονέκτημα της πλατφόρμας είναι ότι προσφέρει δωρεάν συνεδρίες διάρκειας έως 40 λεπτά. Οσοι βέβαια θέλουν μεγαλύτερης διάρκειας κλήσεις με περισσότερους συμμετέχοντες θα πρέπει να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Και είναι πολλοί αυτοί που το κάνουν. Τουλάχιστον 467.000 εταιρείες με περισσότερους από 10 υπαλλήλους (470% περισσότερες από το αντίστοιχο τρίμηνο της προηγούμενης χρήσης) πληρώνουν για να χρησιμοποιούν το Zoom, ενώ 1.644 πελάτες συνεισφέρουν περισσότερα από 100.000 δολάρια έκαστος.

Δημιουργός του Zoom είναι ο κινεζικής καταγωγής Ερικ Γιουάν, ο οποίος συνέλαβε την ιδέα όταν σπούδαζε στην κινεζική Σαντόνγκ και ταξίδευε τακτικά προκειμένου να συναντήσει την κοπέλα του. Κατά τη διάρκεια των πολύωρων διαδρομών με το τρένο οραματιζόταν ότι μια προηγμένη πλατφόρμα βιντεοκλήσεων θα του επέτρεπε να διατηρεί επαφή μαζί της χωρίς να ταξιδεύει. Μεσολάβησαν βέβαια περίπου 30 χρόνια μέχρι την υλοποίηση της ιδέας, αλλά εν τω μεταξύ ο Γιουάν εργάστηκε στη WebEx, την εταιρεία λογισμικού που ανέπτυξε το ομώνυμο λογισμικό τηλεδιασκέψεων και το 2007 εξαγοράστηκε από τη Cisco. Ο Ερικ Γιουάν παρέμεινε στη θέση του αντιπροέδρου του αμερικανικού κολοσσού έως το 2011, χωρίς να μπορεί να φανταστεί ότι δέκα χρόνια αργότερα η νέα πλατφόρμα που θα ανέπτυσσε θα γινόταν ο μεγάλος ανταγωνιστής του WebEx.

Ο έντονος ανταγωνισμός

Το WebEx εξελίχθηκε έκτοτε σε μια ολοκληρωμένη λύση για βιντεοκλήσεις, διαδικτυακές συναντήσεις, διαμοιρασμό οθόνης κ.ά. Σύμφωνα με ανακοινώσεις της αμερικανικής εταιρείας, περισσότεροι από 600 εκατομμύρια χρήστες τον μήνα συμμετέχουν σε συναντήσεις μέσω του WebEx. Πανίσχυρη στον χώρο είναι και η Microsoft, που εκτός από το δημοφιλέστατο Skype (και το Skype for Business για επιχειρήσεις) προωθεί σθεναρά το Teams, οι καθημερινοί χρήστες του οποίου επταπλασιάστηκαν τον Οκτώβριο του 2020 (πάνω από 115 εκατ.) σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019.

Αντίστοιχη άνοδος καταγράφεται και για το Google Meet, που προσελκύει πάνω από 2 εκατ. νέους χρήστες την εβδομάδα και έχει ξεπεράσει τα 100 εκατ. ενεργών χρηστών. Μερίδιο από την πίτα διεκδικεί και η Facebook που λάνσαρε το Messenger Rooms, εργαλείο που ενσωματώνεται στο κοινωνικό δίκτυο και επιτρέπει βιντεοκλήσεις έως και 50 χρηστών ταυτόχρονα.

Πόσο ασφαλείς είναι οι διασκέψεις

Ολες οι κραταιές πλατφόρμες προφέρουν πολλαπλές δικλίδες ασφαλείας προκειμένου να διασφαλίζουν την προστασία των προσωπικών και εταιρικών δεδομένων, την αυθεντικοποίηση και πιστοποίηση της ταυτότητας των συμμετεχόντων, αλλά και την κρυπτογράφηση μηνυμάτων και αρχείων.
Παρά τη θωράκιση των συστημάτων, καταγράφονται ουκ ολίγες αναφορές για παραβιάσεις και χακαρίσματα των συναντήσεων. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων δεν πρόκειται για χάκερ, αλλά για φαρσέρ που εισβάλλουν απρόσκλητοι σε διαδικτυακές συναντήσεις λόγω της αβλεψίας των χρηστών που είτε δεν φροντίζουν να είναι ιδιωτικές οι διασκέψεις τους είτε δημοσιεύουν τους συνδέσμους σε κοινωνικά δίκτυα.
Το ίδιο ισχύει και για τις καταγγελίες γονιών και εκπαιδευτικών για «εισβολή» αγνώστων κατά τη διάρκεια του μαθήματος (το λεγόμενο «Zoom-bombing») ή την ανάρτηση ανάρμοστου περιεχομένου. Οι εισβολές αυτές δεν συνδέονται με έλλειμμα ασφαλείας της πλατφόρμας, αλλά πιθανότατα με το (κακόγουστο) αστείο κάποιου μαθητή που μοιράστηκε τον σύνδεσμο ή τους κωδικούς του με εξωσχολικούς φίλους του.