«Αναγέννηση: Ερτουγρούλ» («Dirilis: Ertugrul»), σαν να λέμε το τουρκικό «Game of Thrones» της νέας εποχής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ετσι λέγεται η σειρά που καθηλώνει εκατομμύρια τηλεθεατές στη γείτονα και έχει γίνει αιχμή του δόρατος της νεο-οθωμανικής προπαγάνδας του «νεο-σουλτάνου». Διότι ο Ερτουγρούλ Γαζής (νικητής) του τίτλου δεν είναι άλλος από τον πατέρα του Οσμάν Α’, ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
«Λατρεμένη στα τουρκικά νοικοκυριά, που δεν χάνουν επεισόδιο από το 2014, η σειρά «Dirilis: Ertugrul» αφηγείται με έναν κιτς και ρομαντικό τρόπο την ιστορία του Ερτουγρούλ Γαζή (πέθανε το 1281). Η δράση λαμβάνει χώρα τον 13ο αιώνα, τα κοστούμια είναι εξωφρενικά, οι πόλεμοι είναι συνεχείς και οι εχθροί παντού» γράφει ο «Monde».
Γυρισμένη στα στούντιο Beykoz στην Κωνσταντινούπολη, αυτή η πολεμική εποποιία προβάλλεται από τη δημόσια τουρκική τηλεόραση (ΤRT), ενώ έχει μεταδοθεί και σε 65 χώρες σε όλον τον κόσμο. Αλλά στόχευση είναι σαφώς το εγχώριο ακροατήριο, καθώς η σειρά εκφράζει το zeitgeist, το πνεύμα της εποχής στην Τουρκία του κυρίαρχου πλέον υπερ-προέδρου Ερντογάν.
Ηδη από τη βίαιη καταστολή των κινητοποιήσεων της αντιπολίτευσης στο πάρκο Γκεζί το 2013 και, φυσικά, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016, η προβολή και η επίκληση του μεγαλειώδους οθωμανικού αυτοκρατορικού παρελθόντος είναι η νέα κανονικότητα στην Τουρκία. «Σε τρεις κύκλους μέχρι στιγμής, το «Dirilis: Ertugrul» περιγράφει τις μεσαιωνικές εκστρατείες που διεξήγαγαν οι Τούρκοι ενάντια σε διάφορους, εξωτερικούς και εσωτερικούς, εχθρούς. Αυτό συνοψίζει άψογα το πνεύμα της σημερινής εποχής. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ερντογάν χαρακτήρισε το περσινό δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος ως «αγώνα ενάντια στους εχθρούς του τουρκικού έθνους και των εγχώριων προδοτών» σχολιάζουν οι «New York Times».

Εργο τηλε-προπαγάνδας

Το σενάριο αφηγείται την ιστορία του γενναίου Ερτουγρούλ ο οποίος, σε αναζήτηση μιας πατρίδας για τη φυλή του (Καγί), πολεμάει τους Ναΐτες σταυροφόρους στην Ανατολία (α’ κύκλος), τους Μογγόλους (β’ κύκλος) και τους χριστιανούς του Βυζαντίου (γ’ κύκλος) και φυσικά τα βάζει με όλους τους προδότες και τους κατασκόπους που προσπαθούν απεγνωσμένα να τον αποτρέψουν από την επίτευξη του στόχου του. «Η γέννηση ενός έθνους» είναι ο επικός υπότιτλος της σειράς.
Στην ουσία πρόκειται για «ένα πολιτικό πρόγραμμα τηλεοπτικής προπαγάνδας που σκοπεύει να νομιμοποιήσει το αυταρχικό καθεστώς του Ερντογάν και το σχέδιό του να μεταμορφώσει την ταυτότητα της χώρας. Επιπλέον, ο παραγωγός και σκηνοθέτης του Μεχμέτ Μποζντάγ είναι γνωστός υποστηρικτής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP, ισλαμικό συντηρητικό), που βρίσκεται στην εξουσία από το 2002» τονίζει το ρεπορτάζ του «Monde».

Ιδρυτικός μύθος


«Το μήνυμα είναι σαφές. Η σημερινή Τουρκία, κληρονόμος μιας τεράστιας αυτοκρατορίας που ιδρύθηκε από ισχυρούς και θαρραλέους άνδρες, πρέπει να ανακτήσει το ταχύτερο δυνατόν το κύρος της και τη θέση τής παγκόσμιας δύναμης, ό,τι και αν λένε οι εχθροί της. Τα ονόματά τους μπορεί να έχουν αλλάξει από τον Μεσαίωνα, αλλά ο στόχος τους παραμένει ο ίδιος: να διαιρέσουν και να καταστρέψουν το τουρκικό κράτος» γράφει ο «Monde».
«Χτισμένη πάνω στον ιδρυτικό μύθο, σε μια προσωποποιημένη συλλογική επιθυμία, η σειρά είναι μέρος της «νέας εποχής», της τουρκικής «αναγέννησης» που ευαγγελίζεται ο Ερντογάν. Ο άλλος πυλώνας του τρέχοντος μύθου είναι το κίνημα της λαϊκής αντίστασης στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, η οποία έχει γίνει το κεντρικό στοιχείο του αναθεωρημένου εθνικού αφηγήματος. Τότε ήταν που ο Ερντογάν ανέτρεψε τα σχέδια των πραξικοπηματιών και τότε θεωρεί πως έλαβε την έγκριση του λαού του για να πραγματοποιήσει το έργο του. Ποιο είναι αυτό;

Η «ανοικοδόμηση του κράτους από το μηδέν» όπως είπε ο ίδιος αμέσως μετά την αποτυχημένη εξέγερση τμήματος του στρατού εναντίον του. Το δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017 για την επέκταση των εξουσιών του και βεβαίως η εκλογή του για μια νέα πενταετή θητεία στην υπερ-προεδρία στις 24 Ιουνίου είναι τα φυσικά στάδια αυτής της «νέας εποχής», σύμφωνα με τα φιλο-κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης.

Ο Καραγκιούλ Ιμπραήμ, αρθρογράφος της ερντογανικής εφημερίδας «Yeni Safak», μιλάει για τρεις εποχές: «των Σελτζούκων Τούρκων, την οθωμανική εποχή και την εποχή Ερντογάν». Η «παλιά», κοσμική Τουρκία του Κεμάλ Ατατούρκ θεωρείται τόσο άρρωστη, που δεν αξίζει καν να αναφερθεί. Ιδανικό είναι η δημιουργία, από τον Ερντογάν, μιας Τουρκίας πιο ισλαμικής, πιο συντηρητικής και πιο αντιδυτικής» καταλήγει ο «Monde».

Μουσουλμανικός εθνικισμός

Δεν υπάρχει αμφιβολία για τον εθνικιστικό χαρακτήρα του «Dirilis: Ertugrul», συμφωνούν και οι «NYT». «Η πρώτη σεζόν περιελάμβανε μια τουρκική εκστρατεία εναντίον των Σταυροφόρων στην Ανατολία, η δεύτερη μάχες κατά των Μογγόλων και η τρίτη τον πόλεμο με τους χριστιανούς Βυζαντινούς. Η χαλαρή προσέγγιση της ιστορικής ακρίβειας είναι λιγότερο σημαντική από τον τρόπο με τον οποίο η σειρά αντανακλά την πολιτική ατμόσφαιρα, ενσαρκώνοντας τον μουσουλμανικό εθνικισμό που εκφράζει ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος μίλησε για μια σκληρή «πάλη μεταξύ ημισελήνου και σταυρού»» γράφει η αμερικανική εφημερίδα.
Από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανήλθε στην εξουσία το 2002, οι τηλεοπτικές σειρές έγιναν οι πιο λαμπερές εξαγωγές της Τουρκίας. Σχεδόν 150 τουρκικές τηλεοπτικές σειρές έχουν πωληθεί σε περισσότερες από 100 χώρες στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Ευρώπη, στη Νότια Αμερική και στη Νότια Ασία. Πιστεύεται ότι οι εξαγωγές τους αποφέρουν περί τα 300 εκατ. δολάρια τον χρόνο.

HeliosPlus