Το Χόλιγουντ στις όχθες του Σηκουάνα

Από όλες τις χώρες της Ευρώπης, η Γαλλία είναι εκείνη που δίνει τη μεγαλύτερη σημασία όχι μόνο στην παραγωγή (πολλές φορές σε συνεργασία και με άλλες χώρες), στη δημιουργία κινηματογράφου, αλλά και στην οργανωμένη προώθηση αυτού του κινηματογράφου. Σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό σινεμά, η Γαλλία έχει σταθερά το προβάδισμα και όλα δείχνουν ότι δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψει σε κάποια άλλη χώρα να της πάρει την πρωτιά. Κάθε Μάιο στηρίζει το σημαντικότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του κόσμου, των Καννών, γνωστό ακόμα και σε όσους δεν έχουν σχέση με τον κινηματογράφο.

Κάθε Ιανουάριο, ο οργανισμός της Unifrance με την κινηματογραφική εβδομάδα που διοργανώνει στο Παρίσι και το κάλεσμα διανομέων, παραγωγών και δημοσιογράφων από όλον τον κόσμο προωθεί σταθερά και σοβαρά τη σύγχρονη γαλλική κινηματογραφική παραγωγή σε κάθε γωνιά του κόσμου. Το κάλεσμα δεν γίνεται μόνο για τα πάρτι και τις δεξιώσεις. Γίνεται για δουλειά. Και το αποτέλεσμα της δουλειάς είναι ευδιάκριτο στην αγορά. Περισσότερες από 35 (!) γαλλικές ταινίες αγοράστηκαν από την ελληνική διανομή κατά τη διάρκεια της τελευταίας διοργάνωσης της Unifrance, κάποιες μάλιστα από αυτές είχαν προαγοραστεί!

Εν τω μεταξύ, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, σε πολλές χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα, κάθε χρόνο διοργανώνονται κινηματογραφικά Φεστιβάλ Γαλλοφωνίας, προσφέροντας στο κοινό άμεση επαφή με τη γαλλική γλώσσα στο σινεμά. Την εβδομάδα που μας έρχεται εγκαινιάζεται η 19η έκδοση του ελληνικού Φεστιβάλ Γαλλοφωνίας, που όπως πάντα έτσι και εφέτος διακρίνεται από ποικιλομορφία, τόσο στις κατηγορίες όσο και στα είδη των ταινιών.

Επιπλέον, τη Δευτέρα 19 Μαρτίου η γαλλική πρεσβεία φιλοξενεί τον τελικό του διαγωνισμού ζαχαροπλαστικής για το καλύτερο ελληνικό μακαρόν! Οι τέσσερις φιναλίστ θα πρέπει να ετοιμάσουν περί τα 500 μακαρόν προσαρμοσμένα σε ελληνικές γεύσεις, τα οποία θα δοκιμάσουν οι καλεσμένοι και θα τα βαθμολογήσουν. Πρόεδρος της κριτικής επιτροπής είναι ο διάσημος σεφ της πρεσβείας Ζαν Μαρί Οφμάν, ενώ στην επιτροπή μετέχουν κυρίως έλληνες ζαχαροπλάστες που εργάζονται σε διάφορα γνωστά εστιατόρια και ξενοδοχεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Πέρα από το Φεστιβάλ Γαλλοφωνίας, που ανοίγει την Τρίτη που μας έρχεται στο Παλλάς με την προβολή της ταινίας του Ερίκ Μπαρμπιέ «Η υπόσχεση της αυγής», τρεις γαλλικές ταινίες προβάλλονται εμπορικά στις αίθουσες από την περασμένη Πέμπτη. Και οι τρεις είχαν παρουσιαστεί στην τελευταία διοργάνωση της Unifrance, ενώ δύο από αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Μάλιστα, η μία από αυτές τις δύο, το ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα και ιστορίες» των Ανιές Βαρντά και Τζ.Ρ., κατόρθωσε να φθάσει μέχρι τα εφετινά Οσκαρ στην κατηγορία του ντοκιμαντέρ –η πρώτη ταινία της 90χρονης Βαρντά που έφθασε τόσο ψηλά.

Τα «Πρόσωπα και ιστορίες» είναι μια φρέσκια, πρωτότυπη ματιά πάνω στη γαλλική επαρχία και στους ανθρώπους της. Η Ανιές Βαρντά τη γύρισε μαζί με τον φωτογράφο Τζ.Ρ. που συνυπογράφει τη σκηνοθεσία και ηλικιακά θα μπορούσε να είναι εγγονός της. Βλέπουμε αυτό το παράξενο ζευγάρι να αλωνίζει με όρεξη το ύπαιθρο, να έρχεται σε επαφή με απλούς ανθρώπους, να τους φωτογραφίζει και να μετατρέπει τις φωτογραφίες αυτές σε τεράστιες αφίσες κολλώντας τες σε προσόψεις σπιτιών, καταστημάτων, κοντέινερ, ακόμα και σε ένα εγκαταλελειμμένο μπούνκερ σε μια παραλία, θυμίζοντας έργο τέχνης. Αν υπάρχει μια ταινία στην οποία η υψηλή τέχνη φλερτάρει τόσο ζεστά με την καθημερινότητα, αυτή είναι η ταινία.

Η Ανιές Βαρντά, που γεννήθηκε το 1928 στο Βέλγιο, είναι η πρώτη γυναίκα εκπρόσωπος της γαλλικής nouvelle vague, του αντισυμβατικού, ριζοσπαστικού κινηματογραφικού κινήματος που άνθησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στη δεκαετία του 1960. Αυτή η «ιέρεια του γαλλικού νέου κύματος», όπως την είχαν αποκαλέσει κάποτε, συνυπήρξε δίπλα σε τεράστιους σκηνοθέτες αυτής της περιόδου, όπως ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, ο Φρανσουά Τριφό, αλλά και ο σύζυγός της, ο Ζακ Ντεμί, με τον οποίο μοιράστηκε τη ζωή της μέχρι τον θάνατό του το 1990. Σε μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές των «Προσώπων και ιστοριών», η Βαρντά θυμάται τις στιγμές της με τον Ντεμί και βουρκώνει. Σε μια άλλη προσπαθεί να έρθει σε επαφή με τον Γκοντάρ, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι να περιμένεις από τον πιο εκκεντρικό σκηνοθέτη του κόσμου.

Το προσωπικό σινεμά της, που μυθοπλαστικά μιλώντας κορυφώνεται στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με το θαυμάσια πικρό φιλμ «Δίχως στέγη, δίχως νόμο», παραμένει ανίκητο από τον χρόνο, ενώ το πλούσιο έργο της διαπερνούν κοινωνικά, πολιτικά και φεμινιστικά μανιφέστα που τροφοδοτούν έναν καλλιτεχνικό διάλογο που, απ’ ό,τι φαίνεται, εξακολουθεί να συνεχίζεται.

Στο τελευταίο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που ολοκληρώθηκε την περασμένη Κυριακή, δέκα στιγμές από αυτό το σινεμά κράτησαν συντροφιά στο κοινό, ανάμεσα στις οποίες οι «Παραλίες της Ανιές», μια βουτιά στη μνήμη της με φόντο διάφορες ακρογιαλιές που σημάδεψαν τη ζωή αλλά και τις ταινίες της, «Μην πετάξεις τίποτα» (2000), όπου κινηματογραφεί ανθρώπους που αναζητούν κρυμμένους «θησαυρούς» σε αγρούς, σκουπίδια και αγορές της Γαλλίας, και «Τις λένε Καρυάτιδες» (1984), μια ταινία που, συνοδεία ποιημάτων του Μποντλέρ, παρατηρεί τα αγάλματα ημίγυμνων γυναικείων φιγούρων που κοσμούν το Παρίσι, τις λεγόμενες Καρυάτιδες του Παρισιού.

Η Ανιές Βαρντά και ο Τζ.Ρ. έφτιαξαν μια υπέροχη ταινία που εξυμνεί τις απλές ομορφιές της ζωής. Στην απέναντι όχθη, το «Μετά τον χωρισμό» του νεαρού σκηνοθέτη και ηθοποιού Ξαβιέ Λεγκράν, που επίσης προβάλλεται αυτή την περίοδο στις αίθουσες, καταπιάνεται με μια πολύ δυσάρεστη πτυχή της ζωής, την ενδοοικογενειακή βία.

Η ταινία είναι μια «επιμήκυνση» της μικρού μήκους ταινίας «Avant que de tout perdre» του ίδιου σκηνοθέτη που είχε κάνει αίσθηση όταν παρουσιάστηκε το 2013. Από την πρώτη κιόλας σκηνή της το «Μετά τον χωρισμό» σε βάζει στο κλίμα: μια δικαστής καλείται να αποφασίσει αν μετά τον χωρισμό ενός ζευγαριού (Ντενί Μενοσέ, Λεά Ντρουκέρ) ο πατέρας θα έχει το δικαίωμα να βλέπει τα παιδιά τους. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας οι γονείς είναι φυσικά παρόντες, ο πατέρας δείχνει ψύχραιμος, αλλά μέσα του κρύβει τρομερή οργή, ίσως από την απελπισία του.

Με τα όσα ακολουθούν ο Λεγκράν βουτά στην καρδιά του ζητήματος χωρίς απαραιτήτως να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στους δύο γονείς. «Ο ένας βρίσκεται σε παροξυσμό και ο άλλος προσπαθεί με όποιον τρόπο μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του και τα παιδιά» μας είπε ο Λεγκράν πριν από λίγο καιρό στο Παρίσι, όπου η ταινία προβλήθηκε στο πλαίσιο της εφετινής εβδομάδας της Unifrance. «Γιατί αυτό που συνήθως ξεχνάμε στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας είναι ότι τα θύματα είναι τα παιδιά».

Ο Ξαβιέ Λεγκράν, που είναι βαθιά επηρεασμένος από το αρχαίο δράμα, θέλησε να δημιουργήσει μια σύγχρονη ταινία που θα «υιοθετούσε» στοιχεία της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. «Πιστεύω ότι στις μέρες μας η ενδοοικογενειακή βία είναι το αντίστοιχο των θεμάτων που πραγματευόταν πριν από 3.000 χρόνια η αρχαία τραγωδία» είπε ο σκηνοθέτης.

Η τρίτη γαλλική ταινία που προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη στις αίθουσες είναι ο «Θεριστής» («Le semeur») της Μαρίν Φρανσέν, η οποία έχει δουλέψει στο παρελθόν ως βοηθός του Μίχαελ Χάνεκε. Εμπνευσμένη από πραγματικά περιστατικά, η ταινία τοποθετείται στο γαλλικό ύπαιθρο στα μέσα του 19ου αιώνα, τότε που η Β’ Γαλλική Δημοκρατία διαλυόταν από τον Ναπολέοντα Γ’ και η Γαλλία βυθιζόταν στο χάος.

Η Φρανσέν εξετάζει τη ζωή σε ένα χωριό της επαρχίας, εκεί όπου οι άνδρες δεν υπάρχουν (όλοι έχουν συλληφθεί και η τύχη τους αγνοείται) και οι γυναίκες για να ζήσουν είναι αναγκασμένες να δουλέψουν μόνες στα χωράφια. Στο πρώτο και καλύτερο μέρος της ταινίας η Φρανσέν ενδιαφέρεται για αυτή την καταγραφή αυτής της ανορθόδοξης γυναικείας καθημερινότητας· ακούμε τις γυναίκες να μιλούν για τις επιθυμίες τους, τις ελπίδες τους, το σεξ ή την έλλειψή του.

«Οσο οι άνδρες λείπουν και οι μήνες περνούν, η ψυχολογική και φυσική επιβίωση δυσκολεύει» είπε η σκηνοθέτρια. «Για να πολεμήσουν τον θάνατο, ο οποίος παραμονεύει –πιο πιθανά τον θάνατο των ανδρών, των γιων τους αλλά και του ίδιου του χωριού -, οι γυναίκες ακολουθούν τα ένστικτά τους. Με έναν ζωώδη τρόπο. Η δίψα για ζωή αναλαμβάνει τα ηνία. Και εκεί, πιστεύω, κρύβεται η μεγάλη δύναμη των γυναικών, στα αρχέτυπα ένστικτά μας που καθοδηγούν τις ζωές μας με έναν τρόπο βαθύτερο απ’ ό,τι πιστεύουμε».

Σύντομα η ιστορία επικεντρώνεται στην περίπτωση μιας γυναίκας (Πολίν Μπρουλέ), της όμορφης του χωριού, η οποία θα ελκύσει τον μυστηριώδη περιπλανώμενο σιδερά (Αλμπάν Λενουάρ) που εμφανίζεται κάποια στιγμή στο χωριό, προκαλώντας φυσικά αναταραχή. Η σκηνοθέτρια στήνει πανέμορφες εικόνες-κάδρα με φόντο τη φύση. Βυθιζόμαστε γλυκά στην εικόνα, αν και δεν αρκούν για να βοηθήσουν την ταινία να ξεφύγει από τη στατικότητα και την έλλειψη ρυθμού.

Το πνεύμα του Κριστιάν Ντιόρ λειτουργεί σαν φανός του εφετινού Φεστιβάλ Γαλλοφωνίας, καθώς η κομψότητα και η αισθητική είναι τα σημεία στα οποία οι διοργανωτές εστιάζουν. Την ημέρα έναρξης του Φεστιβάλ, Τετάρτη 21 Μαρτίου, στο Auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου, ο γενικός γραμματέας του Μουσείου Christian Dior Φιλίπ Λε Μουλτ και ο Ντομινίκ Αντ, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ «Christian Dior, l’ élégance du paradis perdu» (το οποίο θα προβληθεί στο πλαίσιο της συνάντησης), θα συζητήσουν για τη σχέση του οίκου Dior με την 7η τέχνη, αλλά και για το πώς γυρίστηκε η ταινία στα παρασκήνια αυτού του μεγάλου οίκου υψηλής ραπτικής.

Μία ημέρα πριν, την Τρίτη 20 Μαρτίου, η «Υπόσχεση της αυγής» («La promesse de l’ aube») του Ερίκ Μπαρμπιέ θα ανοίξει την εφετινή διοργάνωση στο Παλλάς. Ο σκηνοθέτης μετέφερε στο σινεμά το διάσημο μυθιστόρημα του Ρομάν Γκαρί (Πιερ Νινέ), το οποίο είχε μεταφέρει πρώτος το 1970 ο Ζυλ Ντασσέν με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη στον ρόλο της παθιασμένης μητέρας του συγγραφέα, τον οποίο στη νέα ταινία διαχειρίζεται μια καταπληκτική Σαρλότ Γκενσμπούρ.

Η προβολή θα γίνει παρουσία του Ερίκ Μπαρμπιέ. Αρκετοί εξάλλου είναι οι γάλλοι καλλιτέχνες που έχουν και εφέτος δηλώσει ότι θα επισκεφτούν το Φεστιβάλ, ανάμεσά τους οι Edouard Deluc, σκηνοθέτης της ταινίας «Gauguin – Voyage de Tahiti» («Γκογκέν – Στην Ταϊτή»), Rossy De Palma, ηθοποιός στην ταινία «Brillantissime» («Ωραίο μου διαζύγιο»), Blandine Lenoir, σκηνοθέτρια της ταινίας «Aurore» («50 φορές άνοιξη»), και François Troukens, σκηνοθέτης της ταινίας «Tueurs» («Δολοφόνοι»).

Μαζί με την «Υπόσχεση της αυγής» δέκα ταινίες θα κριθούν από την εφετινή κριτική επιτροπή που αποτελείται από τους Δάφνη Πατακιά (ηθοποιός), Πέτρο Σεβαστίκογλου (σκηνοθέτης), Αλέξη Σταμάτη (συγγραφέας), Εφη Φαλίδα (δημοσιογράφος) και Μόνικα Χριστοδούλου (τραγουδίστρια). Οι υπόλοιπες εννέα ταινίες (με τους ελληνικούς τίτλους και τους σκηνοθέτες στις παρενθέσεις) είναι οι «Aurore» («50 φορές άνοιξη», Μπλαντίν Λενουάρ), «Brillantissime» («Ωραίο μου διαζύγιο», Μισέλ Λαρόκ), «Fleuve noi» («Μαύρος φάκελος», Ερίκ Ζονκά), «Gauguin – Voyage de Tahiti» («Γκογκέν – Στην Ταϊτή», Εντουάρ Ντελούκ), «Jeune femme» («Μια νέα γυναίκα», Λεονόρ Σεράιγ), «La douleur» («Η οδύνη», Εμανουέλ Φινκέλ), «Le Brio» (Ιβάμ Ατάλ), «Le fils de Jean» («Οικογενειακός φίλος», Φιλίπ Λιορέ) και «Otez-moi d’un doute» («Για καλό και για κακό», Καρίν Ταρντιέ).

Στο πλαίσιο της μόδας, μια θαυμάσια πεντάδα ταινιών από το παρελθόν συνθέτει ένα εξίσου ελκυστικό αφιέρωμα: «Η ωραία της ημέρας» του Λουίς Μπουνιουέλ, «Και ο Θεός… έπλασε τη γυναίκα» του Ροζέ Βαντίμ, «Φραμπαλάδες, ποτέ μου δεν σ’ αγάπησα» του Ζακ Μπεκέρ, η «Πεντάμορφη και το Τέρας» του Ζαν Κοκτό και «Ολο φωτιά, όλο φλόγα» του Ζαν Πολ Ραπενό.

ΠΡΟΒΟΛΕΣ

n Γαλλόφωνο φεστιβάλ: στις αίθουσες ΑΣΤΟΡ – ΔΑΝΑΟΣ – Auditorium Γαλλικού Ινστιτούτου.

n Πρόσωπα και ιστορίες: ΙΝΤΕΑΛ –ΑΑΒΟΡΑ –ΚΗΦΙΣΙΑ –ΔΙΑΝΑ –ΑΤΤΑΛΟΣ –ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS ΓΛΥΦΑΔΑ –ΑΤΛΑΝΤΙΣ –ΖΕΑ (ΑΘΗΝΑ) –ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ (ΘΕΣ/ΚΗ)

n Μετά τον χωρισμό: ΑΣΤΟΡ –ΑΝΔΟΡΑ –ΑΤΛΑΝΤΙΣ –ΚΗΦΙΣΙΑ –ΣΙΝΕΡΑΜΑ –ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS ΓΛΥΦΑΔΑ (ΑΘΗΝΑ) – ΟΛΥΜΠΙΟΝ (ΘΕΣ/ΚΗ)

n Θεριστής: ΑΙΓΛΗ –ΑΘΗΝΑΙΟΝ –ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ –ΑΘΗΝΑΙΟΝ CIEPOLIS ΓΛΥΦΑΔΑ –ΑΤΛΑΝΤΙΣ –TΡΙΑΝΟΝ (ΑΘΗΝΑ) –ΦΑΡΓΚΑΝΗ –ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ (ΘΕΣ/ΚΗ)