Ιταλοί, οι απίθανοι χωροφύλακες που σώζουν χιλιάδες μετανάστες

Ιστορία, τέχνες, πολιτισμός, μόδα, κουζίνα, αυτοκίνητα… Οι Ιταλοί φημίζονται, δικαίως, για πολλά και διάφορα, αλλά ο στρατός τους δεν είναι ένα από αυτά. Ισως όμως έφτασε η ώρα να αναγνωρίσουμε τη συμβολή του στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, στη στεριά, και κυρίως στη θάλασσα, λένε πηγές του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.

Στο προσκήνιο, η Ιταλία είναι ένα μάλλον αδύναμο μέλος της Συμμαχίας, δαπανώντας μόλις το 1,11% του ΑΕΠ της για την άμυνα –πολύ κάτω από το όριο αναφοράς του 2% του ΝΑΤΟ. Μόνο επτά χώρες του ΝΑΤΟ δαπανούν λιγότερα από τους Ιταλούς. Αλλά αν εξετάσουμε πιο προσεκτικά τη συνεισφορά της χώρας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια θα δούμε μια διαφορετική εικόνα.

Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2017 ας πούμε, η ιταλική ακτοφυλακή διέσωσε 21.540 μετανάστες από 188 σκάφη, ενώ το ιταλικό Ναυτικό έσωσε 3.344 μετανάστες και η οικονομική αστυνομία της Ιταλίας, η Guardia di Finanza, έσωσε σχεδόν 400.

Προσθέστε τα ιταλικά στρατεύματα που υπηρετούν σε αποστολές του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή καθώς και τη συμμετοχή της χώρας στην επιχείρηση Σοφία, μια ναυτική αποστολή της ΕΕ που διέσωσε 5.676 μετανάστες από την αρχή του έτους, και γίνεται σαφές ότι η Ιταλία έχει γίνει ο υπ’ αριθμόν ένα χωροφύλακας της Ευρώπης.

«Οι αμυντικές δαπάνες δεν μπορεί να είναι το μόνο μέτρο για τη σημασία μιας χώρας στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η ικανότητα ταχείας ανάπτυξης και οι επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από τους προϋπολογισμούς» λέει ο Στέφανο Στεφανίνι, πρώην πρεσβευτής της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ.

Η ακτοφυλακή της Ιταλίας διεξάγει αποστολές διάσωσης μεταναστών σε νερά πολύ πέρα από τα οποία δρουν συνήθως τα σκάφη της. Το ίδιο ισχύει και για το ιταλικό Ναυτικό, παρότι η έρευνα και η διάσωση δεν αποτελούν μέρος των κανονικών καθηκόντων του. Αποστολή της Guardia diFinanza είναι να αναχαιτίζει λαθρεμπόρους ναρκωτικών, όχι να σώζει πρόσφυγες και μετανάστες.

Αλλά με τους αδίστακτους λαθρεμπόρους να στοιβάζουν εκατοντάδες απελπισμένους ανθρώπους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά στα σαπιοκάικα με προορισμό την Ιταλία, και με την κυβέρνηση της Λιβύης να αρχίζει μόλις τώρα να βοηθάει, «θα ήταν ανήθικο να μην κάνουμε τίποτα. Ετσι οι ιταλικές ένοπλες δυνάμεις διασώζουν τους μετανάστες» λέει πηγή από το υπουργείο Αμυνας στη Ρώμη.

Αλλά ιταλικά στρατεύματα συμμετέχουν και σε πολλές άλλες αποστολές από τις οποίες η Ιταλία θα μπορούσε λογικά να ζητήσει να απέχει. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε το Istituto AffariInternazionali (IAI), ένα think tank με έδρα τη Ρώμη, πέρυσι συνολικά 6.092 ιταλοί στρατιώτες υπηρέτησαν σε διεθνείς αποστολές στη Μέση Ανατολή, στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια, στο Κέρας της Αφρικής και στο Αφγανιστάν. Περίπου 600 Ιταλοί υπηρετούν στο Κοσσυφοπέδιο. Αλλοι 1.100 στον Λίβανο. Ιταλικά στρατεύματα σταθμεύουν επίσης στη Λιβύη και στη Σομαλία.

Αν μετρήσουμε τους ιταλούς αξιωματικούς που είναι ενσωματωμένοι στις ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών, ο αριθμός τους υπερβαίνει τους 7.000. Και εκτιμάται ότι συνολικά περισσότεροι από 28.000 ιταλοί στρατιώτες συμμετέχουν σε διεθνείς επιχειρήσεις. «Σταθεροποιούμε μια ολόκληρη περιοχή» δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος στον ιταλικό στρατό.

Πέρυσι, οι διεθνείς αποστολές κόστισαν στην ιταλική κυβέρνηση πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ, σύμφωνα με το IAI. Και αυτό χωρίς να συνυπολογίζεται το κόστος του Ναυτικού, της ακτοφυλακής και των αποστολών έρευνας και διάσωσης της Guardia di Finanza.

Αλλά εδώ είναι το παράδοξο: όλες αυτές οι προσπάθειες δεν εμφανίζονται στις στατιστικές του ΝΑΤΟ. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα ας πούμε μοιάζει με «αστέρι» της Συμμαχίας χάρη στις ετήσιες αμυντικές δαπάνες της τάξεως του 2,4% του ΑΕΠ. Αν και η Ελλάδα διασώζει φυσικά πρόσφυγες και μετανάστες από τις ακτές της, δεν συμμετέχει σε καμία τρέχουσα στρατιωτική αποστολή της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ, όπως η Ιταλία, λένε στη Ρώμη.

Τα στατιστικά στοιχεία του ΝΑΤΟ μετράνε πόσα χρήματα δαπανά ένα μέλος για την άμυνα, πόσα για το προσωπικό και πόσα για τον εξοπλισμό. Αλλά δεν δείχνουν πόσα ξοδεύει μια χώρα για δραστηριότητες που σχετίζονται με το ΝΑΤΟ.

Βεβαίως, είναι προς το συμφέρον της Ιταλίας να σταθεροποιηθούν όχι μόνο τα ύδατα που την περιβάλλουν αλλά και οι γύρω χώρες: μια άλλη έξοδος Κοσοβάρων θα ήταν δύσκολα διαχειρίσιμη, για να μη μιλήσουμε για μεγαλύτερη εισροή αιτούντων άσυλο που ταξιδεύουν μέσω της Λιβύης. Ο Λίβανος αντιμετωπίζει επίσης μια δυνητικά εκρηκτική κατάσταση λόγω, μεταξύ άλλων, της ροής προσφύγων από τη Συρία.

Αλλά τα ζητήματα στα οποία η Ιταλία αφιερώνει ανθρώπινο δυναμικό και πόρους –η σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια και στην Αφρική –έχουν επιπτώσεις που εξαπλώνονται πολύ πέρα από τα σύνορά της. Ιδίως η μετανάστευση έχει συνέπειες για ολόκληρη την ΕΕ καθώς λίγοι από εκείνους που διασχίζουν τη Μεσόγειο προτίθενται να παραμείνουν στη Νότια Ευρώπη, στην Ελλάδα και στην Ιταλία.

«Προσπαθούμε να κάνουμε τους συμμάχους να συνειδητοποιήσουν τις απειλές που προέρχονται από τη νότια πλευρά, διότι αυτές οι απειλές κινούνται προς όλη την Ευρώπη και καμία χώρα δεν μπορεί να εγγυηθεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια από μόνη της» λέει αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας στη Ρώμη.

Η Frontex, η υπηρεσία φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, διεξάγει επιχειρήσεις για τους μετανάστες στη Μεσόγειο και η αποστολή Sea Guardian του ΝΑΤΟ επιτηρεί τη θάλασσα. Μέχρι στιγμής όμως «οι περισσότεροι σύμμαχοι της Ιταλίας έχουν αφήσει τη χώρα να σηκώνει σχεδόν μόνη το μεγαλύτερο μέρος των ευθυνών της φύλαξης του νότιου τομέα –και το κόστος για αυτό» παραπονιούνται στο ιταλικό υπουργείο Αμυνας.