«Δεν τελείωσε η οικονομική Οδύσσεια της Ελλάδας»

Υστερα από επτά χρόνια κρίσης, έξι χρόνια σε καθεστώς Μνημονίου και μεγάλου κοινωνικού και οικονομικού κόστους διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις και τρία πακέτα διάσωσης στη διάρκεια των οποίων χάθηκε το 26% του ΑΕΠ της χώρας, και παρά τη μεταστροφή στη στάση του Αλέξη Τσίπρα απέναντι στους δανειστές και εταίρους, η «οικονομική οδύσσεια» της Ελλάδας δείχνει ότι δεν έχει τελειώσει ακόμη.

Μπορεί π.χ. από τα μέσα Φεβρουαρίου οι ελληνικές μετοχές να κέρδισαν 15 δισ. ευρώ καθώς το Χρηματιστήριο σημείωσε άνοδο σχεδόν 48% και η απόδοση του 10ετούς ομολόγου υποχώρησε κάτω από το όριο από το οποίο οι χώρες αναγκάστηκαν να αναζητήσουν βοήθεια κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, καθώς μειώθηκε το αποκαλούμενο «ρίσκο χώρας», εν τούτοις κορυφαίοι οικονομολόγοι διεθνών τραπεζών εμφανίζονται προβληματισμένοι για τη συνέχεια.

Ορισμένοι υποστηρίζουν πως είναι σημαντικό να επιστρέψει σταδιακά η ομαλότητα, κυρίως σε ό,τι αφορά τις πιστώσεις και τις επενδύσεις, ενώ η παραμονή στην ευρωζώνη, η μακροοικονομική σταθερότητα και ένα ασφαλές και ισχυρό τραπεζικό σύστημα θα μπορούσαν να στηρίξουν την επιστροφή στην ανάπτυξη.

Σε αυτό το πλαίσιο θετικά όσον αφορά το επενδυτικό κλίμα λειτουργεί και η υπογραφή της μεγάλης επένδυσης στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, όπως και η έκδοση νέου ομολογιακού δανείου του Τιτάνα (300 εκατ. ευρώ), καθώς παρατηρείται αποκλιμάκωση των εταιρικών ομολόγων.

Εγγυήσεις

Από την άλλη πλευρά η επαναφορά του waiver (ο αντίκτυπος υπολογίζεται σε 5 δισ. ευρώ) θα επιτρέψει τη χρήση των ελληνικών ομολόγων ως εγγυήσεων για χρηματοδότηση από το ευρωσύστημα, ενώ κάποια στιγμή οι ελληνικές τράπεζες αναμένεται να συμμετάσχουν στο επερχόμενο TLTRO-II της ΕΚΤ (ως 27 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να δανειστούν), κάτι που θα μειώσει το κόστος χρηματοδότησής τους, ενώ η πτώση των spreads επηρεάζει θετικά το τραπεζικό σύστημα.

Πιθανώς αργότερα μέσα στη χρονιά τα ελληνικά ομόλογα να καταστούν επιλέξιμα για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, κάτι που θα μπορούσε να επιτρέψει τη χαλάρωση των capital controls.

Οι τράπεζες επίσης έχουν ως στόχο την επιστροφή στην κερδοφορία το τρέχον έτος, την ώρα που σηκώνουν ακόμη το βάρος των 100 δισ. ευρώ «κόκκινων» δανείων, η διαχείριση των οποίων θεωρείται η μεγαλύτερη πρόκληση αλλά και μια ευκαιρία για την αναδιάρθρωση του παραγωγικού ιστού της χώρας, υποστηρίζουν κορυφαίοι τραπεζίτες την ώρα που εταιρείες, χρηματοοικονομικά ιδρύματα και private equity funds βρίσκονται στην αφετηρία για το άνοιγμα της εν λόγω αγοράς.

Φθάνουν όμως όλα αυτά (όταν υλοποιηθούν) για να βγει η χώρα από τη στενωπό; Κορυφαίοι οικονομολόγοι και διαχειριστές κεφαλαίων που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στη χώρα εκφράζουν την άποψη πως η οικονομία θα παραμείνει (αν όχι σε τέλμα) σε δύσκολη τροχιά τα επόμενα χρόνια, δεδομένου μάλιστα του γεγονότος ότι η ελάφρυνση του χρέους έχει μετατεθεί για το μέλλον.

Η άποψη αυτή, υποστηρίζουν, ενισχύεται και από τα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα, το μη βιώσιμο φορτίο χρέους, το τρομερό δημογραφικό προφίλ, αλλά και από την ελάχιστη πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της βελτίωσης της παραγωγικότητας. Η εκταμίευση της δόσης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αναζωπύρωσης της κρίσης, ωστόσο κανένας δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πως αυτή έχει τελειώσει, σε μια στιγμή μάλιστα που, όπως εκτιμάται, σε περίπτωση «Brexit» στις 23 Ιουνίου η κατάσταση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά κυρίως για την Ευρώπη και την Ελλάδα, θα χειροτερέψει.

Γενικόλογες δεσμεύσεις

Την ίδια ώρα οι δεσμεύσεις των δανειστών για τη μελλοντική ελάφρυνση του χρέους της είναι λίγο-πολύ γενικόλογες, ενώ και οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν τεθεί παραμένουν μη ρεαλιστικοί.

Για ορισμένους αναλυτές επείγει η δέσμευση για συγκεκριμένα και ποσοτικοποιημένα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ώστε να αρθεί η αβεβαιότητα ως προς τη βιωσιμότητά του, καθώς σε αντίθετη περίπτωση δύσκολα η χώρα θα προσελκύσει σημαντικά (και αναγκαία) ξένα κεφάλαια. «Οσο οι έλληνες πολιτικοί κάθονται μεμονωμένα και χωρίς συνεργασία μεταξύ τους απέναντι στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δύσκολα θα πετύχουν σημαντική ελάφρυνση του χρέους» λένε ορισμένοι αναλυτές που δεν αποκλείουν τα επόμενα χρόνια και πριν η χώρα ολοκληρώσει το πρόγραμμα διάσωσης ως το 2018 να έχουμε και άλλες κρίσεις, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πολιτική και οικονομική αστάθεια, αν και η φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση περιορίζει τον πολιτικό κίνδυνο.

Η επόμενη αξιολόγηση το φθινόπωρο θα επιχειρήσει να αντιμετωπίσει την αγορά εργασίας και να φθάσει σε συμφωνία για το νέο πρόγραμμα με το ΔΝΤ, το οποίο λέει ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν τεθεί στην Ελλάδα είναι ανέφικτοι.

Η κυβέρνηση τουλάχιστον μπορεί να αποπληρώσει μέρος των ληξιπρόθεσμων χρεών στους προμηθευτές, τα οποία έχουν φθάσει τα 6,7 δισ. ευρώ, κάτι που θα μπορέσει να περιορίσει το βάθος της ύφεσης. Ο Ηλίας Λεκκός, Chief Economist της Πειραιώς, κατάρτισε τρία σενάρια για την ανάπτυξη του 2016: Σύμφωνα με το πιο απαισιόδοξο η οικονομία δέχεται την πλήρη επίδραση των μέτρων λιτότητας χωρίς καμία δυνατότητα περιορισμού των συνεπειών και η ύφεση φθάνει στο -2,8%.

Στο δεύτερο σενάριο, τα νοικοκυριά προχωρούν σε περαιτέρω μείωση της αποταμίευσής τους, κάτι που οδηγεί την ύφεση στο -2,5%. Στο τρίτο, η εξόφληση 3,5 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου περιορίζει την ύφεση στο -1,1%.