Ρουμανία: Απουσιάζει η δικτατορία από το ανάκτορο Τσαουσέσκου

Στα 24 χρόνια που ο Νικολάε Τσαουσέσκου κυβέρνησε τη Ρουμανία το αρχοντικό όπου ζούσε με τη σύζυγό του Ελενα ήταν καλυμμένο από ένα πέπλο μυστικότητας. Κανένας απλός πολίτης δεν μπορούσε να πλησιάσει την έπαυλη σε μια καλή γειτονιά στο βόρειο Βουκουρέστι. Αλλά οι φήμες έδιναν και έπαιρναν για την πολυτελή διακόσμηση –τα επίχρυσα είδη υγιεινής, τις ντουλάπες που ήταν γεμάτες με τις γούνες της Ελενας και το ψηφιδωτό που στόλιζε την εσωτερική πισίνα.

Μετά τη λαϊκή εξέγερση που ανέτρεψε τους Τσαουσέσκου –και την εκτέλεσή τους στο απόσπασμα στις 25 Δεκεμβρίου 1989, στην πιο αιματηρή από τις επαναστάσεις που γκρέμισαν το Σιδηρούν Παραπέτασμα στην Ανατολική Ευρώπη –το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων στιγμάτισε τη χλιδή της βίλας τους. Οι απλοί Ρουμάνοι, που ζούσαν με δελτία τροφίμων και καυσίμων, εξοργίστηκαν από τον τρόπο ζωής του Τσαουσέσκου.
Και όταν η κυβέρνηση της Ρουμανίας άνοιξε την έπαυλή τους ως μουσείο τον περασμένο Μάρτιο, πλήθος κόσμου έκανε ουρά για μια ξενάγηση, η οποία κοστίζει περίπου 11 δολάρια. Ηδη 8.000 επισκέπτες έχουν περιηγηθεί τη βίλα.

Γνωστή ως Palatul Primaverii, ή Εαρινό Ανάκτορο, η έπαυλη είναι ευρύχωρη –30 δωμάτια 4.900 τ.μ., μεγάλοι κήποι. Το ίδιο το αρχοντικό είναι καλά διατηρημένο, αλλά χωρίς την πολυτέλεια που περιμένει κανείς από ένα παλάτι. Οι επισκέπτες καλούνται να βάλουν μπλε πλαστικά καλύμματα στα παπούτσια τους προτού μπουν στο εσωτερικό. Ο ξεναγός εξηγεί ότι οι Τσαουσέσκου, που κατάγονταν από αγροτικές οικογένειες, έβγαζαν πάντα τα παπούτσια τους στην πόρτα για να μη λερώσουν τα χαλιά.

Η ξενάγηση περιλαμβάνει περισσότερα από 12 δωμάτια διακοσμημένα σε ένα μείγμα όψιμου αναγεννησιακού στυλ και ροκοκό. Δίνει έμφαση σε κάθε κρυστάλλινο πολυέλαιο και στις φλαμανδικές ταπισερί.

Η διάθεση χαλαρώνει όταν ο οδηγός μοιράζεται κάποιες από τις ιστορίες του Τσαουσέσκου. Καμία δεν έχει σχέση με την πολιτική.

Στην αίθουσα κινηματογράφου της έπαυλης, ο ξεναγός εξηγεί ότι ο Νικολάε Τσαουσέσκου απολάμβανε αμερικανικές ταινίες. Αδυναμία του ήταν τα γουέστερν και η τηλεοπτική σειρά «Κότζακ» με τον Τέλι Σαβάλας. Για τους Ρουμάνους τότε η τηλεόραση περιοριζόταν σε εγχώριες παραγωγές, πολλές από τις οποίες ήταν προπαγανδιστικές.

Αν και βαριά διακοσμημένη, η έπαυλη δεν είναι τίποτε μπροστά στο φαραωνικό «Σπίτι του Λαού» στο Βουκουρέστι, ένα τεράστιο φρούριο από μπετόν χτισμένο από τον Τσαουσέσκου, που συγκρίνεται συχνά με το μέγεθος του Πενταγώνου και στεγάζει σήμερα το ρουμανικό Κοινοβούλιο. Ενώ το Σπίτι του Λαού είναι επίσης ανοιχτό για ξεναγήσεις στο κοινό, «κανένας δεν λέει ότι το ένα τέταρτο του Βουκουρεστίου κατεδαφίστηκε για αυτό το πράγμα, ότι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε αυτό το εργοτάξιο», λέει ο Ράντου Πρέντα, πρόεδρος του Ινστιτούτου για την Ερευνα των Κομμουνιστικών Εγκλημάτων, μια κυβερνητική υπηρεσία επιφορτισμένη με τη μελέτη του καθεστώτος Τσαουσέσκου.

Η αλήθεια είναι ότι στην ξενάγηση στην έπαυλη δίνεται πολύ μεγαλύτερη προσοχή στις ταπετσαρίες και στις πορσελάνες παρά στις βιαιότητες της κομμουνιστικής δικτατορίας.

«Εμείς παρουσιάζουμε το σπίτι, και εναπόκειται στους επισκέπτες να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα» λέει ο Αλεξάντρου Νικουλάε, που εργάζεται στην υπηρεσία. «Δεν προσπαθούμε να δαιμονοποιήσουμε τον Τσαουσέσκου, τον άνθρωπο ή τον ηγέτη, αλλά ούτε να του δώσουμε άλλοθι ή να βρούμε δικαιολογίες για το τι συνέβη».

Ο Νικουλάε είπε ότι οι περισσότεροι από τους ξεναγούς που έχει προσλάβει η υπηρεσία του είναι πολύ νέοι και δεν έχουν ζήσει εκείνο το καθεστώς, σε μια συνειδητή προσπάθεια να είναι ουδέτερη η ξενάγηση. Κάποιοι μελετητές θεωρούν αυτή την προσέγγιση απολιτική, άλλη μία χαμένη ευκαιρία για να επιλύσει η Ρουμανία την προβληματική σχέση με την κομμουνιστική ιστορία της.

Σε αυτή τη χώρα των 20 εκατομμυρίων, η φοβερή και τρομερή μυστική αστυνομία, η μισητή Σεκιουριτάτε, διατηρούσε ένα δίκτυο από περίπου 100.000 πληροφοριοδότες στα χρόνια του Τσαουσέσκου. Επισήμως, η σημερινή ρουμανική ηγεσία καταδικάζει απερίφραστα την κομμουνιστική κυβέρνηση εκείνης της εποχής. Αλλά με ενδημική διαφθορά και τη μόνιμη πολιτική αναταραχή –που ανέτρεψε την προτελευταία κυβέρνηση μόλις τον περασμένο Νοέμβριο -, αυτή η σχετικά νέα δημοκρατία μοιάζει να μην έχει αντιμετωπίσει ακόμη τα τραύματα και να διστάζει να αντλήσει διδάγματα από το πρόσφατο παρελθόν της.