Είναι συγκλονιστικό μια ολόκληρη ζωή να μιλάς με τόση τέχνη και τόσο κάλλος για τα στενάχωρα ίχνη που αφήνει το πέρασμα του χρόνου πάνω στα πράγματα. Είναι θαυμαστό να μετουσιώνεις σε τόσο δημιουργικές, ως και ποιητικές, εικόνες την φθορά. Γι’ αυτό είναι συγκλονιστικό και θαυμαστό το επίμονο έργο του πολλαπλώς δοκιμασμένου στη λειτουργία και εμπειρία της ζωγραφικής Σωτήρη Σόρογκα. Και αυτά τα έργα των πέντε-έξι τελευταίων χρόνων που συνθέτουν την έκθεση «Ζωγραφική 2010-2016» στο Ιδρυμα Θεοχαράκη πλησιάζουν ακόμη πιο πολύ τον άνθρωπο, καθώς η φθορά δεν αγγίζει μόνο τις λεπτομέρειες, τα οξειδωμένα σίδερα ή τα βασανισμένα ξύλα, αλλά ολόκληρα τα σκαριά, από την πρύμνη ως την πλώρη, μαζί με τους ανθρώπους που τα κυβέρνησαν ή ταξίδεψαν με αυτά. Τα σκαριά που λιώνουν και πεθαίνουν στους αρσανάδες της Σαλαμίνας, του Λαυρίου, της Ιερισσού, της Βιστωνίδας και όπου αλλού ταξίδεψε ο ζωγράφος για να καταγράψει την ατμόσφαιρα των θνήσκοντων υλικών χάνονται μαζί με τους ανθρώπους και τα απραγματοποίητα ταξίδια:
«Κι αυτή η σειρά των έργων που έφτιαξα είναι ενδεικτική για το πώς εγώ βλέπω τον κόσμο. Μου αρέσουν τα θνήσκοντα πράγματα, τα πολιορκώ, τα παρατηρώ και προσπαθώ να τα αναδείξω στη γοητεία τους, όποια κι αν είναι αυτή, εκμεταλλευόμενος όλον τον πλούτο των χρωμάτων κάποιων ξύλων πεταμένων σε ένα καρνάγιο, πάνω στα οποία δοκίμαζαν πώς θα βάψουν τις βάρκες, κι αυτά καθώς αλλοιώνονται μέσα στους καιρούς δέχονται άλλα χρώματα, κι άλλα, και γίνονται ένα είδος παλίμψηστου».
Τα σκαριά του Σωτήρη Σόρογκα είναι μια εμπειρία που ταξιδεύει και σε ταξιδεύει. Μας αναγκάζουν να σκεφτούμε: «Οταν ανακαλούμε τη μνήμη αυτομάτως μας ευαισθητοποιεί» λέει ο ζωγράφος. «Πάντα λειτουργεί η μνήμη, η οποία είναι αφετηρία δημιουργίας. Και ποιος δεν το λέει, ότι αν δεν έχεις έναν πόνο, έναν νταλγκά που έλεγαν οι παλιοί, δεν γίνεται. Μόνο μέσω αυτού συμβαίνει αυτή η υπέρβαση της πραγματικότητας που είναι η τέχνη. Το έχω παρατηρήσει πολλές φορές σε αυτούς που χορεύουν πραγματικά ζεϊμπέκικο. Εχουν κάτι μέσα τους. Αγιοποιούνται, ξεχνιούνται, εγκαταλείπουν το παρόν και είναι κάπου αλλού». Κάπως έτσι λειτουργεί και ο ζωγράφος σήμερα: «Είναι και παρηγοριά για εμάς ότι ζωγραφίζουμε. Μας απορροφά αυτό και ξεχνάμε τα άλλα προβλήματα, καταστρεπτικά για την υγεία μας και για τη ζωή μας γενικώς».
Κυνηγώντας ένα εγκαταλελειμμένο σκαρί ο δημιουργός κυνηγά ένα δράμα. «Αυτό συμβαίνει με όλες τις τέχνες. Εγκλείουν μέσα τους έναν πόνο, ένα δράμα. Στο Λαύριο ήμουν τυχερός γιατί είχε πάρα πολλά. Ενα από αυτά, αρκετά μακριά από τη θάλασσα, καμένο, ρημάζει στη μοναξιά του πάνω από 15 χρόνια. Πάω τακτικά και το βλέπω. Σκιτσάρω καμιά φορά αλλά κυρίως το φωτογραφίζω. Το σκίτσο θα πάρει μια αίσθηση, μια επικοινωνία ψυχική, αλλά εγώ θέλω να ξέρω τι ακριβώς συμβαίνει με τη φθορά. Οι φωτογραφίες με βοηθούν εδώ στο ατελιέ να δω τι ακριβώς συνέβαινε εκεί. Είναι τραγικό να το βλέπει κανείς και λίγο υπερρεαλιστικό».
Αυτό το ενδιαφέρον του ζωγράφου για τα ακριβή συμβάντα της φθοράς τον οδηγεί και πάλι από τα γενικά πλάνα να ζουμάρει στις λεπτομέρειες της φθοράς, σε μια ανοιχτή πληγή ενός καϊκιού ή σε έναν παροπλισμένο χειροκίνητο εργάτη ο οποίος βοηθούσε να σύρουν τα σκαριά στη στεριά. Και σε όλα αυτά μπαίνει υπαινικτικό το χρώμα για να υποψιάσει τον θεατή, συχνά το διάφανο γαλάζιο, αφού τα θέματα του ζωγράφου έχουν να κάνουν με τη θάλασσα. Πρέπει να πλησιάσεις πολύ τα έργα για να δεις και να αισθανθείς τα σχεδόν αδιόρατα χρωματάκια, τα αισιόδοξα μηνύματά τους.
πότε & πού:
Η έκθεση του Σωτήρη Σόρογκα «Ζωγραφική 2010-2016», με την επιμέλεια του Τάκη Μαυρωτά, θα εγκαινιαστεί στις 25 Μαΐου στο Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη (Βασιλίσσης Σοφίας 9 και Μέρλιν 1, Σύνταγμα) και θα διαρκέσει ως τις 25 Σεπτεμβρίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
