Dance Banoptikon: Μία παράσταση με θέμα τους μετανάστες

Το συνεργατικό art project, Dance Banoptikon, ξεκίνησε το 2010 με τη δημιουργία του βιντεοπαιχνιδιού Banoptikon από την ομάδα Personal Cinema, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος MIG@NET. Το video game αποτέλεσε τον δημιουργικό καμβά στον οποίο βασίστηκε αργότερα η ομάδα Dancevacuum για να δημιουργήσει το project. Η χορευτική ομάδα αποτελείται τόσο από έλληνες χορευτές όσο και από μετανάστες που ζουν στην Αθήνα και βιώνουν καθημερινά τη διάκριση, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη βία. Στο Dance Banoptikon, αυτή η δύσκολη καθημερινότητα συνδυάζεται με το βιντεοπαιχνίδι σε μία διαρκή εναλλαγή του ρόλου των χορευτών, από τη θέση του avatar στην πραγματικότητα.

Κατά την είσοδό τους στο Blackbox Theater του Deree, οι περίπου 200 καλεσμένοι δέχτηκαν ένα απροσδόκητο «κέρασμα»: ένα κουτί «Ξενοφοβίλ», το ιδανικό «φάρμακο» που «ανακουφίζει αποτελεσματικά από την ξενοφοβία». Το έξυπνο και ταυτόχρονα σοβαρό αστείο δεν ήταν πραγματικά χάπια αλλά παστίλιες και σαν κίνηση λειτούργησε ως μία πολύ δυνατή εισαγωγή, που προετοίμασε το κοινό κατάλληλα για το θέμα της παράστασης.

Στην αρχή της εκδήλωσης η καθηγήτρια Θεατρικών Σπουδών του Deree, κυρίαΆννα Σάντσες Κόλμπεργκ καλωσόρισε το κοινό στη βραδιά και κάλεσε στη σκηνή τον Provost (ακαδημαϊκό διευθυντή) του Deree δρα Θύμιο Ζαχαρόπουλο, ο οποίος μοιράστηκε με το κοινό τη συγκινητική ιστορία ενός μικρού αγοριού, γιου ελλήνων μεταναστών, που ονειρευόταν τους φίλους που άφησε πίσω μα δεν μπορούσε να ξαναδεί και ήθελε να γυρίσει πίσω γιατί ένιωθε ότι δεν ανήκει πουθενά, υπογραμμίζοντας ότι η μετανάστευση κρύβει πολλές πληγές αλλά και μία μεγάλη δύναμη.

Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο πρεσβευτής της Νορβηγίας στην Ελλαδα κ. Γερν Γκγέλσταντ, που μίλησε για τη συμβολή της τέχνης και του πολιτισμού στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Προλογίζοντας το art project ως μία καινοτόμο παράσταση που αποδεικνύει ότι η τέχνη μπορεί να χτίσει γέφυρες επικοινωνίας. Τέλος, δήλωσε περήφανος για τη συμβολή της χώρας του στην αντιμετώπιση του θέματος μέσω των EEA Grants και δήλωσε ότι η χρηματοδότηση για την Ελλάδα μέσω EEA διπλασιάζεται φέτος και θα φτάσει τα 120 εκατ. ευρώ.

Αμέσως μετά οι χορευτές, δύο έλληνες και τέσσερις μετανάστες από την Αφρική, βρέθηκαν στη σκηνή υπό τις οδηγίες της χορογράφου κυρίας Βίκυς Βασιλοπούλου σε μία υβριδική παράσταση όπου χορός, κείμενο, video και μουσική δέθηκαν αρμονικά σε ένα δυνατό αφήγημα της περιπέτειας ζωής των μεταναστών. Οι παίκτες – χορευτές καλούνται να βιώσουν τη ρευστή όσο και έντονη πραγματικότητα καθώς δρουν στο περιβάλλον του παιχνιδιού. Το βιντεοπαιχνίδι Banoptikon με θέμα το ψυχρό, σκληρό περιβάλλον που αντιμετωπίζει ένας μετανάστης έδρασε σαν ένας έντονος «καμβάς» μπροστά από τον οποίο η χορευτική ομάδα ζωντάνεψε τις εμπειρίες αυτού του ταξιδιού χωρίς προορισμό και ελπίδα καθώς κινούνται συνεχώς από την κατάσταση του avatar στην καθημερινή πραγματικότητα των ανθρώπων που αγωνίζονται να επιβιώσουν και το αντίστροφο. Από την έλλειψη επικοινωνίας λόγω διαφορετικής γλώσσας έως την κραυγή απόγνωσης της μάταιης αναζήτησης εργασίας, και από την εκδούλευση και την εκπόρνευση ως τη μεταφορά από λιμάνι σε λιμάνι σαν «άλλο» εμπόρευμα, οι ερμηνείες των ηθοποιών-χορευτών άνοιξαν έναν έντονο διάλογο με το κοινό, αναγκάζοντάς το να δει κατάματα την αλήθεια.

Το μήνυμα του Dance Banoptikon ενισχύθηκε, όπως εξηγεί στο «Βήμα» η κυρία Σάντσες Κόλμπεργκ, υπεύθυνη της εκδήλωσης, ακόμα περισσότερο με την ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε με τους ειδικούς στα θέματα μετανάστευσης, καλλιτέχνες και ακαδημαϊκούς κατά την οποία αντάλλαξαν απόψεις με το κοινό σχετικά με τον ρόλο της τέχνης ως φορέα κοινωνικής υπευθυνότητας και αλλαγής. Ο κ. Ντάνιελ Έσδρα, επικεφαλής του ελληνικού γραφείου του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στην Ελλάδα, ξεκίνησε λέγοντας ότι πια η κατάσταση είναι χειρότερη από αυτήν που απεικόνιζε η παράσταση. Αφού σήμερα, 7.000 μετανάστες και πρόσφυγες περνούν καθημερινά τα σύνορα της Ελλάδας και οι απώλειες σε ζωές θα αυξηθούν σημαντικά μέσα στο χειμώνα.

Στη συνέχεια ο κ. Ηλίας Μαρμαράς, δημιουργός του video game ενός πειράματος που το 2011 προσπάθησε να «απεικονίσει» τα αποτελέσματα ακαδημαϊκής έρευνας με δημιουργικό τρόπο και να αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο τα δίκτυα παίζουν τον δικό τους ρόλο σε αυτό το ταξίδι. Από την πλευρά της η καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Deree δρα Χρύσα Ζάχου τόνισε πως οι ροές μεταναστών και η αφομοίωση είναι θέματα που εξαρτώνται από πάρα πολλούς παράγοντες όπως οι εμπειρίες που έχει ο καθένας, η κοινωνική κατάσταση, το φύλο, η ηλικία, οικογενειακή κατάσταση κτλ.

Για τις δράσεις του κέντρου Ημέρας για ασυνόδευτους ανήλικους της Praksis στην Πάτρα και για πώς η τέχνη βοηθά τα παιδιά να επικοινωνήσουν, να ενταχθούν στην κοινωνία και να βρουν την υποστήριξη που χρειάζονται αναφέρθηκε ο εκπρόσωπος του κέντρου κ. Λάμπρος Αραπάκος. Τέλος, ο Μιχάλης Αφολάνιο από το ANASA –African Cultural Centre, γεννημένος στην Ελλάδα με καταγωγή από τη Νιγηρία, μίλησε για τις δράσεις του ANASA που αναπτύσσουν την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, συστήνουν την αφρικανική κουλτούρα στους Έλληνες και βοηθούν έτσι στην καλλιέργεια της αποδοχής αλλά και στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των μεταναστών δεύτερης γενιάς.

Έξω από τον χώρο της εκδήλωσης το κοινό δώρισε είδη πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες τα οποία συνέλεξαν φοιτητές του Deree και μέλη της εθελοντικής κοινότητας ACG Cares.

Την πρωτοβουλία να παρουσιάσει την παράσταση ανέλαβε η πρεσβεία της Νορβηγίας σε συνεργασία με το Frances Rich School of Fine and Performing Arts του Deree. H Νορβηγία είναι ο κύριος χρηματοδότης των EEA Grants μέσω των οποίων η Ελλάδα λαμβάνει 63,4 εκατ. ευρώ, ένα τρίτο των οποίων χρησιμοποιείται για την υποστήριξη των προσπαθειών της χώρας να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές των αιτούντων άσυλο και των παράτυπων μεταναστών, ενώ τα υπόλοιπα δύο τρίτα προορίζονται για την ενδυνάμωση της Ελληνικής Κοινωνίας των Πολιτών, τη στήριξη ευάλωτων ελλήνων πολιτών, αλλά και μεταναστών, καθώς και για την αντιμετώπιση περιβαλλοντολογικών θεμάτων και θεμάτων κλιματικής αλλαγής.

Η εκδήλωση επίσης πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού των 140 ετών του Κολλεγίου. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος ξεκίνησε την πορεία του το 1875 στη Σμύρνη και μεταφέρθηκε στην Ελλάδα μετά την καταστροφή της Σμύρνης και έπειτα από πρόσκληση του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ως «εκπαιδευτικός πρόσφυγας» που, όχι μόνο επιβίωσε, αλλά εξελίχθηκε και αναδείχθηκε σε σπουδαίο εκπαιδευτικό οργανισμό της Ευρώπης, το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος υποστηρίζει ενεργά κάθε δράση που αναδεικνύει, αλλά και αναζητά λύσεις για ένα τόσο σημαντικό κοινωνικό θέμα όσο το μεταναστευτικό.