Ο ρόλος των ΜΜΕ στη σύγχρονη δημοκρατία έχει περιγραφεί σε άπειρες αναλύσεις και άρθρα ανά τον κόσμο. Μια περισσή ιδιαιτερότητα χαρακτηρίζει τη σχέση μίσους – αγάπης ανάμεσα στα ΜΜΕ και στην πολιτική εξουσία. Γι’ αυτόν τον λόγο με ιδιαίτερη προσοχή σχολιάστηκε μια πρόσφατη ομιλία του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ στην απονομή των βραβείων Leads Awards στα μέσα Νοεμβρίου στο Αμβούργο.
Τα Leads Awards αποτελούν την κορυφαία επιβράβευση δημοσιογραφικών επιδόσεων στη Γερμανία και απονέμονται από το 1992. Είναι λοιπόν εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο υπουργός, αντί να προτιμήσει μια ομιλία για την παγκόσμια πολιτική κατάσταση, επέλεξε τη «δύσκολη λύση» της ανάλυσης των εξελίξεων στην γερμανική αγορά των ΜΜΕ.
Ο Σταϊνμάγερ ξεκίνησε με ένα διπλωματικό ανέκδοτο που αφορά τη σύγχρονη πρόκληση των σύντομων ειδήσεων. Ο υπουργός Εξωτερικών καλεί στο τηλέφωνο τον πρεσβευτή σε μια προβληματική χώρα και του ζητεί να περιγράψει με μια λέξη την κατάσταση που επικρατεί εκεί. «Good» απαντά ο πρεσβευτής προς μεγάλη έκπληξη του υπουργού. «Και αν είχατε δύο λέξεις στη διάθεσή σας;» επιμένει ο υπουργός. «Not good» απαντά ο πρεσβευτής.

Πανικός και επιπολαιότητα

«Not good είναι όμως δυστυχώς το γενικότερο κλίμα στα ΜΜΕ της Γερμανίας» είπε ο Σταϊνμάγερ. Πρόκειται, όντως, για έναν κλάδο όπου πριν από 10-15 χρόνια οι ιθύνοντες «σούφρωναν τα φρύδια» όταν η απόδοση κεφαλαίων του έπεφτε κάτω από το 10%. Ηταν η εποχή που τα τμήματα διαφημίσεων έδιωχναν πελάτες διότι το πάχος των πολύχρωμων ενθέτων θα ξεπέρναγε τα επιτρεπτά όρια.
Σήμερα ο οικονομικά εύρωστος αυτός κλάδος γνωρίζει μια πολύ σοβαρή κρίση στη Γερμανία, που από ό,τι φαίνεται απασχολεί και τους πολιτικούς.
Με διπλωματικό τρόπο ο Σταϊνμάγερ επεσήμανε στους παριστάμενους εκδότες, αρχισυντάκτες και διαφημιστές ότι η πολιτική τους για την αντιμετώπιση της κρίσης δείχνει πανικό και επιπολαιότητα.

«Κάποιοι εκδότες πωλούν έντυπα που είναι ολοφάνερα επιτυχημένα με την ελπίδα ότι… small is beautiful. Κάποιοι άλλοι αγοράζουν με απληστία νέους τίτλους, τους οποίους όμως γράφει η ίδια ομάδα δημοσιογράφων που χρησιμοποιούν στα άλλα έντυπα του εκδοτικού τους ομίλου. Οι αρχισυντάκτες των εντύπων σας αλλάζουν σαν τους προπονητές σε ποδοσφαιρικές ομάδες…» επεσήμανε ο γερμανός υπουργός.

«Αν συνεχίσετε έτσι, κινδυνεύετε να γίνετε οι ανθρακωρύχοι του 21ου αιώνα» είπε στους εκπροσώπους του γερμανικού Τύπου ο υπουργός. Ως γνωστόν, στη Γερμανία το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων οδήγησε την περιοχή του Ρουρ σε μια βαθιά δομική κρίση και χρειάστηκαν δεκαετίες για να αναπροσαρμοστούν οι τοπικές οικονομίες.
Golf δίχως φρένα
Σήμερα το επάγγελμα του ανθρακωρύχου στη Γερμανία έχει πλέον πρακτικά εκλείψει. Την ίδια τύχη κινδυνεύει να έχει, κατά τον γερμανό υπουργό, και το επάγγελμα του δημοσιογράφου. Οχι μόνο στη χώρα του αλλά διεθνώς. «Δεν είναι δυνατόν ένας έμπειρος εκδότης σαν τον Ντόναλντ Γκράχαμ της “Washington Post” να πουλάει την εφημερίδα του γιατί δεν βρίσκει απαντήσεις στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής» τόνισε ο Σταϊνμάγερ.
Η κρίση είναι πανταχού παρούσα στον γερμανικό Τύπο. Κι αυτό το αναγνωρίζει και ο ίδιος ο Τύπος. Και όπως είναι φυσικό, τα μεγαλύτερα παράπονα που εκφράζουν οι παράγοντες του χώρου –των εκδοτών εξαιρουμένων βεβαίως –είναι η φροντίδα για «πάση θυσία μείωση δαπανών». Οι κίνδυνοι, όμως, που συνεπάγονται οι κάθε λογής μειώσεις δαπανών ίσως γίνονται καλύτερα κατανοητοί με έναν παραλληλισμό που δημοσίευσε η «Zeit».

«Φαντασθείτε η Volkswagen να έχει πρόβλημα με τις πωλήσεις του Golf. Οπότε το μάνατζμεντ αποφασίζει για να εξοικονομήσουμε έξοδα να καταργήσουμε το παρμπρίζ, ίσως και το κάθισμα του συνοδηγού. Και αν και αυτό δεν αρκεί, να καταργήσουμε και τα φρένα! Παράλογο; Μα αυτό κάνουν οι εφημερίδες σε όλο τον κόσμο και βεβαίως στη Γερμανία» γράφει η εφημερίδα.

* Ο κ. Αλκης Παρασκευόπουλος είναι Ηλ. Μηχανικός.
«Ξαναγίνετε ρεπόρτερ»

Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που επηρεάζει αρνητικά την πορεία των ΜΜΕ. Στην έλλειψη επιχειρηματικότητας προστίθεται (ως συνέπειά της κατά βάση) και η ραγδαία κατάρρευση της αξιοπιστίας των εντύπων. «Και αυτό είναι μοιραίο για τη δημοκρατία» επεσήμανε με ξεκάθαρο τρόπο ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ.

«Η δημοκρατία χρειάζεται την κριτική ανάλυση και ζει από τον πλουραλισμό των δημοσιευόμενων απόψεων. Ξαναγίνετε δημοσιογράφοι!» τόνισε ο έμπειρος πολιτικός.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Σταϊνμάγερ, «ο πανικός της οικονομικής κρίσης έχει οδηγήσει σε εναρμονισμένες απόψεις, μη τυχόν και εξοργισθούν οι αναγνώστες». Συγχρόνως το Διαδίκτυο δίνει τη δυνατότητα μιας πολυποίκιλης άντλησης πληροφοριών.
Το κοινό έχει μετατραπεί σε μια «πέμπτη εξουσία» που ελέγχει την «τέταρτη εξουσία» από την άνεση της πολυθρόνας του. «Αλλά εκεί έξω οι αναγνώστες, όπως και οι ψηφοφόροι μου, έχουν έναν πλουραλισμό απόψεων και όπως και εγώ σαν πολιτικός έτσι και εσείς πρέπει να βγείτε στον δρόμο και να τους ακούσετε» προέτρεψε το ακροατήριό του ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός. Και ως αρχηγός της γερμανικής διπλωματίας, είναι λογικό να έχει μια αδυναμία στις ειδήσεις από το εξωτερικό.
«Και σταματήστε, επιτέλους, να καταργείτε τις θέσεις ανταποκριτών στο εξωτερικό και τα τοπικά γραφεία στα γερμανικά κρατίδια! Αλλιώς θα μαθαίνετε τις ειδήσεις από τις ανακοινώσεις της πολιτικής εξουσίας. Αυτό επιθυμείτε;» ήταν το ρητορικό ερώτημα που απηύθυνε ο Σταϊνμάγερ στην ετήσια γιορτή του γερμανικού Τύπου.
Τα ΜΜΕ στη Γερμανία έκαναν λόγο για μια «κραυγή αγωνίας» από έναν πολιτικό που προφανώς δεν φοβάται την ερευνητική δημοσιογραφία και αγωνιά για τις επιπτώσεις της κρίσης των ΜΜΕ τόσο στην εθνική οικονομία όσο και στο δημοκρατικό πολίτευμα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ