Βιβλία

Resnikoff H – Wells R.O. Jr
Τα μαθηματικά στον πολιτισμό
Εκδόσεις Liberal Books, 2014,
σελ. 490, τιμή 45 ευρώ

Κάθε καλοκαίρι πεισματικά και αμετανόητα από αυτές τις σελίδες συνιστούμε βιβλία Μαθηματικών και Φυσικής για θερινή απόλαυση. Το ξέρω πως είναι σαν να περπατάω στην άμμο της παραλίας με σκαρπίνι, μαύρη κάλτσα και πουκάμισο με μακριά μανίκια και να θέλω να μη με κοιτούν με απορία οι γύρω. Το καλοκαίρι όμως είναι μια ευκαιρία για να κάνεις πράγματα που δεν είναι τόσο συνηθισμένα τις άλλες εποχές του χρόνου.

Το βιβλίο λοιπόν που παρουσιάζουμε σήμερα, αν και στα ελληνικά εμφανίστηκε το 2014, στα αγγλικά γράφτηκε το 1972 έπειτα από τρία χρόνια δουλειάς επάνω στην ύλη του, με τη μορφή παραδόσεων σε πρωτοετείς φοιτητές του Πανεπιστημίου Rice. Ετσι λοιπόν, παρότι υπάρχουν αρκετές σελίδες με Μαθηματικά, αυτά δεν είναι πέρα από τις γνώσεις ενός αποφοίτου γενικού λυκείου. Ο λόγος που το συστήνουμε, σε όποιον βέβαια μπορεί να πληρώσει το σχετικά υψηλό αντίτιμο, είναι ότι μπορεί να του συμπληρώσει πολλά από τα κενά, ενώ κάθε κεφάλαιο κλείνει με αρκετές Ασκήσεις!

Το βιβλίο αρχίζει από τα συστήματα αρίθμησης και την επινόηση της σημειογραφίας θέσης. Αιγυπτιακά και βαβυλωνιακά Μαθηματικά ακολουθούν και είναι ωραία να παρακολουθείς τους πόνους της γέννας αιώνες πριν από το σημερινό δυαδικό αριθμητικό μας σύστημα των υπολογιστικών συστημάτων. Για να φθάσουμε στην ελληνική Τριγωνομετρία, όπου με πρακτικά παραδείγματα καταλαβαίνουμε επιτέλους αυτά τα ημίτονα και οι εφαπτόμενες πώς προέκυψαν μέσα από τη ζωή με βασικό «δράστη» τον Αρίσταρχο.

Ακολουθούν δύο εύκολα κεφάλαια σχετικά με τη Χαρτογραφία και τη Ναυσιπλοΐα για να φθάσουμε στην «Επινόηση των λογαρίθμων». Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να περνάς τα Μαθηματικά του Λυκείου αφού μεταξύ άλλων μπορείς να απαντήσεις στο ερώτημα: Ποια είναι η κύρια ιδιότητα (= ο λόγος ύπαρξης) του λογαρίθμου. Και η απάντηση προκύπτει εύκολα μέσα από τις αντίστοιχες σελίδες, όπου αναφέρεται τελικά ότι πρόκειται για μια συνάρτηση που μετατρέπει ένα γινόμενο σε άθροισμα και ένα πηλίκο σε διαφορά.

Το επόμενο μεγάλο μυστήριο των Μαθηματικών, ακόμη και όταν κάποιοι τελειώνουν το Πανεπιστήμιο, είναι τα όρια και τα διαφορικά. Στο βιβλίο γίνεται μια γενναία προσπάθεια για να εξιχνιαστεί το μυστήριο και αξίζει τον κόπο, όπως αξίζουν και τα στοιχεία Διαφορικής Γεωμετρίας που ακολουθούν. Φθάνοντας στο τέλος υπάρχει η πιο ευχάριστη έκπληξη. Περίπου οι μισές Ασκήσεις είναι λυμένες. Ο,τι καλύτερο, δηλαδή, για το καλοκαίρι ή κάνω λάθος;