Οικτρά απογοητεύτηκαν και προσβλήθηκαν οι Τούρκοι πολίτες που ανήκουν σε θρησκευτικές μειονότητες όταν διαπίστωσαν τί περιείχε το πολυδιαφημισμένο «πακέτο εκδημοκρατισμού» που ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ο Ερντογάν. Πρώτοι από όλους οι Αλεβίτες, παρακλάδι του σιιτικού ισλάμ που αριθμεί περί τα 20 εκατομμύρια ανθρώπους στην Τουρκία. Αλλά και οι Ελληνορθόδοξοι, οι Αρμένιοι, η Συριακή Εκκλησία, που απαιτούν μεγαλύτερη θρησκευτική ελευθερία, δεν πήραν τίποτα από το υποτιθέμενο προοδευτικό άνοιγμα με το πολυδιαφημισμένο «πακέτο δημοκρατίας» του ισλαμιστή πρωθυπουργού. Τρεις Τούρκοι ειδικοί μιλάνε στο ΒΗΜΑ για αυτές τις ματαιωμένες προσδοκίες.

«Και όμως, οι ψηφοφόροι του AKP (σσ: του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν) δεν νοιάζονται για το αν θα ανοίξει ή όχι η Θεολογική Σχολή της Χάλκης», μας λέει ο Ιχσάν Γιλμάζ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Φατίχ στην Κωνσταντινούπολη.
«Επιπλέον, ο Ερντογάν θα μπορούσε εύκολα να εξηγήσει στους ψηφοφόρους του ότι αυτό δεν έχει να κάνει με το ισλάμ, από την στιγμή που η Σχολή άνοιξε επί Οθωμανών χαλίφηδων. Θα μπορούσε, επίσης, να εξηγήσει ότι δεν έχει να κάνει ούτε με τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, δεδομένου ότι η Σχολή ήταν ανοικτή μέχρι το 1972, και τίποτα κακό δεν συνέβη στο τουρκικό ύφος μας της καταπιεστικής εκκοσμίκευσης. Θα μπορούσε, εξίσου εύκολα, να εξηγήσει ότι είναι ανθρώπινο να επιτρέψει κανείς στους δύο ή τρεις χιλιάδες εναπομείναντες Ελληνορθόδοξους Τούρκους πολίτες να εκπαιδεύουν τους ιερείς τους στη χώρα μας», τονίζει.
«Πιστεύω ότι θα έπρεπε να έχουν αναγνωριστεί τα τζεμ, ως τεμένη και όχι απλώς ως χώροι λατρείας των Αλεβιτών. Επίσης, η Σχολή της Χάλκης θα μπορούσε να έχει ανοίξει χωρίς να περιμένουμε αμοιβαιότητα από την Ελλάδα για την μουσουλμανική μειονότητα σε εσάς. Με αυτή, την σημερινή του μορφή, το πακέτο απέχει πολύ από το να ικανοποιήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία και τους Αλεβίτες», μας λέει η Σεβγκί Ακάρτσεσμε, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Zaman.
«Αλλά η δέσμη μεταρρυθμίσεων Ερντογάν είναι ένα θετικό βήμα, παρά τις ελλείψεις. Θα έπρεπε να συμπεριληφθούν περισσότερα για τους Αλεβίτες και τις άλλες θρησκευτικές μειονότητες, αλλά τελικά η άρση της απαγόρευσης της ισλαμικής μαντίλας για τις γυναίκες που υπηρετούν σε κυβερνητικές θέσεις είναι το πιο σημαντικό περιεχόμενο του πακέτου. Το ότι επιτρέπει την εκπαίδευση σε γλώσσες άλλες από την τουρκική, σε ιδιωτικά σχολεία, θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί σημαντική κίνηση, όπως και η ελευθερία να χρησιμοποιούνται γράμματα του κουρδικού αλφαβήτου. Αλλά ούτε οι Κούρδοι είναι ικανοποιημένοι, επειδή περίμεναν μεγαλύτερη αυτονομία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Ερντογάν επέλεξε να ικανοποιήσει την εκλογική του βάση, αλλά άργησε μετά από 10 χρόνια στην εξουσία. Αυτή η επαίσχυντη απαγόρευση της ισλαμικής μαντήλας θα έπρεπε να είχε αρθεί προ πολλού καιρού», καταλήγει η Ακάρτσεσμε.

«Το ζήτημα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και η συζήτηση γύρω από το οικουμενικό καθεστώς του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης δεν αναφέρθηκαν καθόλου στο πακέτο», λέει στο ΒΗΜΑ ο Οζγκούρ Ουνλουχισαρτσικλί, διευθυντής στο γραφείο της Αγκυρας του γερμανικού Marshall Fund .

«Ενώ η μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα, οι Αλεβίτες, έχουν βγει στους δρόμους για να διαδηλώσουν τις απαιτήσεις τους, δεν αντιμετωπίστηκαν ούτε τα δικά τους προβλήματα. Μέρος του πακέτου περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις υπέρ των πολιτισμικών δικαιωμάτων των Κούρδων, όπως η εκπαίδευση στην κουρδική γλώσσα, αλλά μόνο σε ιδιωτικά σχολεία. Οι πιο σημαντικές αλλαγές έγιναν για τους συντηρητικούς μουσουλμάνους στην Τουρκία, διότι αυτή είναι η εκλογική βάση του Ερντογάν. Η ελευθερία να φορούν την μαντίλα οι γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι είναι το πιο σπουδαίο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Μπορούμε να πούμε, επίσης, ότι αυτό το πακέτο θα εξασφαλίσει την συνέχιση της κατάπαυσης του πυρός και των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Κούρδους – και μάλλον αυτός ήταν, ούτως ή άλλως, ο κύριος στόχος του Ερντογάν», καταλήγει ο Ουνλουχισαρτσικλί.