Ιαπωνία: Τα διδάγματα από τη Φουκουσίμα

Η Ιαπωνία ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες το κλείσιμο του τελευταίου πυρηνικού αντιδραστήρα που παρέμενε σε λειτουργία. Είναι η δεύτερη φορά τα τελευταία 40 χρόνια που η χώρα μένει χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα από πυρηνική ενέργεια. Η κοινή γνώμη παραμένει σε μεγάλο βαθμό εχθρική μετά την πυρηνική καταστροφή του 2011 στη Φουκουσίμα. Τι έχουμε μάθει από αυτή την τραγωδία και πόσο πιθανό είναι να επαναληφθεί στο μέλλον;

Πρώτον, η Φουκουσίμα δεν ήταν μια αναπόφευκτη φυσική καταστροφή. Πολλοί, εκτός Ιαπωνίας, μπορεί να καταλήξουν εύκολα στο συμπέρασμα ότι η Φουκουσίμα είναι μια μοναδική περίπτωση, επειδή πολύ λίγα μέρη στον κόσμο πλήττονται από τέτοιους τεράστιους σεισμούς και τσουνάμι, όπως η Ιαπωνία. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, δεν μπορούμε να αντλήσουμε πραγματικά διδάγματα για άλλες χώρες.

Σχεδόν τα ίδια λέγονταν μετά την πυρηνική καταστροφή του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία, το 1986. Ακούγαμε τότε ότι ένα παρόμοιο δυστύχημα δεν θα μπορούσε να συμβεί στην Ιαπωνία, οι αντιδραστήρες της οποίας είναι σχεδιασμένοι στη Δύση. Αλλά να που συνέβη.

«Υπήρχαν μελέτες που έδειχναν ότι οι πιθανότητες να χτυπήσει τσουνάμι 10 μέτρων την ακτή της Φουκουσίμα είναι μία στα 1.000 χρόνια. Η πυρηνική βιομηχανία δεν πίστευε ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί και δεν είχε προετοιμαστεί για αυτό το ενδεχόμενο» λέει ο Τατσουχίρο Σουζούκι, αναπληρωτής επικεφαλής της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας της Ιαπωνίας.

Για πολλούς αυτό είναι το πιο αποκαλυπτικό και συγκλονιστικό κεφάλαιο στην ιστορία της Φουκουσίμα. Οταν χτύπησε ο σεισμός και το τσουνάμι στις 11 Μαρτίου του 2011 δεν υπήρχε σχέδιο για την αντιμετώπιση μιας τόσο μεγάλης και πολύπλοκης καταστροφής.

Ηταν κοινό μυστικό για χρόνια ότι η πυρηνική βιομηχανία της Ιαπωνίας είναι διαποτισμένη από μια κουλτούρα αλαζονείας, μυστικοπάθειας και εφησυχασμού. Τα διδάγματα από το Τσερνόμπιλ και το ατύχημα στο Three Mile Island στις ΗΠΑ δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Οταν συνέβη η καταστροφή, η Ιαπωνία ήταν θλιβερά απροετοίμαστη.
Ούτε υπήρχε σχέδιο εκκένωσης. Στη μικρή πόλη Νάμιε, οκτώ χιλιόμετρα βόρεια του εργοστασίου, ο Χιροχίσα Σουζούκι καθάριζε τα συντρίμμια από τον σεισμό όταν δόθηκε η εντολή να φύγει.

«Μας είπαν μόνο να κατευθυνθούμε προς τα βορειοδυτικά. Αλλά αυτή ήταν η ίδια κατεύθυνση προς την οποία πήγαινε το νέφος της ακτινοβολίας. Κάποιοι μεταφέρθηκαν σε περιοχές όπου η ακτινοβολία ήταν ακόμη υψηλότερη από ό,τι εδώ» λέει.

Δυόμισι χρόνια αργότερα ο Σουζούκι και οι 26.000 άνθρωποι που ζούσαν στη Νάμιε εξακολουθούν να είναι πυρηνικοί πρόσφυγες επειδή η ακτινοβολία σε κάποιες περιοχές της πόλης είναι ακόμη πολύ υψηλή για να επιστρέψουν οι κάτοικοι.

Ο καθαρισμός έπειτα από μια πυρηνική καταστροφή είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Αυτό μπορεί να ακούγεται προφανές, αλλά μόνο όσοι έχουν δει πώς γίνεται καταλαβαίνουν πραγματικά πόσο περίπλοκη και χρονοβόρα είναι αυτή η διαδικασία.

Στη μεγάλη πόλη Μιναμισόμα, 30 χιλιόμετρα βόρεια του εργοστασίου, καθαρίζουν τα σπίτια ένα-ένα. Χρησιμοποιώντας ψεκαστήρες υψηλής ισχύος οι ομάδες απολύμανσης καθαρίζουν τις στέγες. Το νερό των αποβλήτων διοχετεύεται σε ένα κοντινό δεξαμενόπλοιο.

Αλλες ομάδες αφαιρούν το επιφανειακό χώμα από τους κήπους και το βάζουν σε τεράστιες πλαστικές σακούλες. Μετά καλύπτουν τον κήπο με ένα στρώμα από καθαρή άμμο πέντε εκατοστών. Πίσω από τα σπίτια κόβουν θάμνους και μπαμπού και τα βάζουν και αυτά σε σακούλες. Μια ομάδα 20 ανδρών χρειάζεται δύο ημέρες για να καθαρίσει από τη ραδιενέργεια το κάθε σπίτι.

Και φυσικά υπάρχουν τα απόβλητα. Ηδη ο καθαρισμός παράγει τεράστιες ποσότητες. Μια «προσωρινή» χωματερή έχει ανοίξει βαθιά μέσα στα βουνά. Μόνο αυτή περιέχει 50.000 κυβικά μέτρα αποβλήτων.

Το πόσο προσωρινές είναι πραγματικά αυτές οι χωματερές είναι άλλο ένα ερώτημα στο οποίο η κυβέρνηση της Ιαπωνίας δεν είναι σε θέση να απαντήσει.

Η ακτινοβολία στις χωματερές θα μειωθεί σταδιακά. Σε 30 χρόνια θα είναι στο μισό του επιπέδου στο οποίο βρίσκεται σήμερα. Αλλά το Καίσιο 137 και το Στρόντιο 90 δεν θα εξαλειφθούν τελείως για 300 χρόνια.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 2 Οκτωβρίου 2013