Δημήτρης Αληθεινός: «Διαβάστε με το νου, κι όχι με τα μάτια…»

Ο 67χρονος καλλιτέχνης υπήρξε ιδιαίτερα περιγραφικός, ανθρώπινος και ουσιαστικός καθώς παρουσίασε στους δημοσιογράφους το απόσταγμα της 40χρονης πορείας του στο χώρο της τέχνης. Περισσότερα από 100 έργα της έκθεσης καλύπτουν όλες τις περιόδους της δημιουργικής πορείας του Αληθεινού ο οποίος διερευνά, όπως λέει, τα όρια της ζωγραφικής γλώσσας προτάσσοντας μια οικουμενική αντίληψη της τέχνης.

Οι Κατακρύψεις (ο καλλιτέχνης κρύβει στη γη έργα ζωγραφικής και κατασκευές για να διασώσει τη μνήμη), το Συμβάν (τρία λευκά κουτιά από τα οποία εξέχουν ζωντανά ανθρώπινα μέλη), αρχειακό υλικό από τις 32 «αυλές» Συνεργασίες με τους πολιτισμούς του κόσμου και πολλά άλλα έργα φιλοξενεί η νέα έκθεση του καλλιτέχνη που έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα το 1997 στην Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1980 ο Δημήτρης Αληθεινός εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Νέων στο Παρίσι, το 1983 στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο, το 1989 στην Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης και το 1998 στην Μπιενάλε του Καϊρου.

«Πρόκειται για μια από τις ιστορικές αναδρομικές εκθέσεις του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που ανατρέπει κάθε συμβατικότητα μιας αναδρομικής έκθεσης», είπε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου η διευθύντρια του ΕΜΣΤ, ΄Αννα Καφέτση. «Το έργο του Αληθεινού έχει καθαρά προφητικό χαρακτήρα. Είναι ένα έργο βαθιά πολιτικό που θα μπορούσε να αποτελεί μια ενότητα. Συνεκτικός του ιστός είναι η τελετουργία. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί μέσα διαφορετικά που τα συνδέει το τελετουργικό στοιχείο».

«Στη ζωή μου δεν έκανα έργα. Περισσότερο μπορώ να πω ότι εξέφρασα απόψεις», είναι η θέση του καλλιτέχνη. «Ο ζωγράφος όπως και ο δάσκαλος πρέπει να έχουν άποψη. Τα υπόλοιπα που δίνουν είναι απλώς πληροφορίες».

Το έργο του Αληθεινού που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970, μια δεκαετία πολιτικού και κοινωνικού αναβρασμού, συνδέθηκε με την πρωτοπορία και την ριζοσπαστικότητα, τη διαμαρτυρία και την «αντί – τέχνη» θέτοντας ερωτήματα για το ρόλο του καλλιτεχνικού έργου σε περιόδους αμφισβήτησης. Καθημερινά αντικείμενα, κατασκευές που εκπέμπουν τον ήχο του δρόμου, ανθρώπινα σώματα μετέτρεψαν την τέχνη του σε κομμάτι της κοινωνικής ζωής.

Σύντομα βρέθηκε στην Ευρώπη, στη Ρώμη και το Παρίσι, όπου με τις εφήμερες παρεμβάσεις του στο δημόσιο χώρο (πάρκα, πλατείες, σταθμούς μετρό κ. α.) προσέγγισε το μοντερνιστικό αίτημα της σύζευξης τέχνης και ζωής.

Μια δεκαετία αργότερα, με την γνωστή ενότητα των Κατακρύψεων, προέκτεινε τις διαπολιτισμικές αναζητήσεις, ήρθε σε επαφή με φορείς άλλων πολιτισμών και δημιούργησε έργα μαζί τους προτείνοντας τη διάσωση της πολιτισμικής πολυφωνίας έξω και πέρα από το θεσμικό σύστημα της τέχνης.

Αφετηρία της έκθεσης που πραγματοποιείται σε επιμέλεια Τίνας Πανδή και Σταμάτη Σχιζάκη αποτελούν τα έργα της δεκαετίας του ΄70. Παρουσιάζονται ζωγραφικά έργα, σχέδια, εγκαταστάσεις, γλυπτά, φιλμ, βίντεο μαζί με αρχειακό υλικό από τις εφήμερες παρεμβάσεις του καλλιτέχνη στο δημόσιο χώρο. Διαδοχικά, κατά τη διάρκεια της έκθεσης, θα παρουσιαστούν με τη συμμετοχή εθελοντών, τρεις ιστορικές δράσεις.

Από τις 14 Φεβρουαρίου μέχρι και τις 10 Μαρτίου (κάθε μέρα 5-7μμ, Πέμπτη 5-8μμ, Σαββατοκύριακα 12-3μμ) θα ζωντανεύει το Συμβάν που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1973 στο Πνευματικό Καλλιτεχνικό Κέντρο Ώρα. Στην ιστορική αυτή έκθεση ο καλλιτέχνης παρουσίασε τρία λευκά κουτιά από τα οποία εξείχαν ζωντανά ανθρώπινα μέλη που κινούνταν, ενώ σε ένα τέταρτο κουτί έσταζε οξύ πάνω σε ένα κομμάτι μέταλλο.

Θα ακολουθήσουν η Χωρίς Τίτλο δράση που παρουσιάστηκε στην πρώτη του ατομική έκθεση το 1972 στον Δεσμό (12 Μαρτίου -7 Απριλίου) και η δράση 16 βιβλία –16 απόψεις που πραγματοποιήθηκε το 1980 στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας (9 Απριλίου -5 Μαΐου).

Από την απομυθοποίηση του έργου στο χώρο, εκθεσιακό και δημόσιο, στρέφεται τη δεκαετία του ΄80 στο μύθο και τις αρχέγονες καταβολές του. Η εγκατάστασή του με τίτλο Αναφορά στον Μαντένια που παρουσιάζεται για πρώτη φορά το 1980 στη Μπιενάλε του Παρισιού θα σηματοδοτήσει αυτή τη στροφή. Με δύο κινηματογραφικές μηχανές προβολής 16 χιλιοστών δίνει νέα πνοή στην εικόνα του Αγίου Σεβαστιανού του Andrea Mantegna.

Σχεδιάζει το περίγραμμα της εικόνας στον τοίχο του εκθεσιακού χώρου και προβάλλει πάνω στον κορμό και στα πόδια δύο κινηματογραφημένες δράσεις. Το έργο Αναφορά στον Μαντένια θα παρουσιάζεται στο ΕΜΣΤ κάθε Πέμπτη στις 7μμ.

Για πρώτη φορά, επίσης, θα παρουσιαστεί εκτενές αρχειακό υλικό από φωτογραφίες, βίντεο, και κείμενα, τεκμήρια μοναδικά από τις 176 Κατακρύψεις που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Ο καλλιτέχνης θα οπτικοποιήσει την αθέατη ενότητα των Κατακρύψεων με μιας μεγάλης κλίμακας νέα εγκατάσταση που θα αναπτυχθεί στο δάπεδο του εκθεσιακού χώρου και αποτελείται από περισσότερα από 2.000 ρολόγια τοίχου.

Από το 1985 οι διαπολιτισμικές αναζητήσεις του εμπλουτίζονται με τις Συνεργασίες και με τους πολιτισμούς του κόσμου ζώντας για μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα τους.

Η έκθεση ενός καλλιτέχνη – ταξιδευτή θα διαρκέσει έως τις 26 Μάιου 2013.