Το «μεγάλο στοίχημα» του ΤΑΡ και τα επόμενα βήματα της διακρατικής συμφωνίας

«Ενέργεια για Ανάπτυξη» ήταν το σύνθημα που επελέγη κατά την υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας Ελλάδος –Αλβανίας –Ιταλίας την Τετάρτη το μεσημέρι στο υπουργείο Εξωτερικών για την κατασκευή του αγωγού TAP (Trans Adriatic Pipeline) με σκοπό τη μεταφορά φυσικού αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην ευρωπαϊκή αγορά. Η επιλογή αυτή δεν ήταν τυχαία και αυτό φάνηκε από την εισαγωγική παρέμβαση του κ. Αντ. Σαμαρά.

Ο Πρωθυπουργός τόνισε ότι η υπογραφή της συμφωνίας έχει βαρύνουσα σημασία για την επιστροφή της χώρας μας στον επενδυτικό χάρτη, για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά και για την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού της ρόλου.

Διπλωματικοί κύκλοι σημείωναν μάλιστα προς «Το Βήμα» ότι και η επιλογή της Αθήνας ως τόπου υπογραφής δεν ήταν τυχαία. Οι Ευρωπαίοι εταίροι, οι Γερμανοί αλλά και οι Αμερικανοί κατανόησαν τόσο τη συμβολική όσο και την πρακτική σημασία του να γίνει αυτό, ώστε να φανεί ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει πόλος έλξης άμεσων ιδιωτικών επενδύσεων, αλλά και να διαλυθούν έτι περαιτέρω οι όποιες αμφιβολίες έχουν απομείνει σε ορισμένους περί της παραμονής της Ελλάδος στην ευρωζώνη.

Άμεση ήταν άλλωστε η θετική αντίδραση του Γκίντερ Έτινγκερ. Ο επίτροπος με αρμοδιότητα την Ενέργεια ανέφερε ότι ο αγωγός ΤΑΡ «είναι κομβικός για την ένωση των αγορών αερίου Ιταλίας και Ελλάδος και για να εφοδιάσει με αέριο την Αλβανία, καθώς και εν δυνάμει στους υπόλοιπους γείτονες της ενεργειακής μας κοινότητας. Θα είναι ένα από τα πρώτα συστατικά κομμάτια του Νοτίου Ενεργειακού Διαδρόμου που σκοπεύει να συνδέσει απευθείας την Ευρωπαϊκή Ένωση με τις πλούσιες πηγές φυσικού αερίου της περιοχής της Κασπίας».

Η τελική επιλογή από την κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα του Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο. Η γεωστρατηγική όμως σημασία του αγωγού αυτού για την Ελλάδα θα είναι υψηλή. Άλλωστε, όπως σημείωσε μιλώντας στο «Βήμα» ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Έρικ Ρούμπιν, που παραβρέθηκε στην εκδήλωση, ο αγωγός ΤΑΡ αποτελεί «εφαρμογή στην πράξη» και της σταθερής θέσης της Ουάσιγκτον για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών ενέργειας προς την Ευρώπη.

Ο κ. Ρούμπιν τόνισε ότι «τέτοιου είδους υποδομές προσφέρουν τόσο επιλογές προσφοράς ενέργειας όσο και μείωση των τιμών. Παράλληλα», πρόσθεσε, «ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια και βοηθούν στην ανάπτυξη των πόρων της περιοχής της Κασπίας». Ο ΤΑΡ αποτελεί απόδειξη όλων αυτών, αλλά ο αμερικανός αξιωματούχος επανέλαβε την προσεκτική στάση των Ηνωμένων Πολιτειών ώστε «να μην εμφανιζόμαστε ότι υποστηρίζουμε ένα πρότζεκτ έναντι κάποιου άλλου». Το μήνυμα του κ. Ρούμπιν πάντως ήταν σαφές: «Ο ανταγωνισμός κάνει καλό».

Σύμφωνα με τον έλληνα Πρωθυπουργό, ο αγωγός ΤΑΡ είναι έργο στρατηγικής σημασίας. Η επισήμανση αυτή υπήρχε στα κείμενα όλων των ομιλητών. Κατά τον κ. Σαμαρά, η παρεχόμενη πολιτική στήριξη στον ΤΑΡ θα προσφέρει στην Ελλάδα πολλαπλά οφέλη. «Αναφέρομαι», σημείωσε, «στη δημιουργία δύο χιλιάδων θέσεων εργασίας στη φάση κατασκευής του αγωγού και μάλιστα σε περιοχές που πονάνε κυριολεκτικά από την ανεργία. Στην εισροή επενδυτικών κεφαλαίων από μία επένδυση που εφ’ όσον επιτευχθεί μόνο για την Ελλάδα ανέρχεται σε 1,5 δις. ευρώ. Αλλά», πρόσθεσε, «και στην αναβάθμιση των υποδομών μας και στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, ώστε να μεγιστοποιήσουμε το όφελος και για τον έλληνα καταναλωτή. Χωρίς την παραμικρή κρατική επιβάρυνση».

Ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δ. Αβραμόπουλος, που υπέγραψε τη Διακυβερνητική Συμφωνία μαζί με τον αντιπρόεδρο της αλβανικής κυβέρνησης και υπουργό Οικονομικών και Ενέργειας Έντμοντ Χατζηνάστο, καθώς και τον ιταλό υπουργό Ανάπτυξης Κοράντο Πασέρα, υπογράμμισε ότι «με την υπογραφή διακρατικών συμφωνιών όπως η σημερινή για τον ΤΑΡ η Ελλάδα γίνεται συνδιαμορφωτής των ενεργειακών εξελίξεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη» και έχει «αυτονόητη στρατηγική σημασία». Άλλωστε, όπως είχε προαναφέρει ο κ. Σαμαράς, ο ΤΑΡ υπογραμμίζει «τη δυνατότητα της χώρας μας να γίνει σημείο αναφοράς στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου».

Η υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας ανοίγει τον δρόμο για τα επόμενα βήματα με το βλέμμα στον Ιούνιο όταν και θα πραγματοποιηθεί η οριστική επιλογή μεταξύ του ΤΑΡ και του Nabucco West. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι κοινοπραξίες του δύο αγωγών θα πρέπει να καταθέσουν εντός του Μαρτίου στην κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ (που απαρτίζουν η βρετανική ΒΡ, η γαλλική Total, η νορβηγική Statoil και η αζερική Socar) τους τελικούς φακέλους των προσφορών. Επομένως, τα χρονοδιαγράμματα είναι στενά για την υπογραφή της Συμφωνίας Φιλοξενούσας Χώρας (Host Government Agreement) μεταξύ Ελλάδος και ΤΑΡ.

Ωστόσο, μόνο απαρατήρητη δεν πέρασε η αποστροφή του εκπροσώπου της αζερικής κυβέρνησης, του υφυπουργού Ενέργειας κ. Γκουλμαμάντ Ζαβαντόφ ότι «ο ΤΑΡ ήταν πάντα οικονομικά και τεχνικά εφικτός». Σε αυτό το σημείο, οι γνωρίζοντες τονίζουν ότι μία σειρά παραμέτρων λειτουργούν υπέρ του ΤΑΡ.

Το μικρότερο μήκος και το γεγονός ότι διασχίζει λιγότερες χώρες καθησυχάζουν τον βασικό προβληματισμό της κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ που δεν είναι άλλος από τον έλεγχο του τελικού κόστους. Που προσεγγίζει τα 28 δισεκατομμύρια ευρώ. Ήδη, πληροφορίες αναφέρουν ότι η κοινοπραξία ζήτησε από τους ιθύνοντες του Nabucco West να εξετάσουν τεχνικές αλλαγές στην κατασκευή του αγωγού (π.χ για τη μείωση της διαμέτρου του) ώστε το κόστος κατασκευής του να περιοριστεί κατά 10% – 15%.

Παράλληλα, ο ΤΑΡ προσφέρει την προοπτική της σύνδεσής του με τη γερμανική αγορά από τη Βόρεια Ιταλία μέσω Ελβετίας. Πρόκειται για μία προοπτική που παρουσίασε ιδιαίτερα αναλυτικά ο ιταλός υπουργός Ανάπτυξης Κοράντο Πασέρα. Σε αυτό το σημείο ο ΤΑΡ φαίνεται να υπερτερεί, καθώς ο Nabucco West καταλήγει στο Μπαουμγκάρντεν της Αυστρίας και για να φθάσει στη γερμανική αγορά θα χρειαστεί μία προσθήκη 100 χιλιομέτρων. Επιπλέον, χάρη στον σχεδιασμό για την κατασκευή του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB δεν απομονώνεται η Βουλγαρία, που θεωρείται από δυτικούς κύκλους κρίσιμη χώρα στο ευρύτερο ενεργειακό παζλ της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.