Ανοδικές τάσεις εμφανίζει μετά το ξέσπασμα της κρίσης ο τομέας των προπληρωμένων καρτών (prepaid cards), ενός μέσου πληρωμών που εμφανίστηκε μόλις πριν από λίγα χρόνια στη χώρα μας. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα «πλαστικό» πορτοφόλι, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί των μετρητών. Το διαθέσιμο όριό του εξαρτάται από τις «φορτίσεις» που θα πραγματοποιήσει ο κάτοχός του, πιστώνοντας χρήματα είτε με μεταφορά από τον τραπεζικό του λογαριασμό ή με κατάθεσή τους στο ταμείο του πιστωτικού ιδρύματος που εξέδωσε την κάρτα. Ετσι, αντί κάποιος να επισκεφθεί ένα ΑΤΜ για να «σηκώσει» χρήματα και να τα βάλει στο πορτοφόλι του, «φορτώνει» με ευρώ την προπληρωμένη του κάρτα ακόμη και από την άνεση του σπιτιού του.
Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή στη συνέχεια η πραγματοποίηση αγορών σε εμπορικά καταστήματα, με τηλεφωνική παραγγελία ή online, ενώ υπό προϋποθέσεις παρέχεται και η δυνατότητα ακόμη και ανάληψης μετρητών από ATM. Με βάση τον τρόπο λειτουργίας τους, οι προπληρωμένες κάρτες διαφέρουν από τις πιστωτικές διότι τα χρήματα που δαπανώνται δεν είναι δανεικά από την τράπεζα, αλλά ανήκουν στον καταναλωτή. Αρα, δεν τίθεται θέμα επιβολής τόκων. Από την άλλη πλευρά, διαφέρουν από τις χρεωστικές, καθώς δεν είναι συνδεδεμένες με κάποιον καταθετικό λογαριασμό.
Στην ελληνική αγορά ο αριθμός των προπληρωμένων καρτών έχει πλέον φτάσει τις 530.000, με τον ρυθμό αύξησής του να διαμορφώνεται σε υψηλά επίπεδα. Αναλυτικότερα, οι κάρτες Visa της συγκεκριμένης κατηγορίας αυξήθηκαν κατά 17% σε ετήσια βάση το 2012, ενώ τα αντίστοιχα μεγέθη της Mastercard ενισχύθηκαν κατά 40%. Τραπεζικά στελέχη σημειώνουν ότι η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα κυρίως της ανόδου των online πληρωμών.
Οπως εξηγούν, η prepaid card αποτελεί μία διέξοδο για όσους θέλουν να πραγματοποιήσουν αγορές στο Διαδίκτυο και δεν θέλουν ή δεν διαθέτουν την απαιτούμενη πιστοληπτική ικανότητα για να εκδώσουν μια πιστωτική κάρτα. Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι μετά το ξέσπασμα της κρίσης έχουν καταργηθεί εκατομμύρια πιστωτικές, αποκλείοντας αρκετό κόσμο από τα διαδικτυακά καταστήματα.
Επιπλέον, με δεδομένο ότι οι prepaid cards έχουν συγκεκριμένο όριο, το οποίο διαμορφώνεται από τον ίδιο τον κάτοχό τους, δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας καθώς ο κίνδυνος απάτης περιορίζεται σε αυτό το ύψος, σε αντίθεση με τις πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες όπου το πλαφόν ημερήσιων αγορών εξαντλείται στο διαθέσιμο όριο και στο υπόλοιπο του καταθετικού λογαριασμού αντίστοιχα. Ετσι, για παράδειγμα, αρκετοί καταναλωτές φορτώνουν στην κάρτα μόνο το ποσό της αγοράς που θέλουν να πραγματοποιήσουν, ώστε να περιορίσουν σε αυτό το ύψος την πιθανή ζημιά τους στην περίπτωση που πέσουν θύματα απάτης.
Πώς λειτουργούν


Υπάρχουν δύο τύποι προπληρωμένων καρτών, ανάλογα με το πού και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
  • Οι άυλες που μπορούν να λειτουργήσουν ως μέσο πληρωμής μόνο για αγορές από απόσταση (Ιντερνετ, τηλεφωνικά).
  • Οι πλαστικές που λειτουργούν όπως οι υπόλοιπες κάρτες (πιστωτικές – χρεωστικές), δηλαδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο online όσο και σε εμπορικά καταστήματα, ενώ παρέχουν και την ευχέρεια ανάληψης μετρητών από ΑΤΜ.
Μετά την έκδοση της κάρτας ο κάτοχός της επιλέγει το ποσό που θέλει να πιστώσει σε αυτήν, ώστε να είναι διαθέσιμο για αγορές. Η κάρτα λειτουργεί ως κανονικό πορτοφόλι, καθώς μπορεί στη συνέχεια να γεμίζει και να αδειάζει κατ’ επιλογήν του κατόχου της. Η φόρτισή της μπορεί να γίνει στις περισσότερες τράπεζες με κατάθεση μετρητών ή με μεταφορά από καταθετικό λογαριασμό, σε κατάστημα του δικτύου τους, μέσω ΑΤΜ, e-banking ή Phone Banking.
Η χρήση των προπληρωμένων καρτών συνεπάγεται κάποιες χρεώσεις, οι οποίες όπως φαίνεται και στον σχετικό πίνακα επιβάλλονται κατά την έκδοση και επαναφόρτισή τους. Ως εκ τούτου, ανάλογα με το τιμολόγιο της κάθε τράπεζας, το «καθαρό» ποσό με το οποίο φορτίζεται η κάρτα είναι μικρότερο σε σχέση με την κατάθεση του κατόχου της, κατά το ύψος της προμήθειας που επιβάλλεται.
Αγορές τοις μετρητοίς χωρίς μετρητά
Ενισχύονται, παρά την κρίση, οι συναλλαγές με χρεωστικές κάρτες μέσω τραπεζικού λογαριασμού
Ενισχυμένα είναι τα μεγέθη και στην αγορά των χρεωστικών καρτών, παρά τη μείωση της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Visa, οι συναλλαγές με χρεωστικές κάρτες στα σημεία πώλησης αυξήθηκαν το 2012 κατά 14% σε σχέση με το 2011, με τη σχετική δαπάνη να διαμορφώνεται στα 921 εκατ. ευρώ. Με βάση εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, ο αριθμός των καρτών Mastercard αυξήθηκε πέρυσι κατά 4%, με το τζίρο τους να ενισχύεται κατά 52%. Με τις debit cards οι αγορές γίνονται με απευθείας χρέωση του τραπεζικού λογαριασμού. Ετσι, ο καταναλωτής διευκολύνεται στις συναλλαγές του, καθώς δεν είναι υποχρεωμένος να πάει στο ΑΤΜ για να «σηκώσει» μετρητά προκειμένου να πραγματοποιήσει μια αγορά, αλλά χρησιμοποιεί απευθείας την κάρτα του, χωρίς καμία απολύτως επιβάρυνση.
Οι τράπεζες έχουν δώσει τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη βαρύτητα στον συγκεκριμένο τύπο καρτών, θεωρώντας ότι τα περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξής του είναι σημαντικά. Στο πλαίσιο αυτό, τα στελέχη τους τονίζουν ότι το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή μέσα στο α’ εξάμηνο της φετινής χρονιάς, με κεντρικό στόχο τη μείωση της φοροδιαφυγής, θα πρέπει να δίνει σοβαρά κίνητρα στους καταναλωτές για τη χρήση πλαστικού χρήματος σε όσο το δυνατόν περισσότερες συναλλαγές. Εξάλλου, οι τράπεζες έχουν συμβάλει σημαντικά προς την κατεύθυνση αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών με τα προγράμματα επιβράβευσης που έχουν ενεργοποιήσει ειδικά για τις χρεωστικές κάρτες.
Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε πρόσφατα σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, η παροχή των κατάλληλων κινήτρων προς τους καταναλωτές για τη χρήση των πιστωτικών και χρεωστικών καρτών τους στις καθημερινές αγορές τους μπορεί να οδηγήσει σε άμεση μείωση της παραοικονομίας ως και κατά 10%.
Ο κ. Νίκος Καμπανόπουλος, αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής Visa Europe για Ελλάδα, Βουλγαρία και Κύπρο, τονίζει ότι προτεραιότητα της εταιρείας για την ελληνική αγορά παραμένει η προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών ακόμη και για συναλλαγές χαμηλής αξίας, προσθέτοντας ότι πρόκειται για ένα σημαντικό όπλο για την καταπολέμηση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Mastercard, το σύνολο των ηλεκτρονικών συναλλαγών στην Ελλάδα ανέρχεται σήμερα στα 8,6 δισ. ευρώ. Ο κ. Θανάσης Γεραμάνης, Country Head της Mastercard στην Ελλάδα, υπογραμμίζει ότι «ένα πρόγραμμα ανταμοιβής των καταναλωτών με επιστροφή του 2% της αξίας των συναλλαγών που πραγματοποιούνται σε εγχώριους εμπόρους μπορεί να οδηγήσει στον διπλασιασμό της αξίας των πληρωμών με «πλαστικό» χρήμα στα 17 δισ. ευρώ». Αν υιοθετηθεί μια τέτοια πρόταση, το κόστος από την επιβράβευση των φορολογουμένων για τα δημόσια ταμεία θα ανέλθει στα 350 εκατ. ευρώ. Ωστόσο την ίδια στιγμή θα διπλασιαστεί ο ΦΠΑ από τις εν λόγω καταναλωτικές δαπάνες.

Και… δωροκάρτες

  • Οι προπληρωμένες κάρτες μπορούν να εκδοθούν από τον οποιονδήποτε και στη συνέχεια να χαριστούν, αποτελώντας ένα πρωτότυπο δώρο. Συγκεκριμένα, εκδίδονται και φορτίζονται την ίδια στιγμή με μετρητά, τα οποία μπορεί να δαπανήσει κατά το δοκούν αυτός που τις λαμβάνει. Ετσι, ο παραλήπτης του δώρου μπορεί να διαθέσει τα ευρώ που έχουν φορτιστεί στην κάρτα για αγορά αγαθών και υπηρεσιών σε καταστήματα ή online είτε να προχωρήσει σε ανάληψή τους από ένα ΑΤΜ. Η διαφορά των «δωρο-καρτών» σε σχέση με τις κλασικές προπληρωμένες κάρτες, είναι ότι το όριό τους είναι περιορισμένο, ενώ δεν υπάρχει η δυνατότητα επαναφόρτισής τους από τον κάτοχό τους. Ετσι, μόλις δαπανηθούν όλα τα ευρώ που περιέχουν, αυτόματα τίθενται εκτός λειτουργίας. Σημειώνεται ότι οι κάρτες αυτές μπορούν να δοθούν και σε ανηλίκους άνω των 14 ετών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ