Τα γεγονότα-σταθμούς του 2012 που εξασφάλισαν την επιβίωση του κοινού νομίσματος της ευρωζώνης παρουσιάζει ο γνωστός αρθρογράφος της αμερικανικής εφημερίδας «Wall Street Journal», Ιαν Φίντλερ, αρχής γενομένης από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
«Παρά τις περί του αντιθέτου προσδοκίες», γράφει ο Φίντλερ, «η ευρωζώνη αποχαιρετά τον χρόνο που φεύγει όπως μπήκε: με 17 μέλη». «Ιδού τα έξι σημαντικότερα γεγονότα που διασφάλισαν την επιβίωση του ευρώ το 2012, με αύξουσα σημασία»:
9 Μαρτίου: Η Ελλάδα ολοκληρώνει τη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία. (Το συγκεκριμένο γεγονός) είναι σημαντικό όχι γιατί έλυσε το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας: κανείς δεν πίστεψε ότι η διαγραφή του 53,5% της τιμής του ονομαστικού χρέους της χώρας, ύψους 206 δισ. ευρώ, που κατείχαν οι ιδιώτες επενδυτές ήταν μία μακροπρόθεσμη λύση. Αγόρασε ωστόσο χρόνο στην πολιτική, αμβλύνοντας τις εντάσεις ως προς το κατά πόσο η Ελλάδα ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στο αυστηρό πρόγραμμα αποπληρωμής του χρέους της.
12 Σεπτεμβρίου: Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας εγκρίνει τον ευρωπαϊκό μόνιμο μηχανισμό σταθερότητας (ESM). Ελάχιστοι ήταν οι αναλυτές που πίστευαν ότι το δικαστήριο της Καρλσρούης θα έκρινε ως αντισυνταγματικό τον ESM. Μία αντίθετη απόφαση ωστόσο θα είχε προκαλέσει χάος στα σχέδια διαχείρισης της κρίσης της ομάδας του ευρώ. Ο ESM κατέστη λειτουργικός από 8 Οκτωβρίου, μετά την επικύρωσή του από τα 17 κράτη-μέλη.
17 Ιουνίου: Οι δεύτερες βουλευτικές εκλογές της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα ανέδειξε με ισχνή πλειοψηφία το «φιλομεταρρυθμιστικό» κόμμα της Νέας Δημοκρατίας του Αντώνη Σαμαρά, έναντι του κυριότερου αντιπάλου του, του αριστερού κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την αποτυχία να σχηματιστεί κυβέρνηση στις εκλογές της 6ης Μαΐου. Η μικρή διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων – λιγότερο από τρεις ποσοστιαίες μονάδες – αποτελεί χρήσιμο στοιχείο για όσους πιστεύουν ότι η επιβίωση του ευρώ στην παρούσα μορφή του ήταν δεδομένη. Το αντίθετο.
29 Ιουνίου: Η δέσμευση των ευρωπαίων ηγετών να «σπάσουν τον φαύλο κύκλο μεταξύ τραπεζών και κρατικού χρέους». Η συγκεκριμένη πολιτική δέσμευση να μπει φρένο στον εκτροχιασμό των κυβερνήσεων στην οικονομική άβυσσο εξαιτίας των αδύναμων τραπεζών παραμένει ανεκπλήρωτη, ενώ υπάρχουν σημαντικές προσπάθειες από τους υπουργούς της Γερμανίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας, να περιοριστεί η ερμηνεία της σε σημείο που να μην μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματική επιρροή στη σημερινή κρίση.
Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης ωστόσο έκαναν ένα βήμα πιο πέρα, συμφωνώντας στις 13 Δεκεμβρίου, στη δημιουργία μίας ενιαίας εποπτικής αρχής των τραπεζών. Η συγκεκριμένη εποπτική αρχή πρέπει να είναι «λειτουργική» προτού ο ESM να είναι σε θέση να προσφέρει κεφάλαιο σε τράπεζες, αποφάσισαν οι κυβερνήσεις – κάτι το οποίο δεν φαίνεται πιθανό πριν από την άνοιξη του 2014. Η απόφαση της 29ης Ιουνίου ακύρωσε την απόφαση της 9ης Ιουνίου των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης να δανείσουν 100 δισ. ευρώ στην κυβέρνηση της Ισπανίας για τη στήριξη των τραπεζών της. Τελικώς η Ισπανία ζήτησε πολύ λιγότερα: 39,5 δισ. ευρώ.
9 Οκτωβρίου: Η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ επισκέπτεται την Αθήνα. Πρόκειται για συμβολική κίνηση της δέσμευσης του Βερολίνου να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ, κάτι το οποίο ίσως να μην ήταν δυνατό αν τα γεγονότα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά στις εκλογές της 17ης Ιουνίου. Η συγκεκριμένη κίνηση φαίνεται ότι έκλεισε, τουλάχιστον μέχρι τις γερμανικές εκλογές του ερχόμενου Σεπτεμβρίου, κάθε συζήτηση περί εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Η πλειοψηφία των οικονομικών αναλυτών συμφωνεί ότι μία έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ το 2012 θα είχε προκαλέσει ένα ανεξέλεγκτο φαινόμενο ντόμινο στην ευρωζώνη, στοιχίζοντας, με τη στενή οικονομική έννοια, περισσότερα χρήματα στη Γερμανία από τη στήριξη της Ελλάδας.
26 Ιουλίου: Η πιο σημαντική εξέλιξη: Ο Μάριο Ντράγκι, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δίνει μία υπόσχεση. «Κατά τη διάρκεια της θητείας μας, η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειάζεται για τη διάσωση του ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό», δήλωσε σε ακροατήριο στο Λονδίνο. Η αποσαφήνιση στις 6 Σεπτεμβρίου της συγκεκριμένης δέσμευσης, μέσω του προγράμματος «Αμεσων Νομισματικών Συναλλαγών» (ΟΜΤ) για την επαναγορά κρατικών ομολόγων, ήταν αρκετά πειστική για να διαλύσει τις αμφιβολίες, τουλάχιστον προς ώρας, ως προς τη δυνατότητα παραμονής της Ιταλίας και της Ισπανίας στο ευρώ.
Και ήταν πειστική γιατί, ενώ η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προγράμματος στήριξης εξαρτιόταν από την εκάστοτε κυβέρνηση, υπήρχε η δέσμευση να είναι «απεριόριστη», θέτοντας το ερώτημα στους επίδοξους κερδοσκόπους για το κατά πόσο επιθυμούν να «τα βάλουν» με την ΕΚΤ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα απαντούσε επίσης σε ένα καίριο ερώτημα το οποίο βασάνιζε επί τρία χρόνια την ευρωζώνη: θα εμπόδιζαν τα νομικά προσκόμματα την ΕΚΤ να δράσει αποτελεσματικά για τη διάσωση του ευρώ; Ισως δεν θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι ο επικεφαλής της ΕΚΤ θα αποφάσιζε με προθυμία τη διάλυσή του. Τα στοιχήματα περί του αντιθέτου ωστόσο υπήρξαν μία επικερδής στρατηγική επί δυόμισι περίπου έτη – μέχρι το περασμένο καλοκαίρι.
Από τη συγκεκριμένη λίστα έχουν παραλειφθεί κάποια σημαντικά γεγονότα, όπως η συμφωνία της 30ής Ιανουαρίου μεταξύ των 25 από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ σε ένα σύμφωνο αυξημένης δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ωστόσο, αν και δυνητικά σημαντικά για τη μελλοντική λειτουργία της ζώνης του ευρώ, η επίδραση (των συγκεκριμένων γεγονότων) στην άμεση άρση της οικονομικής κρίσης φαίνεται να είναι περιορισμένη.
Πολλά είναι αυτά που μένει να γίνουν. Κάποια από αυτά τα γεγονότα-κλειδιά παραμένουν απλώς υποσχέσεις. Ο ΟΜΤ δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα, και ο δεσμός κρατικού χρέους-τραπεζών δεν έχει ακόμα σπάσει. Η Ελλάδα δεν έχει βγει ακόμα από τη δίνη, με το χρέος της να θεωρείται ακόμα πολύ υψηλό και την πολιτική της κατάσταση δύσκολη. Υπάρχουν επίσης στον ορίζοντα οι ιταλικές και οι γερμανικές εκλογές. Ολα αυτά είναι παραπάνω από αρκετά να μας κρατήσουν σε εγρήγορση μέσα στο 2013.
