Μια άλλη επιλογή υποτίμησης για τη Νότιο Ευρώπη

Αυτή η χρονιά πιθανότατα θα αποτελέσει δοκιμασία που είτε θα ατσαλώσει είτε θα καταστρέψει το ευρώ. Η επιβίωση του ευρώ απαιτεί μια αξιόπιστη λύση στην μακροχρόνια κρίση εθνικών χρεών της ευρωζώνης, που με την σειρά της απαιτεί την αντιμετώπιση δύο μακροοικονομικών ανισορροπιών – εξωτερική και δημοσιονομική- οι οποίες βρίσκονται στην καρδιά της κρίσης.

Η κρίση έχει αποκαλύψει τις βαθιές διαφορές σε θέματα ανταγωνιστικότητας εντός της ευρωζώνης. Από το 1996 ως το 2010 το εργατικό κόστος ανά μονάδα αυξήθηκε κατά μόλις 8% στην Γερμανία και 13% στη Γαλλία. Συγκρίνετέ το με το 24% στην Πορτογαλία, το 37% στην Ισπανία και το 59% στην Ελλάδα. Το αποτέλεσμα είναι μεγάλες εμπορικές ανισορροπίες μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, ένα πρόβλημα που διογκώνεται από το τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και τα υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους στη νότια Ευρώπη και τη Γαλλία – μεγάλο μέρος του οποίου κατέχουν ξένοι πιστωτές.

Πρέπει να διαλυθεί η ευρωζώνη για να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανισορροπίες; Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι η Πορτογαλία φεύγει από το ευρώ και ξανατυπώνει σκούδα. Η νομισματική υποτίμηση που θα ακολουθήσει θα ενισχύσει την οικονομία και θα φέρει την πολυπόθητη ανάπτυξη. Όμως μια έξοδος από το ευρώ θα μπορούσε να είναι περίπλοκη υπόθεση και η αναταραχή που θα προκληθεί θα μπορούσε άνετα να εξουδετερώσει τα βραχυπρόθεσμα οφέλη στην ανταγωνιστικότητα λόγω υποτίμησης.

Υπάρχει μια απλή εναλλακτική από την έξοδο από το ευρώ. Μια αύξηση στο ΦΠΑ αυξάνει τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων ενώ οι ξένες εταιρίες αντιμετωπίζουν υψηλότερη φορολογία. Για να εξασφαλιστεί ότι οι εγχώριες εταιρίες δεν θα έχουν κίνητρα για να αυξήσουν τις τιμές, μια αύξηση στον ΦΠΑ θα πρέπει να συνοδευτεί από μείωση στη φορολόγηση του εισοδήματος.

Επιπλέον εφόσον, οι εξαγωγές εξαιρούνται από τον ΦΠΑ, οι τιμές των εγχώριων εξαγωγών θα πέσουν. Η απαιτούμενη ανταγωνιστικότητα θα επιτευχθεί έτσι μένοντας στο ευρώ.

Η πολιτική αυτή μπορεί να βοηθήσει και στο δημοσιονομικό μέτωπο. Όπως ισχύει για μια υποτίμηση νομίσματος, η θετική επίδραση της ανάπτυξης από μια αύξηση στην ανταγωνιστικότητα μπορεί να ενισχύσει τη δημοσιονομική θέση αυξάνοντας τους φόρους εισοδημάτων. Όπως οι υποτιμήσεις νομισμάτων έτσι και οι δημοσιονομικές υποτιμήσεις δημιουργούν νικητές και χαμένους. Ο πληθωρισμός σημαίνει ότι οι κάτοχοι ομολόγων υποφέρουν πραγματικές απώλειες σε σύγκριση με τον πλούτο τους και το μέγεθος της υποτίμησης. Αν οι φόροι στο κεφάλαιο δεν προσαρμοστούν οι κάτοχοι εγχώριων ομολόγων σημειώνουν μεγάλες απώλειες.

Εν συντομία, υπάρχουν απλές δημοσιο0νομικές εναλλακτικές στην νομισματική υποτίμηση που μπορούν να αντιμετωπίσουν τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα ανταγωνιστικότητας της Νότιας Ευρώπης. Για να είμαστε σίγουροι, οι επιτεύξιμες δημοσιονομικές υποτιμήσεις θα μπορούσαν να έχουν μικρό μέγεθος. Όμως μαζί με την αναδιάρθρωση του χρέους, ευέλικτη νομισματική πολιτική και στήριξη ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις, μπορούν να βοηθήσουν τις προβληματικές οικονομίες σε μια εξυγίανση χωρίς να βγουν από το ευρώ ή να προκληθεί σημαντική ύφεση λόγω λιτότητας.