«Στο κέντρο κράτησης μεταναστών του Φυλάκιου υπάρχει ένας διάδρομος και επτά ή οκτώ μεγάλοι κοιτώνες με κάγκελα από το πάτωμα ως το ταβάνι. Ενας από αυτούς φιλοξενεί οικογένειες με μικρά παιδιά, δυο-τριών χρονών, είδα και ένα μωρό 10 μηνών. Στα μωρά πρέπει να παρέχεται ειδική τροφή. Το φαγητό, όπως είδα, ήταν κρύο διότι μεταφερόταν με βαν από την εταιρεία κέιτερνινγκ _ ήταν Ιανουάριος μήνας. Τους έδιναν μόνο ένα πραγματικό γεύμα τη μέρα, συνήθως σούπα με κάτι κρεατικό μέσα. Για πρωινό και βραδινό έτρωγαν κάτι απλό. Το φαγητό ήταν φτωχό αλλά σχετικά καλό για ενήλικες. Ηταν όμως εντελώς ακατάλληλο για μικρά παιδιά. Οταν τους ρωτήσαμε αν υπήρχε η δυνατότητα να παράσχουν διαφορετικό φαγητό στα μωρά, απάντησαν ότι “το συμβόλαιο για την σίτιση το έχει υπογράψει η κυβέρνηση γι’ αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε σε τοπικό επίπεδο”», λέει ο Μάουρο Πάλμα επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης που επισκέφθηκε την Ελλάδα στα τέλη Ιανουαρίου.
Μετά και από εκείνη την επίσκεψη, η CPT εξέδωσε μια Δημόσια Καταγγελία για την Ελλάδα _ μέτρο στο οποίο, στα 22 χρόνια της λειτουργίας της, έχει καταφύγει μόλις άλλες πέντε φορές (δυο για την Τουρκία και τρεις για την Τσετσενία).
Η καταγγελία, η οποία εκθέτει διεθνώς την χώρα μας, αναφέρει ότι η Αθήνα όχι μόνο δεν έλαβε μέτρα για να βελτιώσει τις συνθήκες κράτησης των παράνομων μεταναστών και την κατάσταση των φυλακών αλλά και έδωσε αναληθή στοιχεία στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
«Πραγματοποιήσαμε αρκετές επισκέψεις στην Ελλάδα, ιδίως μετά το 2005 όταν βάλαμε την χώρα υπό στενή παρακολούθηση. Το 2008 ξεκινήσαμε την διαδικασία για την Δημόσια Καταγγελία. Το 2009 δυστυχώς η κατάσταση παρέμενε απαράλλαχτη. Τα περισσότερα μέτρα που μας είχε υποσχεθεί η Αθήνα δεν είχαν τεθεί καθόλου σε εφαρμογή. Παρεμβλήθηκαν εκλογές και αλλαγή κυβέρνησης. Τον Ιανουάριο του 2010, ήρθα προσωπικά στην Ελλάδα για να συνομιλήσω με τους νέους υπουργούς και να τους προτρέψω να λάβουν μέτρα. Αποφασίσαμε να τους δώσουμε περιθώριο ενός έτους προκειμένου να πραγματοποιήσουν αλλαγές», λέει ο κ. Πάλμα. Ωσπου η αντιπροσωπεία του CPT επέστρεψε πριν από δυο μήνες για να επισκεφθεί κέντρα υποδοχής μεταναστών στον Εβρο και στην Αττική καθώς και σωφρονιστικά ιδρύματα.
«Είδαμε ότι η μεγάλη πλειονότητα των συστάσεών μας δεν είχε εφαρμοστεί και ότι οι περισσότερες πληροφορίες που είχαμε λάβει από τις ελληνικές αρχές δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια που είδαμε επί τόπου. Για παράδειγμα, μας είχαν πει ότι το κέντρο κράτησης μεταναστών του Πειραιά είχε κλείσει, όμως αυτό δεν ίσχυε», λέει ο κ. Πάλμα.
Η Δημόσια Καταγγελία αναφέρει ότι ενώ οι αρχές είχαν διαβεβαιώσει την CPT ότι θα το έκλειναν ως του 2010, ένα χρόνο αργότερα «όχι μόνο λειτουργούσε αλλά και φιλοξενούσε παράνομους μετανάστες σε πολύ χειρότερες συνθήκες από εκείνες που είχαμε πρωτοπεριγράψει στην επίσκεψη του 1997».
Ο κ. Πάλμα απελπίζεται ιδιαίτερα από το γεγονός ότι δεν έχουν εφαρμοστεί ούτε μερικά απλά πράγματα που δεν κοστίζουν τίποτε. «Για παράδειγμα, δεν προσφέρεται η δυνατότητα προαυλισμού στους ανθρώπους που κρατούνται στα κέντρα υποδοχής μεταναστών του Εβρου, ούτε έστω για μια ώρα τη μέρα. Αντιλαμβάνομαι ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη κατάσταση, όμως παράλληλα θεωρώ ότι μπορούσε να λάβει μερικά μικρά μέτρα, όπως να προαυλίζονται άνθρωποι που κρατούνται επί μήνες σε πολύ στριμωγμένες συνθήκες ή να τους επιτρέπεται να αλλάζουν ρούχα» _ πράγμα που δεν τους επιτρέπεται!
Την χειρότερη εντύπωση του προκάλεσε το Σουφλί, όπου «146 μετανάστες κρατούνται σε 110 τετρ. μέτρα με μόνο μια τουαλέτα και ένα ντους. Υπήρχαν τόσοι πολλοί άνθρωποι ξαπλωμένοι στο πάτωμα που δεν είχαμε τόπο να πατήσουμε».
Στο Φυλάκιο, ο ένας κοιτώνας φιλοξενεί ασυνόδευτα ανήλικα. «Ηταν περισσότεροι από 100 έφηβοι 15-16 ετών, πολλοί αναγκασμένοι να κοιμούνται κάτω. Από τις τέσσερις τουαλέτες, οι δυο ή τρεις _ δεν θυμάμαι _ ήταν βουλωμένες, υπήρχαν βρώμικα νερά στο πάτωμα. Κατανοώ ότι μερικές φορές είναι δύσκολο να κρατάς τα κέντρα αυτά σε τάξη διότι, ιδίως τα νεαρά άτομα, προκαλούν καταστροφές. Ομως δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι θα κοιμούνται στο πάτωμα, οι περισσότεροι χωρίς στρώμα αλλά μόνο με κουβέρτες που έχουν στρωθεί στο βρεγμένο πάτωμα. Διερωτώμαι γιατί να μην τους προσφέρεις λίγο χρόνο προαυλισμού, ακόμη και την δυνατότητα να παίξουν ποδόσφαιρο, προκειμένου να μειωθεί η ένταση εντός του κέντρου; Η απάντηση της διοίκησης ήταν πολύ γραφειοκρατική: “Προβλήματα οργάνωσης, έλλειψη προσωπικού, οφείλουμε να τους ελέγχουμε”».
Στον Ασπρόπυργο η κατάσταση δεν ήταν τόσο χάλια όσο στον Εβρο αλλά και εκεί κρατούνταν μετανάστες χωρίς ευκαιρία προαυλισμού, κυκλοφορούσαν παντού κατσαρίδες, υπήρχαν βρώμικα στρώματα. «Ακόμη και στο κέντρο της Αθήνας, στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας _ το επισκέφθηκα δυο φορές, πέρυσι και φέτος _ η κατάσταση είναι πραγματικά ανησυχητική», λέει ο κ. Πάλμα. «Οι ελληνικές αρχές επικαλούνται την μεγάλη εισροή μεταναστών όμως πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό».
Η εξήγηση που δίνει γι’ αυτή την κατάσταση ο κ. Πάλμα είναι ότι η Ελλάδα επιθυμεί να στείλει στους επίδοξους λαθρομετανάστες με κάθε τρόπο το μήνυμα: «Μην έρχεστε εδώ γιατί θα κακοπεράσετε». Δεν χωράει ο νους του αυτά που είδε: «Στον Εβρο έκανε πάρα πολύ κρύο και δεν υπήρχε σύστημα θέρμανσης! Είστε ευρωπαϊκή χώρα, δεν μπορεί να χρειάζεστε μια διεθνή οργάνωση να σας υποχρεώσει να παράσχετε ένα ζεστό ρόφημα σε ανθρώπους που βρίσκονται υπό κράτηση. Αυτό έπρεπε να το είχαν κάνει από μόνες τους οι ελληνικές αρχές», λέει.
Μετά την Δημόσια Καταγγελία και τον πανευρωπαϊκό διασυρμό της Ελλάδας, τι; «Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τις ελληνικές αρχές και να τις υποστηρίξουμε στα τυχόν αιτήματά τους προς την ΕΕ», λέει ο κ. Πάλμα.
«Ομως αυτό που επιθυμούμε είναι να παραδεχτούν ότι η κατάσταση, όπως είναι σήμερα, πρέπει να αλλάξει ριζικά. Αν παραδεχτούν το πρόβλημα, μπορούμε να ξαναρχίσουμε την συνεργασία. Οσο το αρνούνται, όπως συμβαίνει με πολλές από τις ελληνικές απαντήσεις, ή μας πληροφορούν ότι έχει λυθεί ενώ δεν είναι αλήθεια, δεν είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε τα αιτήματά τους και να βρούμε μια λύση μέσω διαλόγου. Ελπίζω πραγματικά ότι θα γυρίσει η σελίδα».