Ο χρυσός ως φλέγον επενδυτικό ερώτημα

Στις ελεύθερες αγορές η θεωρία των οικονομικών κύκλων αποτελεί, ως γνωστόν, μιαν ακλόνητη νομοτέλεια. Τις περιόδους ανόδου των τιμών μιας εμπορεύσιμης (και κυρίως χρηματιστηριακά διαπραγματεύσιμης) αξίας ακολουθούν περίοδοι πτώσης των τιμών. Ακολουθεί δηλαδή η «διόρθωση», όπως λέγεται στην αργκό των αγορών, λες και η περίοδος της ευφορίας, που προηγήθηκε, και ο καλπασμός των τιμών ήταν… λάθος. Εν πάση περιπτώσει, ο κανόνας που διέπει και χαρακτηρίζει τις εν ευρεία εννοία αγορές είναι ότι… «ό,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει». Και τούμπαλιν: «ό,τι κατεβαίνει, κάποια στιγμή στο μέλλον θα ανεβεί». Το κρίσιμο για τους επενδυτές είναι να μπουν στο πάρτι όταν αυτό φουντώνει και να φύγουν προτού αρχίσουν τα έκτροπα – και προπαντός προτού… πλακώσει η αστυνομία, διότι ενίοτε συμβαίνει κι αυτό! Και τώρα το κρίσιμο ερώτημα: πού γίνεται το πάρτι εν προκειμένω; Η απάντηση εύκολη: στον χρυσό!

Μια ματιά στο γράφημα που δείχνει την πορεία του εμπορεύματος την τελευταία 12ετία δείχνει ότι ο χρυσός (ξανα)μπαίνει στο διεθνές χρηματιστηριακό παιχνίδι – και δη των προθεσμιακών αγορών, που αποτελούν προνομιακά πεδία δράσης των κερδοσκόπων – από τα μέσα του 2002, αφού είχε καταλαγιάσει, δηλαδή, ο κουρνιαχτός από το σκάσιμο της φούσκας του Ιντερνετ (ουσιαστικά η κρίση του 2000 δεν επηρέασε την αγορά χρυσού) και ξεκινούσαν οι προετοιμασίες για τον δεύτερο πόλεμο στον Περσικό. Από το Μάρτιο του 2003, που ξεκίνησε η επιχείρηση ανατροπής του Σαντάμ, η τιμή του χρυσού μπήκε στον… εκτοξευτήρα.

Όπως άλλωστε μπήκαν και οι τιμές του πετρελαίου. Με τη διαφορά που η «διόρθωση» των τιμών του πετρελαίου όταν ξέσπασε η κρίση (από το Σεπτέμβριο του 2008 που κατέρρευσε η Lehman Brothers, από το γεγονός δηλαδή που αποκάλυψε τα «μεγέθη» και τη σοβαρότητα της κρίσης) ήταν θεαματική, αφού οι τιμές του εμπορεύματος κατακρημνίστηκαν από τα 150 στα 30 δολάρια το βαρέλι, για να ανακάμψουν έκτοτε στα 90. Η «διόρθωση» στην αγορά χρυσού ήταν πολύ πιο ήπια, αφού η κατανάλωση του εμπορεύματος αυτού δεν επηρεάζεται τόσο από την οικονομική δυσπραγία όσο η κατανάλωση ενέργειας. Γι’ αυτό και ο χρυσός αποτελεί το «απόλυτο καταφύγιο» για τα κεφάλαια κατά τις περιόδους οικονομικής κρίσης, αστάθειας κι αβεβαιότητας.

Κασσάνδρες και «ταύροι»

Αν πάρει κανείς ως αφετηρία της κούρσας του χρυσού το 2003 – κούρσας μακρόχρονης είναι αλήθεια, αλλά οι επενδύσεις στο χρυσό δεν έχουν ανάλογα κερδοσκοπικό χαρακτήρα όσο οι επενδύσεις στο πετρέλαιο και σε άλλα εμπορεύματα – διαπιστώνει ότι η τιμή του πολυτίμου μετάλλου έχει ενισχυθεί κατά… 350%! Από τα 400 δολάρια η ουγκιά έφθασε στα 1.400 δολάρια! Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι αν το πάρτι πλησιάζει προς το τέλος του. Ο αναλυτής του Reuters Τζον Ουόζικ δεν διστάζει να χαρακτηρίσει την αγορά χρυσού ως αγορά «φούσκα». Και προβλέπει κατάρρευση των τιμών. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που «βλέπουν» την τιμή να φθάνει τα 2.000 δολάρια η ουγκιά! Υπενθυμίζουν μάλιστα ότι η όλη φιλολογία περί αλλεπάλληλων καταρρίψεων των τιμών-ρεκόρ του εμπορεύματος είναι παραπλανητική, διότι εδράζεται σε ονομαστικές τιμές και όχι σε αποπληθωρισμένες.

Οι πρώτοι, οι καταστροφολόγοι δηλαδή, στηρίζουν τα επιχειρήματά τους στην προσδοκία εξόδου της παγκόσμιας οικονομίας από την κρίση, που θα συνοδευθεί, ως συνήθως, με αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης, αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και επιστροφή των επενδυτικών κεφαλαίων στους εταιρικούς τίτλους. Οι Κασσάνδρες υποστηρίζουν επίσης ότι, παρά το γεγονός ότι η παραγωγή χρυσού είναι περιορισμένη, η ύπαρξη μεγάλων και «ρευστών» αποθεμάτων λειτουργεί ανασταλτικά για την άνοδο της τιμής του μακροπρόθεσμα. Σημειωτέον ότι οι Κεντρικές Τράπεζες κατέχουν περί τους 34.000 τόνους χρυσού συνολικά και εκτιμάται ότι οι ιδιώτες επενδυτές κατέχουν άλλους 25.000 τόνους σε ράβδους. Συνολικά από τους 59.000 τόνους χρυσού που υπάρχουν στην παγκόσμια αγορά δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου φυσική φθορά, άρα η ποσότητα που εξορύσσεται ανα τους αιώνες προστίθεται και παραμένει ολόκληρη στην αγορά.

Το είπε και ο Σόρος

Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό της αγοράς χρυσού που λειτουργεί ως εμπόδιο για μια… αειφόρο ανάπτυξή της, ας πούμε. Ίσως είχε κι αυτό το χαρακτηριστικό στο μυαλό του ο Τζορτζ Σόρος, όταν προειδοποιούσε στις 15 του περασμένου Σεπτεμβρίου ότι «δεν είναι πλέον ασφαλές να ποντάρει κανείς στο χρυσό, καθώς η κούρσα των τιμών δεν είναι δυνατόν να διαρκέσει για πάντα». Ο διάσημος ανά την υφήλιο επενδυτής χαρακτήρισε «φούσκα» την αγορά χρυσού, ωστόσο όταν έκανε τις δηλώσεις αυτές η τιμή βρισκόταν στα 1.250 δολάρια η ουγκιά και έχει φθάσει ήδη στα 1.400 δολάρια. Αυξήθηκε δηλαδή άλλο 12% σε δυόμιση μήνες – και θα είχε ενδιαφέρον να μας πληροφορούσε ο μεγαλοκερδοσκόπος πόσες φορές στην καριέρα του πέτυχε απόδοση 12% σε δυόμιση μήνες…

Από την άλλη πλευρά, οι «ταύροι» παίρνουν το κομπιουτεράκι και υπολογίζουν πόσα αγαθά αγόραζε κανείς με 850 δολάρια τον Ιανουάριο του 1980. Έτσι, μετέτρεψαν τα 850 δολάρια της εποχής σε σημερινά δολάρια και διαπίστωσαν ότι για να φτάσει η τιμή της ουγκιάς στα πραγματικά επίπεδα της εποχής που η οικογένεια του Ρόναλντ Ρέιγκαν μετακόμιζε στο Λευκό Οίκο, θα πρέπει να εκτιναχθεί στα.. 2.400 δολάρια η ουγκιά! Οπότε η φούσκα έχει ακόμη μεγάλα περιθώρια για να φουσκώσει περισσότερο, τουλάχιστον μέχρις ότου ξεκαθαρίσει το τοπίο στην ευρωζώνη με τη μεταδιδόμενη από χώρα σε χώρα κρίση χρέους. Η επόμενη «τιμή στόχος» για το χρυσό γιατί να μην είναι, λοιπόν, τα 2.000 δολάρια;

Καλός ο συλλογισμός, αλλά δεν απαντά στο ερώτημα αν είναι ακόμη και τώρα καιρός για να μπει κανείς στο πάρτι. Εδώ ίσως βοηθήσει κάπως η στατιστική. Διότι, σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε το Associated Press, οι τιμές του χρυσού παραδοσιακώς ενισχύονται από τη Labor Day, από την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου, δηλαδή, που εορτάζουν τα αμερικανικά εργατικά συνδικάτα, έως την εορτή του Αγίου Βαλεντίνου, στις 14 Φεβρουαρίου της επόμενης χρονιάς. Οσοι πιστεύουν στις στατιστικές μελέτες ας σπεύσουν λοιπόν. Έχουν ένα γεμάτο δίμηνο μέχρι τη γιορτή των ερωτευμένων. Ο Σόρος φαίνεται πως δεν πιστεύει ούτε στις στατιστικές ούτε στον έρωτα, γι’ αυτό και στα μέσα Σεπτεμβρίου άρχισε να μιλά για χρυσές φούσκες. Να αγνοούσε άραγε την στατιστική διαπίστωση ότι κατά τους 21 Σεπτεμβρίους της τελευταίας τριακονταετίας η τιμή του χρυσού ενισχύθηκε; Ή μήπως είχε ύστερες σκέψεις;

Οι μεγάλοι σταθμοί στην αγορά μετά την ιστορική απόφαση του Ρ. Νίξον

1. Αύγουστος 1971 – Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον πιεζόμενος από τις ανάγκες χρηματοδότησης του Πολέμου στο Βιετνάμ καταργεί τη σύνδεση του δολαρίου με τον χρυσό – η τιμή της ουγκιάς καθορίζεται στα 35 δολάρια.

2. Αύγουστος 1972 – Οι ΗΠΑ υποτιμούν το νόμισμά τους στα 38 δολάρια ανά ουγκιά χρυσού.

3. Ιανουάριος 1980 – Η σοβιετική επέμβαση στο Αφγανιστάν και η ιρανική επανάσταση εκτινάσσουν τον πληθωρισμό στα ύψη (και τις τιμές του πετρελαίου). Οι επενδυτές στρέφονται στο χρυσό και η τιμή φθάνει τα 850 δολ. η ουγκιά (2.400 σημερινά δολάρια).

4. Αύγουστος 1999 – Φρενίτιδα στις κεφαλαιαγορές, οι αγορές ανησυχούν για μείωση των αποθεμάτων χρυσού από τις Κεντρικές Τράπεζες, η τιμή πέφτει στα 251,70 δολάρια η ουγκιά

5. Νοέμβριος 2005 – Η ονομαστική τιμή ξεπερνά τα 500 δολάρια (σημερινά 1.300 δολάρια) για πρώτη φορά από το Δεκέμβριο του 1987 (είχε προηγηθεί η χρηματιστηριακή κρίση του φθινοπώρου).

6. 14 Μαρτίου 2008 – Η τιμή της ουγκιάς ξεπερνά τα 1.000 δολάρια για πρώτη φορά στην προθεσμιακή αγορά εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης

7. 8 Νοεμβρίου 2010 – Τιμή-ρεκόρ στα 1.409,55 δολάρια η ουγκιά. Ακολούθησαν «ταθεροποιητικές τάσεις» που έριξαν την τιμή στα 1.330 δολάρια, αλλά το τελευταίο δεκαπενθήμερο η τιμή «έπιασε» πάλι τα 1.400 δολάρια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ