Δεσμώτες του ιλίγγου

Οσο περίεργο και αν ακούγεται, το βάψιμο του Πύργου του Αϊφελ – το 19ο στην ιστορία των 120 χρόνων του – ανέλαβε μια ελληνική εταιρεία. Το ΒΗΜagazino βρέθηκε πρώτο στις θρυλικές σιδεριές και κατέγραψε καρέ καρέ και κατ’ αποκλειστικότητα τις εργασίες.

Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι από την αρχή: τον Πύργο του Αϊφελ τον θεωρούσα μια τεράστια σιδεριά όταν πήγα να δω από κοντά τις εργασίες βαψίματός του. Ηταν Μεγάλη Παρασκευή, μεσημέρι, όταν συναντηθήκαμε στον ανατολικό πυλώνα του Πύργου με τον Γιώργο Βαλαούρη, τον 30χρονο Ελληνα από τη Θεσσαλονίκη που έστειλε η εταιρεία ΣΤΕΛΜΑ ως γενικό επιβλέποντα του έργου που έχουν αναλάβει από τον Δεκέμβριο του 2008. «Να ξέρεις ότι είσαι ο πρώτος άνθρωπος από εφημερίδα ή περιοδικό που θα μπει στο εργοτάξιο και θα δει τα πάντα από κοντά» μου λέει. «Γάλλοι δημοσιογράφοι δεν έχουν μπει;». «Οχι. Κανένας». Χαρούμενος για την παγκόσμια πρώτη, στάθηκα στη βάση του Πύργου, ακριβώς στο κέντρο, και σήκωσα το κεφάλι μου, κοιτάζοντας ψηλά ως την κορυφή του. «Από ποιον όροφο θα ξεκινήσουμε;» ρώτησα. «Από το υπόγειο!» μου απάντησε.

Πενήντα μέτρα πίσω από τον Πύργο του Αϊφελ βρίσκεται ένα καταφύγιο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στα 20 μ. βάθος. Αυτό είναι τώρα το «στρατηγείο» από όπου ελέγχονται και κατευθύνονται οι εργασίες. Εκεί κάτω, ανάμεσα στους δεκάδες διαδρόμους και στα δωμάτια, βρίσκονται και η τραπεζαρία για τους 30 εναερίτες που βάφουν τον Πύργο, τα αποδυτήρια, τα μπάνια και οι τουαλέτες, καθώς και τα γραφεία του Γιώργου και του βοηθού του, Παναγιώτη Καρατσιώρη. Αφήνω όλα τα πράγματά μου εκεί, παίρνω μόνο τη φωτογραφική μηχανή και ξεκινάμε.

Είναι η 19η φορά που ο Πύργος βάφεται στα 120 χρόνια του. Ως τώρα όλες οι εταιρείες που αναλάμβαναν το έργο ήταν γαλλικές. Αραγε υπήρξαν αντιδράσεις; «Ναι, πολλές. Η γαλλική κυβέρνηση δέχτηκε πολλά γράμματα διαμαρτυρίας από πολίτες αλλά και από εταιρείες ότι τάχα παραδίδει το εθνικό μνημείο τους σε ξένους. Εμείς όμως είχαμε κάνει τη χαμηλότερη πρόσφορα από τις 120 εταιρείες που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό και έτσι πήραμε το έργο».

Η πρώτη πινελιά μπήκε στις 24 Μαρτίου του 2009 στις 08.00 το πρωί. «Τα επίσημα εγκαίνια όμως έγιναν μία βδομάδα μετά και για τις κάμερες προσποιηθήκαμε ότι ξεκινήσαμε τότε» μου λέει. «Τρίψιμο ήταν το πρώτο πράγμα που κάναμε. Μετά βάψαμε. Τριάντα άνθρωποι πήραμε από ένα σφυράκι και χτυπήσαμε από μία φορά το σημείο εκκίνησης» ως σημάδι της πρώτης επέμβασης. «Σφυρί και ματσακόνι για όλο αυτό το πράγμα;». «250.000 τ.μ. με σφυρί και ματσακόνι και μετά πέρασμα τρία χέρια». «Περνάτε τρία χέρια όλο αυτό το… τέρας;». «Βάψιμο κανονικό. Δύο πρώτα και ένα τελικό». «Στο πρώτο σημείο που βάψατε, θα με πας;». «Είναι πάνω, στα 320 μέτρα, δεν μπορείς χωρίς σχοινιά».

Φτάνουμε στην είσοδο του Πύργου την οποία χρησιμοποιούν μόνο όσοι εργάζονται στο εργοτάξιο. Περνώ από έλεγχο, ίδιο με αυτόν που γίνεται στα αεροδρόμια. Οι επαγγελματικές φωτογραφικές μηχανές απαγορεύονται. Πήρα μαζί μου μια μικρή τουριστική. Ανεβαίνουμε προς το σημείο του Πύργου που βάφουν τελευταίο, ύψους 57 μέτρων. «Συναντήσατε δυσκολίες που δεν είχατε υπολογίσει;». «Συναντήσαμε δύο πολύ σημαντικές. Τον μόλυβδο που υπάρχει στα χρώματα τα οποία ξύνουμε από τις προηγούμενες βαφές και είναι καρκινογόνος, καθώς και τα περιστέρια». Φτάνουμε. Η πόρτα του ανελκυστήρα ανοίγει. Είναι σαν να βρίσκομαι σε ένα παράξενο, υπέροχο, πολύχρωμο λούνα παρκ. Μπροστά μου, στα 10 μ., άνθρωποι με άσπρες και κίτρινες φόρμες, κρέμονται από σχοινιά. Ηχοι από τα σφυριά που χτυπούν το σίδερο, σαν να χτυπούν μικρές καμπάνες, μια ιδιότυπη μουσική. Εργάτες με πορτοκαλί φόρμες πηγαινοφέρνουν κιτρινοκόκκινους κουβάδες με χρώμα. Παντού τριγύρω η μυρωδιά του χρώματος, μια μυρωδιά όμως που θυμίζει… μαλλί της γριάς. Το χρώμα λέγεται το μπρονζέ του Αϊφελ. «Φτιάχτηκε αποκλειστικά για τον Πύργο και απαγορεύεται να δοθεί οπουδήποτε αλλού στον κόσμο» με πληροφορεί.

Ενας αδύνατος 60άρης με μπλε φόρμα μού συστήνεται στα αγγλικά: «Αντερίτο Μπατίστα». Πορτογάλος, προϊστάμενος του έργου. Εχει επιβλέψει όλα τα βαψίματα που έγιναν στον Πύργο τα τελευταία 30 χρόνια και σχεδόν ζει μέσα σε αυτόν. Κάτι σαν τον μπάτλερ του Πύργου δηλαδή. Μοιάζει με τον Αντονι Χόπκινς στα «Απομεινάρια μιας μέρας». Η περιήγηση αρχίζει. «Συγγνώμη, αλλά αυτοί εδώ πόση ώρα μπορούν να μείνουν έτσι κρεμασμένοι και να δουλεύουν;». «Συνολικά οκτώμισι ώρες, μαζί με τα διαλείμματα. Είναι πολύ άνετα εκεί πάνω, μη νομίζεις. Κάθονται σε καθίσματα από σχοινία. Υπολόγισε επίσης ότι οι συγκεκριμένοι εναερίτες είναι πολύ γυμνασμένοι. Εχουν ασχοληθεί πρώτα με αναρριχήσεις και παρόμοια σπορ και μετά έκαναν το χόμπι τους εργασία. Ξέρουν από μόνοι τους τι πρέπει να φάνε, ποτέ και πόσο, για να διατηρούνται σε καλή κατάσταση». «Θα πρέπει να παίρνουν έναν σκασμό λεφτά!». «Οχι αυτά που μπορεί να φαντάζεσαι. Παίρνουν λίγο περισσότερα από 3.000 ευρώ καθαρά τον μήνα. Με διαμονή και διατροφή πληρωμένη».

«Εχουμε διάφορες εθνικότητες. Οταν κερδίσαμε τον διαγωνισμό, μας πήραν τηλέφωνο εναερίτες από όλα τα μέρη του κόσμου για να έρθουν να δουλέψουν στον Πύργο του Αϊφελ. Οι πιο πολλοί όμως που έχουμε εδώ δουλεύουν από παλιά μαζί μας. Τώρα δουλεύουν 10 Ελληνες, 15 Ρουμάνοι – που είναι οι πιο πολλοί – και 2 Γάλλοι, η μία γυναίκα». Δουλεύουν σε δύο βάρδιες. Την πρωινή, 08.00-17.00, και τη νυχτερινή, από τις 23.30 το βράδυ ως τις 08.00 το πρωί. Η νυχτερινή βάρδια είναι η πιο χρήσιμη. Κατά τη διάρκειά της, που δεν υπάρχουν επισκέπτες, βάφτηκαν τα φρεάτια και οι ανελκυστήρες. «Το πιο επικίνδυνο κομμάτι για ατυχήματα σε ολόκληρο το έργο είναι το βάψιμο των ασανσέρ. Ειδικά αυτά του τρίτου ορόφου ήταν τα πιο επικίνδυνα, λόγω του πολύ στενού χώρου που είχαν οι εναερίτες για να δουλέψουν. Οταν τελείωσαν οι εργασίες εκεί, ανακουφιστήκαμε τόσο πολύ, και εμείς και οι Γάλλοι, που ανοίξαμε σαμπάνιες».

Πόσα ατυχήματα είχαν ως σήμερα; «Απολύτως κανένα. Το μόνο ατύχημα που είχαμε ήταν τα βαριά κρυολογήματα λόγω του χειμώνα». «Ούτε ένας δεν χτύπησε έστω το δάχτυλό του με το σφυρί;». Γυρίζει και ρωτάει στα γαλλικά τον Μπατίστα, ο οποίος κουνώντας υπερήφανα τον δεξιό του δείκτη, μου απαντάει «Οχι, κύριε». Κατά τη διάρκεια της νύχτας επιλύεται και το πρόβλημα με τα περιστέρια: «Στο κάτω μέρος, στη βάση, ας πούμε, του Πύργου, στην οποία βρισκόμαστε τώρα, βρήκαμε μεγάλο αριθμό περιστεριών, τα οποία έχουν λερώσει το εσωτερικό του Πύργου σε πολλά σημεία. Αυτά τα σημεία θέλουν πλύσιμο με πιεστικό μηχάνημα και γρήγορο βάψιμο αμέσως μετά, προτού προλάβουν να γυρίσουν τα περιστέρια. Με τη βραδινή βάρδια λύσαμε το πρόβλημα, καθώς δεν υπάρχουν επισκέπτες που θα λερώναμε ενώ καθαρίζαμε και επίσης βάφουμε σε ώρες όπου τα περιστέρια δεν μπορούν να επιστρέψουν». «Αν συναντήσετε κάποιο πρόβλημα, στα σίδερα λόγου χάρη, που δεν διορθώνεται με ξύσιμο και βάψιμο, ένα ράγισμα, ας πούμε, τι κάνετε;». «Η σύμβαση το έχει προβλέψει. Βγάζουμε φωτογραφία τη ζημιά και τη δίνουμε στην εταιρεία που έχει αναλάβει τη συντήρηση του Πύργου. Είναι δική τους δουλειά».

Εξήντα τόνοι χρώμα θα χρησιμοποιηθούν για το βάψιμο. Οταν στεγνώσει το χρώμα, θα ζυγίζει 30 τόνους, οι οποίοι θα έχουν προστεθεί στο βάρος του Πύργου. Σκεφτείτε το, 19 φορές έχει βαφτεί ο Πύργος από την κατασκευή του ως σήμερα, 30 τόνοι μπογιά προστίθενται κάθε φορά, άρα πλέον ο Πύργος ζυγίζει 600 τόνους περισσότερο από ό,τι αρχικά! Αυτή μάλιστα είναι η τελευταία φορά που το βάψιμο γίνεται με αυτόν τον τρόπο. Την επόμενη φορά θα ξυστεί ολόκληρος, για να αφαιρεθεί το χρώμα εντελώς. Θα γίνει όπως τον παρέδωσε ο Αϊφελ το 1889 και μετά θα βαφτεί. Η δουλειά θα διαρκέσει περίπου τέσσερα χρόνια και θα κοστίσει πολύ περισσότερα χρήματα.

«Με την οικονομική κρίση μετανιώσατε που πήρατε το έργο;». «Οχι. Κάναμε μια προσφορά που σχεδόν μας εξασφάλιζε ότι θα παίρναμε το έργο αλλά χωρίς να βγάλουμε κέρδος. Αυτή η δουλειά όμως είναι τεράστια διαφήμιση για την εταιρεία μας. Από την ημέρα που την αναλάβαμε, μας έχουν αναθέσει διάφορα έργα από όλον τον κόσμο». Δεν μπορώ να φανταστώ ότι δεν τους κάλεσαν οι Γάλλοι, μόλις τους ανέθεσαν το έργο, για να τους πουν ότι πήραν ένα ρίσκο με το να τους επιλέξουν και πρέπει να τους δικαιώσουν. «Ναι, μας κάλεσαν. Ηταν αρκετά ανήσυχοι, παρ’ ότι είχαμε προϋπηρεσία και τις καλύτερες συστάσεις, και μας είπαν να είμαστε απόλυτα τυπικοί στις υποχρεώσεις μας. Μας φοβήθηκαν λίγο ως Ελληνες. Ωστόσο το πράγμα τώρα έχει γυρίσει εντελώς και είναι υπέρ μας. Τηρήσαμε ευλαβικά όλους τους όρους της σύμβασης, ακόμη και θέματα τα οποία δεν προέβλεπε η σύμβαση τα τηρούμε με δικό μας κόστος. Τώρα είναι ενθουσιασμένοι και νιώθουν δικαιωμένοι».

Η συζήτηση έγινε υπό το άγρυπνο βλέμμα του… «μπάτλερ» Μπατίστα, ο οποίος επιβεβαίωνε κάθε απάντηση σηκώνοντας το αριστερό φρύδι του και κουνώντας καταφατικά το κεφάλι, παρ’ ότι δεν ήξερε λέξη ελληνικά. Θεώρησα ότι η τελευταία ερώτηση του ανήκε και την έκανα στα γαλλικά. «Ο Σαρκοζί έχει έρθει να επισκεφθεί το έργο;». H απάντηση που πήρα ήταν ότι ούτε ο πρόεδρος ούτε η κυρία Μπρούνι είχαν πάει. Μόνον ο δήμαρχος και ο αντιδήμαρχος του Παρισιού «μας έκαναν την τιμή». Προλαβαίνουν πάντως. Οι εργασίες αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Νοέμβριο. Καθώς έφευγα σκεπτόμουν ότι παρά πολλοί άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη έχουν το Παρίσι μέσα στην καρδιά τους, αλλά αυτή τη σιδεριά ελάχιστοι. Τα πράγματα όμως, όπως και οι άνθρωποι, αρχίζουν να βρίσκουν μια θέση στην καρδιά μας όταν τα γνωρίζουμε καλύτερα. l

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Ο Πύργος θα βαφτεί σε τρεις μπρονζέ αποχρώσεις, ξεκινώντας από το πιο σκούρο στα πρώτα 56 μ. από τη βάση, και καταλήγοντας με το πιο ανοικτό στην κορυφή.

Στο παρελθόν ο Πύργος είχε βαφτεί πορτοκαλί, κίτρινος, καφέ και κόκκινος.

250.000 τ.μ. είναι η συνολική επιφάνεια που θα βαφτεί, για την οποία θα χρησιμοποιηθούν 60 τόνοι βαφής,«σχοινιά ζωής» μήκους 50 χλμ. για την ασφάλεια των εργατών, 20.000 τ.μ. τα δίχτυα ασφάλειας, 1.500 βούρτσες, άλλες τόσες σπάτουλες και 1.000 ζευγάρια δερμάτινα γάντια.

Το βάψιμο του Πύργου υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει τουλάχιστον 20 μήνες, καιρού επιτρέποντος, καθ’ ότι η βροχή θεωρείται το μεγαλύτερο εμπόδιο.

Στην τελική ευθεία του διαγωνισμού είχαν παραμείνει επτά εταιρείες, τέσσερις γαλλικές, μία ιταλική, μία γερμανική και η νικήτρια, ελληνική.

Το κόστος του έργου υπολογίζεται στα 4,5 εκατ. ευρώ.

Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 497, σελ. 46-53, 25/04/2010.