Ας υποθέσουμε ότι περνάτε οκτώ χρόνια από τη ζωή σας για να λύσετε έναν γρίφο που πριν από σας βασάνισε πολλούς ανθρώπους για περισσότερο από έναν αιώνα. Και ας υποθέσουμε ότι γι΄ αυτό σας το κατόρθωμα σας προτείνουν για μια τιμητική διάκριση αλλά και ένα χρηματικό έπαθλο 1 εκατ. δολαρίων. Τι είδους προσωπικότητα πρέπει να είστε για να αρνηθείτε τις τιμές; Απάντηση σε αυτό το ερώτημα αναζητεί στο βιβλίο της «Ο ρώσος μαθηματικός: Γκρίσα Πέρελμαν» η συγγραφέας Μasha Gessen. Ειδικότερα, αναζητεί όλες τις λεπτομέρειες της ζωής του Γκρίσα Πέρελμαν, του μαθηματικού που το 2002 ανήρτησε την απόδειξη της εικασίας του Πουανκαρέ στο Διαδίκτυο προκαλώντας φρενίτιδα στην παγκόσμια μαθηματική κοινότητα.
Η αποστολή της Gessen είναι δύσκολη: ο Πέρελμαν όχι μόνο έχει αρνηθεί να παραλάβει το Μετάλλιο Φιλντς (το Νομπέλ των μαθηματικών) και να πράξει τα δέοντα ώστε να εισπράξει το 1 εκατ. δολάρια που έχει αθλοθετηθεί από το Ινστιτούτο Μαθηματικών Clay για την απόδειξη της εικασίας του Πουανκαρέ, αλλά αρνείται να μιλήσει σε οποιονδήποτε. Καθώς μάλιστα η Gessen είναι και δημοσιογράφος, οι πιθανότητές για συνομιλία με τον Πέρελμαν είναι μηδαμινές. Ισως γι΄ αυτό φταίει ο τίτλος του άρθρου των «Νew Υork Τimes» που έλεγε ότι «Ρώσος αναγγέλλει ότι έλυσε ξακουστό πρόβλημα Μαθηματικών». Τόσο ο τίτλος όσο και το άρθρο ήταν μια σειρά προσβολών για τον Πέρελμαν που τίποτε δεν είχε αναγγείλει (ακριβώς το αντίθετο: είχε αναρτήσει την απόδειξη σε ειδικό δικτυακό τόπο) και που καθόλου δεν στόχευε στα χρήματα (όπως αφηνόταν να εννοηθεί στην τέταρτη παράγραφο του άρθρου).
Με δεδομένη λοιπόν την άρνηση του ήρωα του βιβλίου να πει την ιστορία του, η Gessen ξεδιπλώνει όλο το δημοσιογραφικό της τάλαντο: εντοπίζει και συνομιλεί με όλους όσοι έπαιξαν κάποιον ρόλο στη ζωή του και πετυχαίνει να σχηματίσει μια (κατά το δυνατόν) πλήρη εικόνα των επιρροών που δέχθηκε αυτό το αναμφισβήτητα λαμπερό μαθηματικό πνεύμα. Εκτός από τις προφανείς δημοσιογραφικές-συγγραφικές ικανότητές της, η Gessen διαθέτει ένα ακόμη πλεονέκτημα. Είναι γέννημα-θρέμμα της ρωσικής κοινωνίας και σχεδόν συνομήλικη του Πέρελμαν. Ετσι, διαθέτει τις εμπειρίες που της επιτρέπουν να ανασυνθέσει για μας τους αναγνώστες τον κοινωνικό καμβά στον οποίο άνθησε η μαθηματική διάνοια του Πέρελμαν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ανασυνθέτει το προστατευτικό κουκούλι το οποίο επέτρεψε στον αδέξιο κοινωνικά μαθηματικό να αφοσιωθεί στο πάθος του: η μαθηματικός μητέρα (που τον ακολουθεί παντού και πάντα), ο προγυμναστής Μαθηματικών (που φροντίζει να «περνάει απαρατήρητη» η εβραϊκή καταγωγή του στην αντισημιτική Ρωσία), οι καθηγητές στο ειδικό μαθηματικό σχολείο (που μαζί με τον προγυμναστή του πετυχαίνουν να τον στείλουν στους Μαθηματικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου έρχεται πρώτος) και στο Πανεπιστήμιο (που τον κατευθύνουν προς τις σωστές συνεργασίες).
Κατά την Gessen το κουκούλι αυτό δεν επέτρεψε ποτέ στον Πέρελμαν να αντιληφθεί πώς είναι η πραγματική ζωή. Κάνοντας δε η ίδια μια διάγνωση αυτισμού (για την ακρίβεια, θεωρεί ότι ο διάσημος μαθηματικός πάσχει από σύνδρομο Αsperger), η συγγραφέας δίνει μια εξήγηση για τη συμπεριφορά του: όταν η ζωή του αποκαλύφθηκε, ο Πέρελμαν δεν μπορούσε παρά να αισθανθεί προδομένος και ως εκ τούτου να αποτραβηχθεί. Μπορεί κανείς να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με τα τελευταία συμπεράσματα της Gessen (ειδικά τα ιατρικής φύσεως). Δεν μπορεί όμως να μην της αναγνωρίσει ότι με τη διήγησή της πετυχαίνει να εισαγάγει τον αναγνώστη στον κόσμο του ήρωά της. Είναι δε τόσο καλή η ίδια στα Μαθηματικά (φοίτησε και εκείνη σε Μαθηματικό Γυμνάσιο) που μπορεί να εξηγήσει με απλά λόγια και χωρίς καμία εξίσωση τα της εικασίας του Πουανκαρέ. Διαβάστε το λοιπόν σαν μυθιστόρημα και δώστε τη δική σας ερμηνεία στο «φαινόμενο Πέρελμαν».
soufleri@tovima.gr
