Χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων, ανατροπές στο υφιστάμενο εργασιακό καθεστώς, μειώσεις αποδοχών, περιορισμός των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και δραματική μείωση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων, με αποτέλεσμα την περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης.
Τα στοιχεία αυτά συνθέτουν το παζλ της «επόμενης ημέρας» της οικονομικής κρίσης για τους εργαζομένους, την απασχόληση και την κοινωνική ασφάλιση. Εξελίξεις που αναμένεται να γίνουν ιδιαίτερα αισθητές εντός του 2009, οπότε θα κορυφωθεί η κρίση της πραγματικήςπλέον- οικονομίας, κάνοντας ορατές τις συνέπειες για τον πιο αδύναμο κοινωνικοοικονομικά κρίκο, τους εργαζομένους.
Ηδη τα «πρώτα μηνύματα», ενδεικτικά των όσων θα ακολουθήσουν, έχουν εμφανιστεί κατά τους τελευταίους δύο μήνες του έτους, με τις απολύσεις εργαζομένων να αυξάνονται θεαματικά, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σχεδόν να μηδενίζεται και τις συζητήσεις για περαιτέρω ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας να επανέρχονται- με βίαιο τρόποστο προσκήνιο. Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ αναφερόμενο στον Νοέμβριο- πρώτο μήνα κατά τον οποίο έγιναν αισθητές οι συνέπειες- μιλούσε για 3.000 απολύσεις εργαζομένων και 860 διαθεσιμότητες.
Συνολικά ο επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ κ. Σ.Ρομπόλης εκτιμά ότι θα χαθούν περισσότερες από 50.000 θέσεις εργασίας, ενώ τα συνδικάτα πιστεύουν ότι θα ξεπεράσουν τις 80.000. Πάντως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανεβάζει το ποσοστό της ανεργίας στη χώρα μας για το 2009 σε 8,3%.
Είναι φανερό ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση δημιουργεί συνθήκες οικονομικής ασφυξίας και ανασφάλειας στις επιχειρήσεις. Απειλεί εκατομμύρια επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, με φυσική αντίδραση τον περιορισμό του κόστους, δηλαδή τις απολύσεις και τον περιορισμό της απασχόλησης συνολικά. Μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει σοβαρές κοινωνικές επιπτώ σεις, αφού κατ΄ ουσίαν διαχέει το κόστος της κρίσης σε τμήματα του πληθυσμού που δεν είχαν καμία σχέση με τα αίτιά της.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ η κρίση στην ελληνική αγορά εργασίας αναμένεται να έχει την εξής μορφή:
Αρχικώς απειλούνται τρεις μεγάλοι παραγωγικοί κλάδοι: Ο κατασκευαστικός τομέας, καθώς εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει η ζήτηση για νέα σπίτια και επομένως θα περιοριστούν η κατασκευαστική δραστηριότητα και ο τζίρος στην κτηματαγορά. Ο τουρισμός, με δεδομένο ότι αναμένεται μείωση της προσέλευσης των αμερικανών και των ευρωπαίων τουριστών. Και βεβαίως ο χρηματοπιστωτικός τομέας, απ΄ όπου ξεκίνησε και η κρίση. Οι εξελίξεις στους συγκεκριμένους κλάδους αναμένεται να επηρεάσουν με τη μέθοδο του «ντόμινο» και άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Ακολούθως κινδυνεύουν οι επιχειρήσεις που τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτύξει «στενές σχέσεις» με τις τράπεζες. Πρόκειται για επιχειρήσεις- κυρίως μικρομεσαίες- που έχουν πάρει δάνεια και τώρα βλέπουν τον σχεδιασμό τους να ανατρέπεται από την αύξηση των επιτοκίων. Τέλος, η κρίση θα «επεκταθεί» στους κλάδους των τροφίμων, των ποτών και της ένδυσης. Και αυτό επειδή η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών θα μειωθεί λόγω του περιορισμού των δανειοδοτήσεων και της συρρίκνωσης των εισοδημάτων. Πέραν τούτων ενδεικτική της ρευστότητας που προκαλεί η κρίση στην αγορά εργασίας είναι η πρόταση του προέδρου του ΕΒΕΑ κ. Κ.Μίχαλου, η οποία ήλθε στην επικαιρότητα προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις των συνδικάτων και της κοινωνίας: πρόκειται για την εβδομάδα των τριών ή τεσσάρων εργάσιμων ημερών, με αντίστοιχη μείωση των αποδοχών. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε τη μεταφορά του κόστους της κρίσης στους εργαζομένους μειώνοντας περαιτέρω το εισόδημά τους και κατ΄ επέκταση την αγοραστική τους δυνατότητα και άρα την κατανάλωση, παρατείνοντας έτσι την κρίση.
Ο ίδιος υποστήριξε ότι κάτι τέτοιο θα αφορούσε περιορισμένο χρονικό διάστημα, θα γινόταν κατόπιν συμφωνίας των εργαζομένων και θα συνέβαλλε στο να μετριαστούν οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης για τις επιχειρήσεις και να αποφευχθεί το κλείσιμο επιχειρήσεων ή το ενδεχόμενο ομαδικών απολύσεων.
Παρά τις αποστάσεις που έλαβε η κυβέρνηση από τη συγκεκριμένη πρόταση, θεωρείται βέβαιο ότι «άνοιξε» η συζήτηση για λύσεις εξαιρετικά επώδυνες για τους εργαζομένους. Αλλωστε η μερική και η περιοδική απασχόληση αποτελεί ήδη μια πραγματικότητα στην ελληνική αγορά εργασίας. Πάντως κοινή είναι η πεποίθηση ότι εφόσον υιοθετηθούν ανάλογες προτάσεις οι εργαζόμενοι θα δουν τις αποδοχές τους να μειώνονται σημαντικά, ενώ παράλληλα θα υπονομευθούν τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα, καθώς θα ασφαλίζονται λιγότερες ημέρες και θα μειωθούν σημαντικά τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Υπολογίζεται ότι με την εφαρμογή εβδομάδας τριών ημερών οι εργαζόμενοι θα χάσουν το 40% των αποδοχών τους, καθώς και τα μισά ασφαλιστικά τους ένσημα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα 350.000 εργαζόμενοι απασχολούνται με ευέλικτες μορφές απασχόλησης στους πέντε κλάδους που βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης: στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στον τουρισμό, στο εμπόριο, στις κατασκευές και στη ναυτιλία.
Στους συγκεκριμένους τομείς συνολικά απασχολούνται περίπου 1,6 εκατομμύρια άτομα, εκ των οποίων σχεδόν το 25% με ευέλικτες μορφές απασχόλησης, δηλαδή με μερική και προσωρινή απασχόληση, συμβάσεις έργου ή «ενοικιάζονται» στις επιχειρήσεις από ιδιωτικά γραφεία. Οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι είναι και οι πλέον ευάλωτοι, καθώς από αυτούς αναμένεται να ξεκινήσει η μείωση του προσωπικού στις επιχειρήσεις για δύο κυρίως λόγους: πρώτον, έχουν χαμηλές αμοιβές και συνεπώς δικαιούνται μικρή αποζημίωση και, δεύτερον, πολλοί από αυτούς δεν δικαιούνται καν αποζημίωση.
Πέραν τούτου όμως πολλές επιχειρήσεις επιδιώκουν οι όποιες προσλήψεις να γίνουν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου προκειμένου να περιορίσουν τα εργατικά δικαιώματα και να είναι περισσότερο εύκολη και λιγότερο δαπανηρή η απόλυσή τους.
