Το «γιαπωνέζικο σενάριο» της δεκαετίας του ΄90, δηλαδή αυτό μιας μακρόχρονης στασιμότητας, είναι ο ένας από τους φόβους των οικονομολόγων για την παγκόσμια οικονομία. Αν αυτό ξεκίνησε με το σκάσιμο μιας φούσκας και με το πάγωμα των τραπεζικών δραστηριοτήτων, μετατράπηκε σύντομα σε αυτοτροφοδοτούμενη διαδικασία μέσω μιας γενικευμένης τάσης μείωσης των τιμών, αυτό που λέγεται «αποπληθωρισμός». Οταν η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού φτάσει να πάρει τη μορφή πραγματικών μειώσεων των τιμών, δηλαδή «αποπληθωρισμού», τότε ο κίνδυνος για την οικονομία είναι τεράστιος καθώς όλοι τείνουν να σταματήσουν κάθε αγορά αφού προβλέπουν ότι οι τιμές θα πέσουν περισσότερο. Οι τιμές καταναλωτή (εκτός τροφίμων και ενέργειας) έπεσαν στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο για πρώτη φορά μετά το 1982. Εκφράστηκε έτσι η ανησυχία μήπως η ύφεση ενισχυθεί και από μια διαδικασία «αποπληθωρισμού», που θα την ενίσχυε περαιτέρω και θα την εγκαθιστούσε ως μακροπρόθεσμη διαδικασία συρρίκνωσης.
Κανένας « πραγματικός κίνδυνος» αποπληθωρισμού δεν υπάρχει για την ευρωζώνη των «14», δήλωσε ο επίτροπος Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης Χοακίν Αλμούνια, απαντώντας έμμεσα στον φόβο που εξέφρασε προχθές ο επικεφαλής του Τμήματος St. Louis της αμερικανικής Fed Τζέιμς Μπάλαρντ σε σχέση με έναν ενδεχόμενο κίνδυνο «αποπληθωρισμού».
Παρ΄ όλο που «o αποπληθωρισμός δεν είναι η άμεση απειλή», είπε ο διοικητής της Fed του St. Louis, «εμένα με ανησυχεί περισσότερο μια προοπτική όπως αυτή της Ιαπωνίας την τελευταία δεκαετία». Η οικονομική πολιτική, είπε ο κ. Μπάλαρντ, θα πρέπει να εξετάσει τη χρησιμοποίηση και άλλων εργαλείων πολιτικής, καθώς μόνη της η κεντρική τράπεζα, μειώνοντας απλώς τα επιτόκια, θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαδικασία αποπληθωρισμού.
Ο κ. Αλμούνια είπε χθες ότι δεν υπάρχει «πραγματικός κίνδυνος» αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη. «Ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται γιατί υπάρχει μείωση των τιμών του πετρελαίου και των εμπορευμάτων εξαιτίας της εξασθένησης της οικονομίας».
Αλλά επίσης παραδέχθηκε ότι χρειάζεται και δημοσιονομική πολιτική για να στηρίξει τις ενέργειες των κεντρικών τραπεζών στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να πετύχει τα πάντα από μόνη της, είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στην πραγματικότητα, το ίδιο είχε πει επί της ουσίας προχθές και ο κ. Μπάλαρντ σε συνέντευξή του στο Βloomberg: «Υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να πετύχει μια πολιτική επιτοκίων» .
Ο αποπληθωρισμός είναι ένας κίνδυνος, είπε, αλλά «θα χρειαστούν πολύ περισσότερα για να φθάσουμε σε πραγματικά αντιπληθωριστικά επίπεδα» . Προς το παρόν απλώς μειώνονται οι πληθωριστικές προσδοκίες, έστω και αν «η Fed θα πρέπει να ελέγξει και τις δύο πλευρές». Σε ετήσια βάση, είπε ο κ. Μπάλαρντ, οι τιμές αυξάνονται και για αυτό δεν συμμερίζεται την ανησυχία ορισμένων οικονομολόγων για αποπληθωρισμό στο άμεσο μέλλον. Πιο θεμελιακά, όμως, το όπλο των επιτοκίων δεν αρκεί απέναντι στην ύφεση.
Ο πρόεδρος της Fed Μπεν Μπερνάνκι εξήγησε προχθές ότι έχει «προφανώς περιορισμένο» χώρο για περαιτέρω περικοπή των επιτοκίων- άλλωστε τα μείωσε κατά 3 μονάδες μέσα σε έξι μήνες και τη στιγμή που οι τιμές εκτινάσσονταν ακόμη, αν και εξακολουθεί να διαθέτει, είπε, λιγότερο συμβατικά όπλα νομισματικής πολιτικής, όπως εξαγορές κρατικών τίτλων, για να τονώσει την οικονομία. «Το δεύτερο βέλος του οπλοστασίου της κεντρικής τράπεζας, η προσφορά ρευστότητας, παραμένει αποτελεσματικό» είπε.
Αλλά, όπως εξήγησε και ο κ. Αλμούνια για την Ευρώπη, «είναι ακόμη πολύ νωρίς για τελική αποτίμηση» των μέτρων που έχουν ληφθεί στις διάφορες χώρες για να καταπολεμηθεί η χρηματοπιστωτική κρίση. «Σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο όλες οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν» είπε ο επίτροπος εκφράζοντας μια αισιοδοξία για το ότι «οι φόβοι που είχαμε πριν από δύο μήνες για πλήρη χρηματοπιστωτική κατάρρευση έχουν υποχωρήσει, αν δεν έχουν εξαφανιστεί».
