Με απόλυτη επιτυχία στέφθηκε πριν από λίγες ημέρες το «μεγάλο κόλπο» του πρώτου αυτόχθονος προέδρου της Βολιβίας, του Ινδιάνου «Αϊμάρα» Εβο Μοράλες, δηλαδή η de facto εθνικοποίηση της βιομηχανίας φυσικού αερίου, που «σφραγίστηκε» με την υπογραφή δεσμευτικών συμφωνιών συνεργασίας με δέκα ξένες ενεργειακές εταιρείες. Εταιρείες που ως τον περασμένο Μάιο ενθυλάκωναν – χάρη σε σειρά παλαιότερων «νεοαποικιοκρατικών» συμβάσεων – τη μερίδα του λέοντος από τον ενεργειακό πλούτο της χώρας.
Και βέβαια… έπεται συνέχεια: ο Μοράλες θα ακολουθήσει τώρα την ίδια πολιτική και όσον αφορά την εθνικοποίηση του υπόλοιπου φυσικού πλούτου της Βολιβίας, και ιδιαίτερα των μεταλλευμάτων της, που αυτή τη στιγμή ελέγχονται από κολοσσούς όπως η ελβετική Glencore και οι αμερικανικές Newmont και Panamerican Silver. Διάλεξε μάλιστα να ανακοινώσει το νέο του τελεσίγραφο την περασμένη Δευτέρα, ανήμερα την 54η επέτειο από τις πρώτες εθνικοποιήσεις ορυχείων το 1952: τα περισσότερα ορυχεία επανιδιωτικοποιήθηκαν μετά το 1985, όταν όλες ανεξαιρέτως οι κυβερνήσεις, δεξιές ή αριστερές, ακολούθησαν με φανατισμό τις επιταγές της νεοφιλελεύθερης ιδιωτικοποίησης, με βάση το περιβόητο διάταγμα 21.060 περί «απελευθέρωσης – ιδιωτικοποίησης» των μεταλλείων, των τηλεπικοινωνιών, των αεροπορικών και σιδηροδρομικών μεταφορών, του νερού, του ηλεκτρικού ρεύματος, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, ακόμη και της ύδρευσης.
* Χωρίς δημεύσεις και απαλλοτριώσεις
Ο Μοράλες τόνισε βέβαια ότι η εθνικοποίηση των ορυχείων θα πραγματοποιηθεί χωρίς να γίνουν «ούτε δημεύσεις ούτε απαλλοτριώσεις ξένων επενδύσεων». Οι ενδιαφερόμενοι όμως θα υποχρεωθούν από τη βολιβιανή κυβέρνηση να επαναδιαπραγματευτούν «υπό πίεση» τις σχετικές συμφωνίες: δεν αποκλείεται μάλιστα οι εξορυκτικές εγκαταστάσεις της Βολιβίας να τεθούν «μέχρι νεωτέρας» υπό τον έλεγχο πάνοπλων βολιβιανών στρατιωτών, όπως έγινε σε 56 ενεργειακές εγκαταστάσεις την – ιστορική για τους μακραίωνα υποδουλωμένους λαούς των Ανδεων – περασμένη Πρωτομαγιά. Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι ξένες επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται σήμερα το 70% του πλούσιου βολιβιανού τομέα των ορυχείων, που εκτός από ασήμι παράγει ακόμη μεγάλες ποσότητες ψευδαργύρου (αξίας ως και μισού δισ. δολαρίων τον χρόνο), χαλκού, μολύβδου, αντιμονίου, χρυσού και κασσιτέρου.
* Η ενεργειακή συμφωνία
«Ιστορική εξέλιξη» για τη Βολιβία αλλά και για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική χαρακτήρισε ο Μοράλες την υπογραφή της ενεργειακής συμφωνίας. Ο «εκβιασμός» σε βάρος των ξένων επιχειρήσεων, στον οποίο κατέφυγε ο Μοράλες αμέσως μετά την εκλογή του (με την πλήρη υποστήριξη του φίλου και πολιτικού «προστάτη» του Ούγκο Τσάβες, ο οποίος πρόσφερε ουσιαστικά στη Βολιβία 20.000 βενεζουελανούς τεχνικούς για τη συνέχιση της παραγωγής γκαζιού, ακόμη και αν οι ξένοι επέλεγαν τελικά να αποχωρήσουν από τη χώρα), πέτυχε με το παραπάνω τους στόχους του, αφού τα πρόσθετα έσοδα της χώρας μετά την υποχρεωτική αναδιαπραγμάτευση των συμβάσεων συνεκμετάλλευσης υπολογίζονται σε τουλάχιστον 4 δισ. δολάρια τον χρόνο.
Η Λα Παζ στην ουσία αποκτά την πλειοψηφία στο μετοχικό κεφάλαιο κάθε μιας από τις δέκα χωριστές κοινοπραξίες – μία με κάθε ξένη εταιρεία – που θα εκμεταλλεύονται από τούδε και στο εξής τα μεγάλα αποθέματα γκαζιού του πάμπτωχου κράτους των Ανδεων. Ποιος μπορεί να την κατηγορήσει; Παρά τα δεύτερα σε μέγεθος κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Λατινική Αμερική (μετά τη Βενεζουέλα), είναι ακόμη η φτωχότερη χώρα στην ήπειρο, με τα δύο τρίτα των περίπου 9 εκατομμυρίων κατοίκων της να ζουν κάτω από κάθε όριο φτώχειας.
* Με την εκπνοή του τελεσιγράφου
Οι ξένοι ενεργειακοί γίγαντες υπέγραψαν τις νέες συμφωνίες με την κυβέρνηση της Βολιβίας κυριολεκτικά «με το πιστόλι στο κεφάλι». Οκτώ ξένες εταιρείες – ανάμεσά τους η βραζιλιάνικη Petrobras, η ισπανική Repsol-YPF και η βρετανική British Gas – υπέγραψαν την ύστατη στιγμή τα νέα συμβόλαια με τη Βολιβία, στην «εκπνοή» του τελεσιγράφου των 180 ημερών που είχε ορίσει ο Μοράλες, μετά τη συμβολική ανακοίνωση της εθνικοποίησης την περασμένη Πρωτομαγιά… Μόνο η γαλλική Total και η αμερικανική Vintage υπέγραψαν τα συμβόλαια μία ημέρα νωρίτερα.
Μοναδικό «αγκάθι» για τη Βολιβία είναι ουσιαστικά η συνεχιζόμενη κόντρα της με τον καλύτερο πελάτη του γκαζιού της, τη Βραζιλία: η πανίσχυρη εταιρεία της, η Petrobras, υπέγραψε μεν τη νέα συμφωνία, αλλά εξακολουθεί να μην αποδέχεται τα νέα τιμολόγια φυσικού αερίου του Μοράλες. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι η σύγκρουση των δύο πλευρών είναι αναπόφευκτη, παρά την ιδεολογική «συγγένεια» Μοράλες και Λούλα: αυτό δείχνουν άλλωστε οι πρόσφατες προσπάθειες και των δύο χωρών να «απεξαρτηθούν» η μία από την άλλη, με τη Λα Παζ να διοχετεύει όλο και περισσότερο γκάζι προς την Αργεντινή του Νέστορα Κίρχνερ. Μοράλες και Κίρχνερ υπέγραψαν μάλιστα και σχετικό σύμφωνο για σταδιακό τετραπλασιασμό της παροχής γκαζιού προς τη χώρα του τανγκό στις 18 του περασμένου Οκτωβρίου.
