«Καημένοι γιάνκηδες, αποτύχατε για άλλη μια φορά! «Πυροβολήστε τον Κάστρο» είπατε και… Τίποτα! Nada de nada!..». Οι Κουβανοί οικτίραν μια ολόκληρη υπερδύναμη ύστερα από άλλη μία απόπειρα δολοφονίας κατά του ηγέτη τους στη διάρκεια της επίσκεψής του στο Σαντιάγο της Χιλής. Οι πράκτορες της CIA είχαν σκοπεύσει, αλλά το όπλο δεν εκπυρσοκρότησε. Ούτε αργότερα οι κάψουλες κυανίου που είχαν τοποθετηθεί σε ρόφημα σοκολάτας απέδωσαν. Ούτε το δηλητηριασμένο ρούμι. Ούτε η βόμβα με 30 κιλά πλαστικών εκρηκτικών έφερε αποτέλεσμα, αλλά ούτε και τα δηλητηριασμένα πούρα ο Φιντέλ το κατάλαβε αμέσως μόλις το «σιγκάρ» ακούμπησε τα χείλη του. Ακολούθησε άλλη απόπειρα με τοξική σκόνη στο μούσι και αργότερα σε ένα μικρόφωνο όπου θα μιλούσε. Και πάλι «nada». Οι απόπειρες κατά της ζωής του είχαν ένα αποτέλεσμα: να ενισχύσουν τον αντιαμερικανισμό και να «συσπειρώσουν εκατομμύρια ανθρώπους κατά των ΗΠΑ σε όλον τον κόσμο» έγραφε η ισπανική «El mundo». Και το μίσος των Κουβανών προς τους Αμερικανούς είναι βαθύ και παλιό…
Οταν στις 27 Οκτωβρίου 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος πάτησε το πόδι του στην Κούβα αναφώνησε: «Είναι ό,τι πιο ωραίο έχουν αντικρίσει τα μάτια μου ως τώρα!». Και οι φιλειρηνικοί ιθαγενείς Ινδιάνοι που ζούσαν στο νησί περίπου 1.000 χρόνια προτού γεννηθεί ο Χριστός δεν αναγνώρισαν την καταστροφή που θα ακολουθούσε στο πρόσωπό του. Μόνο 19 χρόνια μετά, όταν ο Ντιέγο Βελάθκεθ πλέοντας από τη γειτονική Εσπανιόλα με 300 κονκισταδόρες (κατακτητές) πάτησε στο νησί και κήρυξε την Κούβα ισπανική αποικία, γνώρισαν τη δυστυχία και τον μαζικό θάνατο. Χωριά ολόκληρα αυτοχθόνων ξεκληρίστηκαν. Οι Ινδιάνοι πιάστηκαν σκλάβοι. Αλλοι πέθαναν από αρρώστιες που είχε φέρει από την Ευρώπη μαζί του ο Βελάθκεθ και άλλοι αυτοκτόνησαν ομαδικά. Γύρω στο 1550 ο ινδιάνικος πληθυσμός είχε ήδη μειωθεί από 100.000 σε 3.000 κατοίκους. Ως το τέλος του 16ου αιώνα η Κούβα ήταν μια ασήμαντη και καταδυναστευμένη αποικία. Ωσπου το ισπανικό στέμμα την έκανε ναυτική βάση του στόλου του, εκτιμώντας τη θέση-κλειδί που είχε για το εμπόριό του στην Καραϊβική. Τότε τα λιμάνια της Αβάνας και του Σαντιάγο δε Κούμπα άρχισαν να δέχονται τις πρώτες επιδρομές πειρατών άγγλων και γάλλων. Η Κούβα ήταν το «μήλον της Εριδος». Και το 1762 οι Βρετανοί καταφέρνουν τελικά να καταλάβουν το νησί. Το κίνητρο ήταν πανίσχυρο: οι φυτείες του ζαχαροκάλαμου υπόσχονταν τεράστια κέρδη και ο καπνός εξασφάλιζε προσοδοφόρο εμπόριο. Η μεγάλη ζήτηση των δύο αυτών παραδοσιακών προϊόντων της Κούβας οδήγησε στην «εισαγωγή» εκατοντάδων χιλιάδων σκλάβων από την Αφρική. Ως τα μέσα του 19ου αιώνα η Αβάνα έγινε η «βασίλισσα της ζάχαρης» και η Κούβα μια από τις σημαντικότερες αποικίες του κόσμου. Συνεισέφερε κατά το 1/4 στο σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής ζάχαρης. Περισσότερα από 3.500 εμπορικά πλοία αγκυροβολούσαν στα λιμάνια της κάθε χρόνο και οι σκλάβοι αριθμούσαν πάνω από 500.000, αποτελώντας το μισό του πληθυσμού. Η Δύση ευημερεί χάρη στον πλούτο που αποκομίζει από τις αποικίες του Νέου Κόσμου.
Ο ΚΟΥΒΑΝΟΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑΣ Φουλχένσιο Μπατίστα. Τον ανέτρεψαν οι επαναστάτες του Κάστρο την 1η Ιανουαρίου 1959
Η άρχουσα τάξη. Ποιοι είναι όμως αυτοί που κυβερνούν; Βασικά οι «λευκοί» Ισπανοί. Αλλά η άρχουσα τάξη στην Κούβα δεν είναι ενιαία. Ακόμη και η τάξη των ισπανών κονκισταδόρες έχει ταξικές διαφορές. Χωρίζεται στους γεννημένους στην Ισπανία Ισπανούς, τους peninsulares (πενινσουλάρες), και στους γεννημένους στην αποικία criollos (κρεολούς). Οι «καθαροί» Ισπανοί αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,23% του πληθυσμού των «Δυτικών Ινδιών» αριθμώντας περίπου 40.000 κατοίκους και βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας. Οι κριόγιος (κρεολοί), οι Ευρωπαίοι που έχουν γεννηθεί στη Νότια Αμερική, ανήκαν στην αριστοκρατία αλλά έρχονταν σε δεύτερη μοίρα. Τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας αποτελούσε η μάζα των «εγχρώμων» (pardos/πάρδος), στους οποίους οι λευκοί κατέτασσαν όσους είχαν έστω και ελάχιστο έγχρωμο αίμα στις φλέβες, από τους αυτόχθονες Ινδιάνους ως και τους αφρικανούς δούλους. Ενας πάρδο είναι καταδικασμένος σε κοινωνικό θάνατο. Βρίσκεται στο περιθώριο. Δεν έχει δικαίωμα να φοιτήσει στο σχολείο και αποκλείεται από κάθε δημόσιο αξίωμα. Οσο για τη γυναίκα ενός πάρδο, δεν μπορεί ούτε κοσμήματα να φορέσει, ούτε να αποκτήσει μεταξωτά ή βελούδινα φουστάνια ούτε να καθήσει στην εκκλησία ούτε καν ομπρέλα να κρατήσει. Μια άλλη ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν οι μιγάδες οι μουλάτος και οι θάμπος, που προέρχονται από επιμειξία με αυτόχθονες Ινδιάνους ή μαύρους. Το ανώτερο αξίωμα που μπορεί να κατακτήσει ένας μιγάς είναι να γίνει διαχειριστής αγροκτήματος!..
ΤΟ «HAVANA HILTON», ΔΗΛΑΔΗ ΤΟ «ΗΑΒΑΝΑ LIBRE» Η επανάσταση παίρνει υπό την κατοχή της και τα σύμβολα. Το πολυτελές ξενοδοχείο Χίλτον μετονομάζεται σε «Ελεύθερη Αβάνα» («Habana Libre»). Στο δεύτερο όροφό του ο Φιντέλ Κάστρο έδωσε στον ιταλό δημοσιογράφο Αρμαΐνιο Σαβιόλι τη συνέντευξη που αναδημοσιεύουμε σήμερα τρεις σελίδες παρακάτω
Το 1800 στις ισπανικές αποικίες της Αμερικής ζούσαν περίπου 17 εκατομμύρια άτομα, από τα οποία μόνο τα τρία εκατομμύρια ήταν λευκοί. Οι πενινσουλάρες κατέχουν και τις μεγάλες φυτείες. «Οι κατώτεροι, λιγότερο μορφωμένοι και ακαλλιέργητοι Ευρωπαίοι πίστευαν ότι ήταν ανώτεροι από τους λευκούς που είχαν γεννηθεί στον Νέο Κόσμο» έγραφε ο γερμανός φυσιολόγος Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, που είχε επισκεφθεί τη Νότια Αμερική στις αρχές του 19ου αιώνα. Το αυστηρό σύστημα εκμετάλλευσης προκαλεί αυξανόμενη κοινωνική αναταραχή. Πολλοί κρεόγιος δεν είναι πλούσιοι. Αντιδρούν. Είναι δυσαρεστημένοι από τη βαριά φορολογία του ισπανικού στέμματος. Εν τω μεταξύ η πηγή φθηνών εργατικών χεριών, μετά τον αμερικανικό εμφύλιο και την κατάργηση της δουλείας, στερεύει. Πολλοί από τους κρεολούς μπαίνουν επικεφαλής του αγώνα για ανεξαρτησία. Ενας από αυτούς είναι ο ιδιοκτήτης φυτείας Κάρλος Μανουέλ ντε Σέσπεδες. Στις 10 Οκτωβρίου 1868 ο Σέσπεδες απελευθερώνει τους σκλάβους της ιδιοκτησίας του, ανάβοντας τη σπίθα του δεκαετούς πολέμου κατά των κατακτητών. Η ένοπλη εξέγερση είναι η μόνη διέξοδος. Ως το 1878, περίπου 50.000 κουβανοί στρατιώτες και 200.000 ισπανοί έχουν χάσει τη ζωή τους σ’ αυτόν τον πόλεμο. Αποτέλεσμα του «Πολέμου των Δέκα Ετών» ήταν να παραμείνει ισπανική η Κούβα. Αλλά η δουλεία καταργήθηκε και οι Κουβανοί ανέπτυξαν έντονη εθνική συνείδηση, με κύριο εκπρόσωπο τον ποιητή Χοσέ Μαρτί. Το 1895 ο διανοούμενος πατριώτης Μαρτί εξορίζεται στις ΗΠΑ εξαιτίας των πολιτικών πεποιθήσεών του. Υστερα από λίγο δολοφονείται. Τον αγώνα της ανεξαρτησίας αναλαμβάνουν οι στρατηγοί Γκόμες και Μασέο, αλλά ο απολογισμός των μαχών που δίνουν είναι 300.000 νεκροί Κουβανοί. Εδώ βρίσκονται οι ρίζες του μίσους τους κατά του ιμπεριαλισμού. Το μίσος κατά των ΗΠΑ τονώνεται αργότερα, όταν στις 20 Ιουνίου του 1889 οι Αμερικανοί επεμβαίνουν στρατιωτικά στην Κούβα. Η χώρα καταλαμβάνεται επί τέσσερα χρόνια. Τα στρατεύματά τους αποχωρούν το 1902, αφήνοντας πίσω μια νεοαποικία της οποίας οι φυσικοί πόροι, η γη και οι υπηρεσίες εξακολουθούν να τους ανήκουν. Το ένδοξο πατριωτικό κόμμα του Χοσέ Μαρτί έχει διαλυθεί και ο απελευθερωτικός στρατός είναι νικημένος και αφοπλισμένος. Κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του δικού τους στρατού, οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει στο νησί ειδική μονάδα εκπαιδευμένων στις ΗΠΑ μαχητών και αποκτούν το δικαίωμα να επεμβαίνουν όποτε κρίνουν αυτοί στα εσωτερικά της χώρας. Η Κούβα, που έχει αποκτήσει την ανεξαρτησία της μόλις το 1898, τελευταία από όλες τις ισπανικές αποικίες, αποτελεί πια ένα ιδιότυπο ημιπροτεκτοράτο όπου βασιλεύουν οι γκάνγκστερ, η βία και η διαφθορά. Η Αβάνα έχει μεταβληθεί σε ένα απέραντο νάιτ κλαμπ, ένα δεύτερο «Λας Βέγκας». Και εδώ βρίσκεται η ρίζα του μίσους προς την Αμερική.
Ως τα τέλη του 1953 ολόκληρη η Λατινική Αμερική αποτελεί ένα τόξο δημοκρατιών, εξεγέρσεων και δικτατοριών. Η Κούβα μετά την αμερικανική κατοχή κυβερνάται το 1924 από τον στρατηγό και εκλεγμένο πρόεδρο Χεράρδο Ματσάδο, ο οποία εγκαθιστά σταδιακά δικτατορία περιορίζοντας την ελευθερία του Τύπου, τις δημόσιες συναθροίσεις και δολοφονώντας πολιτικούς αντιπάλους. Από το 1933 και μετά, ακολουθεί η περίοδος του Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος το 1952 προχωρεί σε πραξικόπημα. Ως το 1959 ο δικτάτορας Μπατίστα έχει κατορθώσει να επενδύσει στο εξωτερικό περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια. Οι Κουβανοί τον θεωρούν «υποχείριο» των Αμερικανών. Αυτή είναι η Κούβα που «γέννησε» έναν επαναστάτη με αιτία: τον Φιντέλ Κάστρο. Τον «αντάρτη» που τόλμησε να εγκαθιδρύσει το σοσιαλιστικό καθεστώς του «κάτω από τη μύτη» των ΗΠΑ και να διατηρηθεί στην εξουσία επί 42 ολόκληρα χρόνια. Ενας από τους μακροβιότερους πολιτικά ηγέτες του κόσμου. Σύμβολο της μάχης μεταξύ πολιτικών Γολιάθ και Δαβίδ; Δικτάτορας ή Δον Κιχώτης; Ο 75χρονος κουβανός «κομαντάντε» με την αραιωμένη γενειάδα κυβερνά ως τώρα το τελευταίο μέρος του πλανήτη που δεν έχει γνωρίσει τα McDonald’s. Ορισμένοι τον κατηγορούν για στέρηση ελευθεριών. Αρκετοί από τα 11 εκατομμύρια των κατοίκων του νησιού υποστηρίζουν ότι είναι ο άνθρωπος που ανέβασε τον μέσο όρο ζωής από τα 57 στα 75 χρόνια, που αύξησε την αναλογία γιατρών/κατοίκων σε 1/400 από 1/5.000 το 1958, που έμαθε στους Κουβανούς ανάγνωση και γραφή. Δικτατορική ή όχι, η «Κούβα του Κάστρο» έχει περάσει στη σφαίρα του θρύλου.
Φωτογραφίες: Apeiron, Ap, Reuters
