Ο Francois Ηauter, δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας «Le Figaro», ξεκίνησε ένα οδοιπορικό διαρκείας τριών μηνών, μέσα από το οποίο επιχείρησε να προσεγγίσει τον πολιτισμό των Κινέζων. Ακόμη περισσότερο, να κατανοήσει έναν ολόκληρο κόσμο τόσο μακρινό και διαφορετικό από αυτόν των «Δυτικών». Μέσα από το ταξίδι του γνώρισε ανθρώπους, κατέγραψε συμπεριφορές και έζησε καταστάσεις που μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε καλύτερα τη χώρα η οποία φιλοξένησε τους 29ους Ολυμπιακούς Αγώνες και αποτελεί μια ανερχόμενη υπερδύναμη
Συνεχίζοντας τη γνωριμία μας με τους «εξορισμένους» της Αυτοκρατορίας, βρεθήκαμε στην Αυστραλία. Εκεί το όνειρο κάθε κινεζικής οικογένειας- να σπουδάσει το παιδί της στη Δύση- παίρνει σάρκα και οστά στα πανεπιστήμια της Μελβούρνης.

Εφθασα στη χώρα με την υπεροψία των παλαιών λαών της Ευρώπης, θεωρώντας την έναν τόπο δίχως παρελθόν και πολιτισμό. Από τη μια οι Αβορίγινες, κατάμαυροι και ημίγυμνοι, να γυρίζουν εδώ και εκεί αποχαυνωμένοι, μεθυσμένοι ή παραδομένοι στα ναρκωτικά. Η μοίρα τους ήταν να έλθουν σε επαφή με ξένους πολιτισμούς με έναν τρόπο βίαιο που διατάραξε την ψυχική τους ισορροπία. Από την άλλη οι λευκοί, πρώην κατάδικοι που αποφάσισαν να κάνουν τους καλούς αφού είχαν πρώτα εξολοθρεύσει εννέα ιθαγενείς στους δέκα, περιφέρονται με ένα μπουκάλι μπίρα στο χέρι, με τις χοντρές κοιλιές τους δίπλα στις ξανθές, τεράστιες και άξεστες γυναίκες τους- ημίγυμνες και αυτές, με το μπικίνι- στις ατέλειωτες αμμουδιές. Το μωσαϊκό συμπληρώνεται με τους υπερήφανους απογόνους τους, υπέροχους νεαρούς που μπαινοβγαίνουν στα λεωφορεία, κρατώντας με τα γυμνασμένα μπράτσα τους την ιστιοσανίδα τους.

Φθάνοντας στη Μελβούρνη ρώτησα τον ταξιτζή που με μετέφερε στην πόλη πώς είναι η ζωή σε αυτά τα μέρη. Με διαβεβαίωσε ότι είναι καλή, λέγοντάς μου χαρακτηριστικά: « Δεν υπάρχουν κροκόδειλοι εδώ! ». Οι Αυστραλοί μάς έχουν αφήσει τουλάχιστον 50 χρόνια πίσω. Πούλησαν τα ορυχεία τους στους Κινέζους, επενδύοντας στην αστείρευτη και πολύ πιο προσοδοφόρα πηγή της γνώσης. Για αυτούς ο πραγματικός πλούτος δεν βρίσκεται πια στα πετρώματα, αυτά δεν είναι παρά το μακρινό παρελθόν της εποποιίας των παππούδων τους. Οι Κινέζοι με τα πολύ φθηνά εργατικά τους χέρια ήταν πρόθυμοι να δουλέψουν σαν είλωτες, προκειμένου να αποταμιεύσουν τα τεράστια ποσά που τους ήταν απαραίτητα για να δουν το παιδί τους να γίνεται πτυχιούχος σε κάποιο πανεπιστήμιο από αυτά που έβλεπαν στις αμερικανικές ταινίες. Η επίσημη τελετή της απονομής κάποια ζεστή μέρα του Ιουνίου, με τις σημαίες να κυματίζουν στο καταπράσινο προαύλιο της σχολής και τους περιχαρείς γονείς να χειροκροτούν συγκινημένοι τα παιδιά τους ήταν μια εικόνα ονειρική. Για ένα τέτοιο όνειρο άξιζε να θυσιάσουν ακόμη και ολόκληρη τη ζωή τους.

Οι Αυστραλοί διέγνωσαν αυτή τη δίψα για μάθηση και αντιλήφθηκαν πρώτοι ότι το μέλλον βρίσκεται στην Παιδεία. Διαθέτουν πλέον 40 πανεπιστημιακά ιδρύματα τα οποία συγκεντρώνουν 100.000 κινέζους φοιτητές ετησίως. Στην επαρχία της Βικτόρια, η Μελβούρνη με τα εννέα πανεπιστήμιά της αποτελεί πλέον τη δεύτερη πλουσιότερη πόλη στον κόσμο. Η μεγαλούπολη προσφέρει το τέλειο ντεκόρ για την ανάπτυξη αυτής της βιομηχανίας της γνώσης: κομψές γυναίκες, βιαστικοί επιχειρηματίες, κοσμοπολίτικα πλήθη, μέσα σε έναν αστικό διάκοσμο όπου επαύλεις, περίτεχνα διακοσμημένα κτίρια του 19ου αιώνα και ουρανοξύστες συνυπάρχουν αρμονικά και οι βιτρίνες των καταστημάτων αποπνέουν καλαισθησία και ευμάρεια. Εδώ, άλλωστε, τοποθετήθηκαν οι πρώτοι λαμπτήρες αερίου για τον φωτισμό των δρόμων και τα πρώτα κλιματιστικά. Επιπλέον, η μαζική μετανάστευση Ελλήνων και Ιταλών έχει δώσει στην πόλη έναν πρωτόγνωρο για αυτή τη γωνιά της Γης ευρωπαϊκό αέρα.

Συναντήσαμε την Μπάρμπαρα Χίλντερ στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Οπως μας είπε, οι φοιτητές από την Ινδία και την Κίνα που σπουδάζουν εδώ καταβάλλουν 15.000 δολάρια για δίδακτρα, ενώ τροφοδοτούν την οικονομία μέσω της διαμονής και της διατροφής τους. Η μετανάστευση αυτή δεν ενίσχυσε μόνο την εγχώρια αγορά, αλλά βελτίωσε και τις διακρατικές σχέσεις. Χρειάζεται βέβαια προσοχή, επεσήμανε, ώστε να μη συγκεντρώνεται πολύ μεγάλος αριθμός Κινέζων σε κάθε τμήμα. Τα ετήσια έσοδα μόνο από τους κινέζους φοιτητές ανέρχονται συνολικά σε 2 δισ. δολάρια. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, πρόκειται για μια αιμορραγία της Κίνας σε εργατικό δυναμικό αφού μόλις το 20% των 400.000 φοιτητών που σπουδάζουν στο εξωτερικό επιστρέφουν στη γενέτειρά τους. Στην Κίνα ο Τύπος κάθε άλλο παρά θετικά βλέπει αυτή την εξέλιξη. Την ίδια στιγμή, όμως, τα πανεπιστήμια της χώρας βρίσκονται σε τόσο χαμηλό επίπεδο ώστε μόνο το 40% των αποφοίτων τους απορροφάται από την αγορά εργασίας, κάτι το οποίο αποτελεί συχνά αιτία εσωτερικών αναταραχών.

Ποια χώρα, άλλωστε, θα ήθελε να στείλει πίσω στην Κίνα αυτούς τους άριστους φοιτητές, οι οποίοι ήταν τόσο εργατικοί ώστε ύστερα από μια απλή ταχύρρυθμη διδασκαλία εξοικείωσης με τις βασικές έννοιες (όπως οι νόμοι της αγοράς και τα ιστορικά στοιχεία του τόπου) τελείωναν και τις μεταπτυχιακές σπουδές τους μέσα στο διάστημα ρεκόρ των τριάμισι χρόνων; Τέτοια άτομα ασφαλώς και είναι ευπρόσδεκτα να παραμείνουν και να εργαστούν στην Αυστραλία!

Βέβαια αυτή η υπεραπορρόφηση προκαλεί και κάποια προβλήματα, αφού οι ασιατικές χώρες αντιμετωπίζουν πλέον την Αυστραλία σαν θηρευτή του εργατικού τους δυναμικού. Ο καθηγητής Οσμπορν του Πανεπιστημίου Τρόουμπ- το οποίο ήδη επεκτείνεται στην Κίνα σε συνεργασία με τοπικές σχολές- κατακρίνει αυτό το σύστημα: «Οι μισοί κινέζοι μαθητές ζητούν άδεια παραμονής ενθουσιασμένοι από την αίσθηση ελευθερίας. Αυτή, όμως, η “άγρια στρατολόγηση” έχει και αρνητικές συνέπειες για εμάς.Κατ΄ αρχάς δαπανώνται περισσότερα για τις προσλήψεις παρά για τη βασική εκπαίδευση.Επιπλέον υπονομεύουμε τις γειτονικές μας σχέσεις.Για παράδειγμαη Μαλαισία,με την οποία διατηρούσαμε για 15 χρόνια φιλικούς δεσμούς, μάς θεωρεί πλέον εχθρούς». Ετσι οι Αυστραλοί σκέφτηκαν ήδη την εναλλακτική πρόταση. Την «εξαγωγή» πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Κίνα. Παραρτήματα σχολών κατασκευάζονται στην πόλη Σετσουάν, ενώ νέες συμφωνίες ολοκληρώνονται, προκειμένου να εφαρμοστεί το λεγόμενο «πρόγραμμα ανταλλαγής».

Ολη αυτή η ιστορία φαντάζει κάπως αστεία στα μάτια μου. Το 1850 οι δυστυχείς Κινέζοι ήταν αυτοί που αποβιβάζονταν κατά δεκάδες χιλιάδες στις ακτές της νέας ηπείρου σε αναζήτηση χρυσού, ονομάζοντας τη Μελβούρνη «Νέο Χρυσό Ορος». Εκατόν ογδόντα χρόνια μετά, το νέο Ελντοράντο των Αυστραλών θα λέγεται Κίνα! Με ποιον, όμως, τρόπο ξεκινούν οι Αυστραλοί για αυτή την έφοδο στο τελευταίο «Χρυσό Ορος»; Οπως θα ανακάλυπτα σύντομα, με έναν εκπληκτικό ερασιτεχνισμό…