Από την επομένη των τελευταίων εκλογών και με βάση τις δημοσκοπήσεις πολλοί προβλέπουν το τέλος του «Δικομματισμού». Κάποιοι τον «ξορκίζουν» και καθημερινά διατυπώνονται σενάρια για τη «διαδοχή» του… με αποκλεισμό των συνεργασιών! Ο «Δικομματισμός», στον οποίο οφείλουμε την πολιτική σταθερότητα για 34 χρόνια- τη μακροβιότερη του κοινοβουλευτισμού από το 1844-, έχει τη «δική του ιστορία». Η αφήγηση και η υπενθύμιση αυτής της ιστορίας με το ανάγνωσμα που δημοσιεύει «Το Βήμα» και το οποίο θα συνεχισθεί και τις επόμενες ημέρες προσφέρουν μιαν άλλη οπτική των πολιτικών εξελίξεων.
Η «τριμερής» κεντρο-δεξιά κυβέρνηση δεν θα επιβιώσει επί μακρόν. Θα υποστεί δύο σοβαρά πλήγματα, από έξω και από μέσα. Πρώτο πλήγμα, από τους Συμμάχους, η περικοπή της αμερικανικής βοήθειας κατά 46 εκατ. δολάρια (30%) για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος της Κορέας! Είχε και κάποια συμβολική πολιτική προειδοποίηση. Δεύτερο πλήγμα, από μέσα, η αποκάλυψη του σκανδάλου στον ΟΛΠ, από «Το Βήμα», όπως έγινε και με το σκάνδαλο των καυσίμων. Επρόκειτο για κατάχρηση 7,5 δισεκατομμυρίων δραχμών, με πρωταγωνιστή φίλο του Τσαλδάρη, που είχε αποσπασθεί στο ιδιαίτερο γραφείο του.
Βενιζέλος και Παπανδρέου προσπαθούν να πείσουν τον Τσαλδάρη να αποσυρθεί, ώστε να μην υπάρξει υπόνοια επηρεασμού της Δικαιοσύνης. Ο Τσαλδάρης αρνείται. Ο Βενιζέλος παίρνει τον δρόμο προς τα Ανάκτορα για να υποβάλει, ακόμη μία φορά, την παραίτηση της κυβέρνησης. Θα εξέλθει με νέα εντολή για τον σχηματισμό της πέμπτης κυβέρνησης μέσα σε επτά μήνες. Στη νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Βενιζέλο και αντιπρόεδρο τον Παπανδρέου, μετέχουν βουλευτές των δύο κομμάτων και ο Ναπολέων Ζέρβας στο υπουργείο Δημοσίων Εργων.
Το σκάνδαλο του ΟΛΠ θα προκαλέσει κρίση στο Λαϊκό Κόμμα. Ο Στ. Στεφανόπουλος επισκέπτεται τον Τσαλδάρη και του ζητεί να παραιτηθεί χάριν της ενότητας. Ο Τσαλδάρης αρνείται και στις 16 Νοεμβρίου 25 από τους 63 βουλευτές αποχωρούν και συγκροτούν ανεξάρτητη ομάδα υπό τον Στεφανόπουλο. Αργότερα θα προσχωρήσουν στην ομάδα και οι μετέπειτα πρωθυπουργοί Κ. Καραμανλής και Γ. Ράλλης.
Η κυβέρνηση Βενιζέλου- Παπανδρέου διασώζεται με τις ψήφους του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο ήθελε με κάθε θυσία και συμβιβασμό να αποφύγει τις εκλογές. Τον Τσαλδάρη θα τον καταδιώκει το «φάντασμα» του Παπάγου. Οι 54 βουλευτές της ΕΠΕΚ και της Δημοκρατικής Παράταξης καταψήφισαν.
Οι 27 βουλευτές που είχαν αποχωρήσει από το Λαϊκό Κόμμα έρχονται σε συμφωνία με τον Π. Κανελλόπουλο και συγκροτούν το Λαϊκό Εθνικό Κόμμα με συναρχηγούς τον Στεφανόπουλο και τον Κανελλόπουλο. (Θα τους συναντήσουμε και τους δύο, ως αντιπροέδρους, στην κυβέρνηση Παπάγου).
Στο ΛΕΚ θα προσχωρήσουν και άλλοι βουλευτές του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο θα υποστεί- και προσωπικά ο Τσαλδάρης- νέο σοβαρό πλήγμα με την καταδίκη του τέως υπουργού Χατζηπάνου, από το Ειδικό Δικαστήριο, για το σκάνδαλο των καυσίμων. Ο Βενιζέλος, βλέποντας να καταρρέει το Λαϊκό Κόμμα, προσφεύγει στο ΛΕΚ και προτείνει συνεργασία. Στεφανόπουλος και Κανελλόπουλος ζητούν παραίτηση της κυβέρνησης, ανασύνθεση και νέα ορκωμοσία. Ο Βενιζέλος προχωρεί σε νέο ελιγμό με στροφή 180 μοιρών. Απευθύνεται στον Πλαστήρα, ο οποίος αρνείται να μετάσχει στην κυβέρνηση, αλλά θα παράσχει ψήφο εμπιστοσύνης με τον όρο ότι θα προκηρυχθούν, το ταχύτερο, νέες εκλογές.
Η κυβέρνηση θα επιβιώσει με τις ψήφους της ΕΠΕΚ και θα προκηρύξει εκλογές για τον Σεπτέμβριο του 1951 με την ενισχυμένη αναλογική. Ο Γ. Παπανδρέου επέμενε στην απλή αναλογική. Εκπροσωπούσε το μικρότερο κόμμα του Κέντρου και ανησυχούσε για την επανεκλογή του. Οι Αμερικανοί, που είχαν ήδη προετοιμάσει την κάθοδο του Παπάγου, παρεμβαίνουν υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής.
Στις 29 Μαΐου αρχίζει η εφαρμογή του «σχεδίου Παπάγου». Ο Αρχιστράτηγος υποβάλλει την παραίτησή του, η οποία ανακοινώνεται την επομένη. Το ίδιο βράδυ εκδηλώνεται ένα περίεργο κίνημα από ανώτατους αξιωματικούς. Οι «κινηματίες» καταλαμβάνουν τα γραφεία του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΣ. Προχωρούν και στην κατάληψη του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών και απαγορεύουν τη μετάδοση της είδησης για την παραίτηση του Αρχιστρατήγου! Το κίνημα «κατεστάλη» (;) τα ξημερώματα με παρέμβαση του Παπάγου. Πολλά τα ερωτήματα για τα κίνητρα και τον ρόλο του Παπάγου. Βέβαιο είναι ότι πίσω από όλα αυτά κρυβόταν ο περίφημος ΙΔΕΑ.
Ο Γεώργιος Παπανδρέου αναζητεί προσχήματα για να παραιτηθεί με στόχο τη διάλυση της Βουλής, για να αποτραπεί
Ο βασιλιάς καλεί στα Ανάκτορα τον αρχηγό του ΓΕΣ Τσακαλώτο και του δίνει εντολή: «Συλλάβατε τον Στρατάρχη, διότι όφειλε να ζητήσει την άδειά μου, ως ανωτάτου αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων»
η αλλαγή του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής των εκλογών του 1950.
Την ευκαιρία προσφέρουν οι Αμερικανοί, οι οποίοι παρεμβαίνουν κατά του καθορισμού υψηλών τιμών στη συγκέντρωση του σταριού. Ηταν συχνές οι παρεμβάσεις της Οικονομικής Αποστολής και στα οικονομικά με βασικό στόχο τον έλεγχο του πληθωρισμού. Την Κυριακή 2 Ιουλίου ο Παπανδρέου και οι τέσσερις υπουργοί και τρεις υφυπουργοί φίλοι του παραιτούνται. Ο Βενιζέλος βρίσκεται, για το Σαββατοκύριακο, στην Αιδηψό με τον αμερικανό πρεσβευτή Πιουριφόι. Επιστρέφει στην Αθήνα και μεταβαίνει στα Ανάκτορα. Υποβάλλει την παραίτησή του, αλλά δεν γίνεται δεκτή. Ο βασιλιάς του ζητεί να παραμείνει και να προσπαθήσει να συγκροτήσει νέα κυβέρνηση ευρείας βάσης.
Οι Παπανδρέου, Στεφανόπουλος και Κανελλόπουλος δέχονται. Οι Πλαστήρας και Τσαλδάρης αρνούνται και αντιπροτείνουν να στηρίξουν την κυβέρνηση Βενιζέλου για να ψηφίσει τον νέο εκλογικό νόμο και να προκηρύξει εκλογές. Τελικά εμφανίζεται στη Βουλή η κυβέρνηση Βενιζέλου, αφού έχει συμπληρώσει τα κενά που άφησαν οι παραιτήσεις των Παπανδρεϊκών με δικούς του βουλευτές. Εξασφαλίζει ψήφο εμπιστοσύνης με το ασήμαντο πρόγραμμα για αλλαγή του εκλογικού νόμου και προκήρυξη εκλογών. Πριν από την ψηφοφορία ανταλλάσσονται διαξιφισμοί και αλληλοκατηγορίες μεταξύ Βενιζέλου και Παπανδρέου. Ο πρώτος κατηγορεί τον δεύτερο ότι συνηθίζει να στρέφεται κατά των κυβερνήσεων στις οποίες μετέχει και αναφέρει την περίπτωση της πρόσφατης κίνησής του.
Ο Παπανδρέου απαντά ότι αυτή είναι συνήθεια του Βενιζέλου και αναφέρει τις περιπτώσεις υπονόμευσης της κυβέρνησης Πλαστήρα, υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος ο Πλαστήρας είχε αποκαλύψει ότι κάθε ημέρα αναρωτιόταν αν το Κόμμα των Φιλελευθέρων ήταν εντός ή εκτός της κυβέρνησης.
Ενώ συνεχιζόταν η συζήτηση στη Βουλή για τον εκλογικό νόμο, προκαλείται ρήγμα στην ΕΠΕΚ. Στις 13 Ιουλίου ανακοινώνουν ότι αποχωρούν από το κόμμα ο Εμμ. Τσουδερός και οι φίλοι του Στ. Μερκούρης, Κ. Μαρής, Π. Πολυχρονίδης, Γ. Τσουδερός και Χλουβεράκης. Ο Τσουδερός προβάλλει ως λόγο τη μη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος. Ο Πλαστήρας υπαινίσσεται ότι η κίνηση Τσουδερού οφείλεται σε παρασκηνιακές παρεμβάσεις. Στις 30 Ιουλίου, ημέρα προκήρυξης των εκλογών, ανακοινώνει την προσχώρηση στο Κόμμα των Φιλελευθέρων και την ίδια ημέρα ορκίζεται αντιπρόεδρος της εκλογικής, πια, κυβέρνησης Βενιζέλου!
Προτού ο βασιλιάς υπογράψει το διάταγμα για την προκήρυξη εκλογών καλεί τον Παπάγο στα Ανάκτορα και τον ρωτά αν προτίθεται να μετάσχει στις εκλογές. Η απάντηση ήταν αρνητική. Παύλος και Φρειδερίκη φοβούνταν ότι οι υπέρμετρες φιλοδοξίες του Αρχιστρατήγου μπορούσαν να φθάσουν και ως τα Ανάκτορα! Με την προκήρυξη των εκλογών ο Παπάγος ανακοινώνει επίσημα την απόφασή του να μετάσχει σε αυτές με δικό του κόμμα, το οποίο ανακοινώνει σε λίγες ημέρες. Τίτλος: Ελληνικός Συναγερμός. Μετέχουν ο Σπ. Μαρκεζίνης, από τους πρωταγωνιστές της κίνησης, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Κανελλόπουλος και πολλά στελέχη και βουλευτές του Λαϊκού Κόμματος.
Ο βασιλιάς οργίζεται και καλεί στα Ανάκτορα τον αρχηγό του ΓΕΣ Τσακαλώτο και του δίνει εντολή: «Συλλάβατε τον Στρατάρχη, διότι όφειλε να ζητήσει την άδειά μου, ως ανωτάτου αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων». Ο Τσαλδάρης, αντιλαμβανόμενος ότι έρχεται το πολιτικό τέλος του, δηλώνει ότι η κίνηση Παπάγου «φέρει τη σφραγίδα της συνωμοτικής διαρθρώσεως». Τρεις ημέρες νωρίτερα έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία οι διαπραγματεύσεις για την ενοποίηση των δυνάμεων της Αριστεράς, με πρόεδρο τον Ιωάννη Πασαλίδη. Είναι το κόμμα που θα εκφράζει την Αριστερά ως τη μεταπολίτευση, οπότε νομιμοποιήθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
