Γιατί κάποιοι βλέπουν την Κίνα να καταρρέει

Από τις αρχές του 2016 πολλαπλασιάστηκαν στον δυτικό Τύπο τα αρνητικά προγνωστικά για τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία της Κίνας.

Σοβαρά έντυπα όπως το «Economist» και η «Wall Street Journal» κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ερώτημα δεν είναι «αν» αλλά «πότε» θα πάρει στροφή προς τα κάτω η κινεζική οικονομία. Η «WSJ» δίνει στην Κίνα πέντε χρόνια ώσπου να καταρρεύσει πλήρως. Το «Economist» γράφει ότι το Πεκίνο «μεταχειρίστηκε αδέξια» την κινεζική οικονομία, προσπάθησε να θέσει υπό έλεγχο το νόμισμα για πολύ μεγάλο διάστημα. Στα απαισιόδοξα προγνωστικά σπεύδει και η τράπεζα επενδύσεων Goldman Sachs –συμβουλεύει τους πελάτες της να εγκαταλείψουν το κινεζικό σκάφος που βυθίζεται και να βάλουν τα χρήματά τους σε ασφαλές μέρος. Φτάνει μάλιστα σε σημείο να υποστηρίζει ότι «η Κίνα παίζει την αύξηση του ποσοστού χρέους με ΑΕΠ, πράγμα που θα οδηγήσει στο να διογκωθεί η οικονομία και, πιθανότατα, σε πολιτική αστάθεια».

Αλλοι οικονομικοί «φωστήρες» με επιρροή, όπως ο Τζορτζ Σόρος, κατηγορούν την Κίνα για την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο Σόρος, σε συνέντευξή του στο «Bloomberg» που έδωσε στο Νταβός, στα περιθώρια του Διεθνούς Φόρουμ, δήλωσε ότι η Κίνα βρίσκεται ήδη στη μέση μιας «ανώμαλης προσγείωσης», η οποία γίνεται όλο και χειρότερη. Η διαφορά ανάμεσα στην κρίση του 2008 και στα σημερινά προβλήματα, κατά τον Σόρος, είναι ότι το 2008 έφταιγαν οι δυτικοί χρηματοδοτικοί θεσμοί επειδή βυθίστηκαν σε αναξιόπιστα δάνεια, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα όμως, μας λέει ο Σόρος, φταίει η κινεζική κυβέρνηση η οποία άφησε το δημόσιο χρέος να πάει στα ύψη, εκτός ελέγχου, και δημιούργησε μια οικονομία-φούσκα η οποία σύντομα θα ξεφουσκώσει.

Ο Σόρος έχει δίκιο σε ό,τι αφορά την κρίση του 2008, ότι φταίνε οι δομές των δυτικών οικονομιών και τα χρηματιστήρια. Εκείνο που δεν παίρνει υπόψη του είναι ότι έκτοτε, από το 2008 και μετά, δεν διορθώθηκε η κατάσταση. Σαν υπερφορτωμένα ζώα, αναπτυγμένες χώρες όπως η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να κουτσαίνουν λόγω του τεράστιου βάρους των κακών δανείων που φέρουν στις ράχες τους και της μικρής ή και μηδενικής ανάπτυξης. Μεγάλα ποσά ρευστού χρήματος δόθηκαν ώστε να μείνουν ζωντανά αυτά τα ζώα.

Πώς όμως η παγκόσμια οικονομία κατόρθωσε όλα αυτά τα χρόνια να παραμένει ζωντανή; Χάρη στην Κίνα, κατά πρώτο λόγο, χάρη στην αύξηση των κινεζικών εξαγωγών. Και αντί να ευγνωμονούν γι’ αυτό τώρα που η κινεζική ανάπτυξη περιορίζεται, κάτι αναπόφευκτο, οι Δυτικοί μαλώνουν το Πεκίνο –«το φταίξιμο είναι δικό σου, δεν έχει να κάνει μ’ εμάς». Στην πραγματικότητα, είναι οι δυτικές καπιταλιστικές οικονομίες που έφεραν τον κόσμο εδώ που είναι σήμερα. Και αντί να αναγνωρίζουν την ευθύνη τους για αυτό το χάος, οι Δυτικοί κατηγορούν την Κίνα.

Η Κίνα φυσικά έχει προβλήματα, και μάλιστα σοβαρά. Εχει φτάσει στα όρια της βιομηχανικής ικανότητάς της, η οικοδόμηση κατοικιών είναι μια φούσκα, υπάρχουν υπερβολικός δανεισμός, υπερβολική εξάρτηση από τις εξαγωγές, κ.λπ. Αλλά η κυβέρνηση της Κίνας γνωρίζει πολύ καλά αυτά τα προβλήματα και γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να μετασχηματίσει την οικονομία.

Επιχειρεί να τη στρέψει προς ένα μοντέλο εσωτερικών υπηρεσιών και να αναπτύξει πρωτοβουλίες στο εξωτερικό, όπως π.χ. το «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος», η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών (ΑΙΙΒ), ώστε να δημιουργήσει παραγωγικό έργο για τις κινεζικές εταιρείες, οπότε θα κινηθούν και άλλοι οικονομικοί τομείς, ιδιαίτερα εκείνοι που αφορούν την ανάπτυξη. Θα είναι όμως πολύ δύσκολο να πετύχει αυτός ο, απαραίτητος, μετασχηματισμός της κινεζικής οικονομίας. Είναι τεράστιων διαστάσεων. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτομάτως θα αποτύχει ή ότι οι κινέζοι ηγέτες δεν ξέρουν πώς να τον πραγματοποιήσουν. Σημαίνει όμως ότι αναπόφευκτα θα γίνουν λάθη και ότι υπάρχουν πολλά εμπόδια καθ’ οδόν.

Γιατί λοιπόν τόσοι δυτικοί φωστήρες και έντυπα μιλούν για την πτώση της Κίνας; Η εξήγηση είναι απλή. Μολονότι έχουν δίκιο σημειώνοντας ότι η Κίνα αντιμετωπίζει μερικά σοβαρά προβλήματα και ότι δεν αποκλείεται να περάσει άσχημα τα επόμενα χρόνια –όπως αναπόφευκτα συμβαίνει κάποια στιγμή με τις αναπτυσσόμενες χώρες -, συμφέρει τους Δυτικούς να ρίχνουν την ευθύνη για οποιαδήποτε πτώση της ανάπτυξής τους, κάτι που προδιαγράφεται στους νόμους της οικονομίας αργά ή γρήγορα, όχι στον εαυτό τους αλλά στην Κίνα.

Ο κ. Jeremy Garlick είναι λέκτορας στην έδρα Διεθνών Σχέσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Πράγας.