A-B

Αγιογραφία, η: H τέχνη του αγιογράφου (επάγγελμα του κατηγορούμενου Σάββα Ξηρού). Μεταφορικά χρησιμοποιείται για να υπονοήσει την ωραιοποίηση. Ο πρόεδρος της έδρας Μιχάλης Μαργαρίτης, σχολιάζοντας την αγόρευση του Κώστα Χρυσικόπουλου, συνηγόρου υπεράσπισης του κατηγορούμενου Αλέξανδρου Γιωτόπουλου, του επεσήμανε ότι κάνει την ~ μιας οργάνωσης, με την οποία ο πελάτης του δηλώνει ότι δεν έχει καμία σχέση (11/11).

Αδικος, ο: Αυτός που δεν είναι δίκαιος. Σύμφωνα με το «αντιλεξικό» της 17N, ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο από τα μέλη της οργάνωσης αντί του όρου «δικαστής» (Κώστας Τέλιος, 27.8.2003).

Αθλος, ο: Κατόρθωμα που απαιτεί εξαιρετικά δύσκολη προσπάθεια. Ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος στην απολογία του χαρακτήρισε έτσι τη μη σύλληψή του στην περίοδο της χούντας («άθλος που σήμερα αποδείχθηκε μοιραίος, αφού είχε σαν συνέπεια να παραμείνω άγνωστος και ανώνυμος», 4/9).

Αίμα, το: Το ζωτικό κόκκινο υγρό που τρέχει στις φλέβες και στις αρτηρίες των ζωντανών οργανισμών. «Είμαι βέβαιος ότι το αίμα του Θάνου δεν χαλαλίστηκε για τα εγκληματικά καπρίτσια της 17N, αλλά συνέβαλε στην εδραίωση της δημοκρατίας μας» υποστήριξε για τον Αξαρλιάν ο συνήγορος πολιτικής αγωγής Νίκος Λίβος. «Τα χρήματα που έπαιρνε ο Γιωτόπουλος δεν ήταν μαύρα αλλά κόκκινα από αίμα από τη δράση της οργάνωσης» υποστήριξε ο εισαγγελέας Χρήστος Λάμπρου στην αγόρευσή του (9/9).

Ακροατήριο, το: Το σύνολο των ακροατών της δίκης. Επίσης ο τόπος όπου αυτοί κάθονται. Τις πρώτες ημέρες υπήρξαν ουρές για την ειδική διαπίστευση. Γρήγορα όμως η αίθουσα άδειασε. Συνωστισμός παρατηρήθηκε στις απολογίες Γιωτόπουλου και Κουφοντίνα, με αποτέλεσμα οι αστυνομικές αρχές να επιχειρήσουν να αποτρέψουν την είσοδο. Οι συνήγοροι υπεράσπισης έθεσαν το θέμα στον πρόεδρο και ο Μιχάλης Μαργαρίτης παρενέβη δίνοντας εντολή («εγώ κανονίζω τις θέσεις») να επιτραπεί η είσοδος του κοινού στο ~. Παράλληλα προειδοποίησε τους ακροατές «να σεβαστούν τον απολογούμενο και να μην προβούν είτε σε επιδοκιμασίες είτε σε αποδοκιμασίες», διαφορετικά «όποιος διαταράξει την τάξη θα έχει κράτηση 24 ωρών». Παρ’ όλα αυτά μερίδα του ακροατηρίου χειροκρότησε τον Κουφοντίνα, την ώρα που κλαίγοντας απήγγελλε ποίημα του K. Παλαμά (βλ. και ποίημα). Αρκετοί φώναξαν: «Τιμή και δόξα στον αγωνιστή», «Τα κελιά δεν μπορούν να νικήσουν το πάθος για τη λευτεριά». Αμέσως ο πρόεδρος διέταξε την αποβολή από την αίθουσα όσων χειροκρότησαν και διέκοψε τη διαδικασία (24/7). Σε άλλες περιπτώσεις ακούστηκαν δυνατά γέλια από το ~, όπως όταν ο Κουφοντίνας, χαμογελώντας ειρωνικά, ρώτησε τον εισαγγελέα Χρήστο Λάμπρου: «Τι ώρα είναι, κύριε εισαγγελέα;». H ερώτηση «τι ώρα δείχνει το ωρολόγιόν σας, κύριε μάρτυς;» ήταν από τις αγαπημένες του λειτουργού, καθώς την είχε απευθύνει σε τρεις μάρτυρες δίνοντας και την ειρωνική απάντηση: «Θα έλεγα ότι λέει βαθιά μεσάνυχτα» (24/7). Σε ορισμένες περιπτώσεις το ~ απαρτιζόταν μόνο από φοιτητές Νομικής ή σπουδαστές σε σχολές γελοιογραφίας ή δημοσιογραφίας.

Αλήθεια, η: H απόλυτη συμφωνία με την πραγματικότητα. Κατά τον πρόεδρο Μιχάλη Μαργαρίτη «αλήθειες υπάρχουν πολλές, αλλά εμάς εδώ μας ενδιαφέρει μία αλήθεια, η δικονομική» (6/6). Κατά τον Δημήτρη Κουφοντίνα «διαστρεβλώνεται συνέχεια η αλήθεια» στο δικαστήριο (11/7). Κατά τον Κώστα Παπαδάκη, συνήγορο υπεράσπισης του Τζωρτζάτου, «το δικαστήριο καλείται να αντιμετωπίσει δύο πραγματικότητες. Την πραγματικότητα του ακροατηρίου και την αλήθεια των μέσων ενημέρωσης, της τρομοϋστερίας του καλοκαιριού, μιας αλήθειας που όμως είναι ψέμα. Μιας «αλήθειας» που οδήγησε το 78% των ερωτηθέντων δημοσκόπησης να πιστεύει ότι όλοι αυτοί εδώ συλλήβδην είναι ένοχοι» (13/10). Κατά τον Αριστείδη Οικονομίδη, συνήγορο υπεράσπισης του Τσελέντη, «στον τάφο της σιωπής δεν θάβεται μόνον η αλήθεια αλλά και ο αποκρύπτων την αλήθεια» (5/9). Κατά τον Γιάννη Ραχιώτη, συνήγορο υπεράσπισης του Γιωτόπουλου, «υπάρχει αλήθεια που βοηθάει και τους κατηγορουμένους» (6/6). «Αλίθια» είναι και το μικρό όνομα της Ρομέρο, συντρόφου του Σάββα Ξηρού.

Αμερικανοί, οι: Οι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. «Υπάλληλός τους», σύμφωνα με τους κατηγορουμένους, είναι ο συνήγορος πολιτικής αγωγής Ηλίας Αναγνωστόπουλος (βλ. και εκπρόσωπος). Την ταινία «Ενας ήσυχος Αμερικανός», που αναφέρεται στο Βιετνάμ, πρότεινε στους δικαστές να δουν ο Περικλής Κοροβέσης, μάρτυρας υπεράσπισης του Γ. Σερίφη (2/6). Ο Γιωτόπουλος υποστήριξε: «Είμαι ο μοναδικός Ελληνας που έχει βάλει βόμβα μέσα στην αμερικάνικη πρεσβεία» (4/7). Ο K. Ζυρίνης, μάρτυρας υπεράσπισης του Γιωτόπουλου, σχολίασε: «Με πιάνουν τα γέλια όταν ακούω ότι οι Αμερικανοί δεν έχουν καμία σχέση με αυτά που γίνονται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας» (21/7).

Ανάκληση (ομολογίας), η: βλ. ομολογία

Ανάκριση, η: Το σύνολο των ενεργειών που ακολουθούν την τέλεση αδικήματος, με σκοπό τη διαλεύκανση της υποθέσεως από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας και την ανακάλυψη των δραστών.

Αντιτρομοκρατική, η: H υπηρεσία της Ελληνικής Αστυνομίας που ασχολήθηκε με τη διαλεύκανση της υπόθεσης. H επίσημη ονομασία της είναι ΔΑΕΕΒ (Διεύθυνση Αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας). «H μεγαλύτερη επιτυχία στην ιστορία της ΕΛ.ΑΣ.», όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό η εξάρθρωση της 17N, έκανε περιζήτητα τα στελέχη της ~ς, τα οποία καλούνται από αντίστοιχες ευρωπαϊκές υπηρεσίες να δώσουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία τους. «Στη 17N με στρατολόγησε η Αντιτρομοκρατική στις 16.7.2002, γιατί με χρειαζόταν για να οργανώσει τα σενάριά της περί συγκοινωνούντων δοχείων…» υποστήριξε ο κατηγορούμενος Χριστόδουλος Ξηρός (30/7). Κατά τον Κώστα Καπελλάκη, συνήγορο πολιτικής αγωγής των αστυνομικών-θυμάτων στην επίθεση σε λεωφορείο των MAT στην Καισαριανή, οι κατηγορούμενοι «επιχείρησαν να διασύρουν την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία ομιλώντας περί δήθεν βασανιστηρίων» (17/9) (βλ. και βασανιστήρια).

Απόλυση, η: H παύση από εργασία. Σύμφωνα με το «αντιλεξικό» της 17N, ο όρος αυτός χρησιμοποιούνταν από τα μέλη της οργάνωσης αντί των όρων «αφαίρεση ανθρώπινης ζωής» και «εκτέλεση» (Πάτροκλος Τσελέντης, 6.8.2003).

Απόφαση, η: H τελική κρίση του δικαστηρίου. Θα αναγνωσθεί τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου, έπειτα από διάσκεψη δύο εβδομάδων. «H διάσκεψη για την απόφαση είναι μια εργασία νοητική πραγματικά, η οποία είναι επίπονη και παίρνει πολύ χρόνο» είπε ο πρόεδρος Μιχάλης Μαργαρίτης την τελευταία ημέρα της διαδικασίας (24/11). «Στείλτε μου την απόφαση στο κελί 12» φώναξε ο κατηγορούμενος Σάββας Ξηρός, αποχωρώντας εκνευρισμένος από την αίθουσα του δικαστηρίου για να παραμείνει στις δέκα επόμενες συνεδριάσεις στο κελί του, απέχοντας από τη δίκη (10/7).

Αποχή, η: H μη συμμετοχή στη δίκη. Οι συνήγοροι υπεράσπισης έκαναν ~ στις 25 και 26 Αυγούστου «ώστε το Συμβούλιο Εφετών να αποκαταστήσει τη νομιμότητα στην περίπτωση του Ανέστη Παπαναστασίου». Επίσης, διήμερη ~ από τα καθήκοντά τους έκαναν οι δικηγόροι δύο φορές μέσα στον Νοέμβριο, έπειτα από απόφαση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, προκαλώντας την αντίδραση του προέδρου που φοβόταν παρέλευση του 18μήνου της προσωρινής κράτησης των κατηγορουμένων. Ο πόλεμος στο Ιράκ έθεσε και θέμα για ~ των κατηγορουμένων από τη δίκη ως «ελάχιστη μορφή διαμαρτυρίας». Οταν όμως ο Τζωρτζάτος πρότεινε δίωρη ~, μόνο επτά συμμετείχαν, ενώ οι υπόλοιποι (ανάμεσά τους ο Γιωτόπουλος και ο Ψαραδέλλης) αρνήθηκαν να συμμετάσχουν. Ο Βασίλης Τζωρτζάτος έκανε 10ήμερη συμβολική ~ από το συσσίτιο «σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον ταλαιπωρημένο ιρακινό λαό που σφαγιάζεται» από τις 19/3, ημέρα επίθεσης των ΗΠΑ στο Ιράκ.

Αποτυπώματα (δακτυλικά), τα: Απεικόνιση των θηλών των δακτύλων του χεριού. Το σπουδαιότερο ίσως αποδεικτικό μέσον στη δίκη. «Τα πειστήρια σάς πονάνε, το βλέπω» σχολίασε ο πρόεδρος M. Μαργαρίτης όταν παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο τα αποτυπώματα (9/6) (βλ. και πειστήρια). «Ως γνωστόν, τα αποτυπώματα μεταφέρονται» υποστήριξε ο Γιωτόπουλος στην απολογία του (4/9). «Το μετέφεραν, είναι απλό» απάντησε ο Τζωρτζάτος σε ερώτηση του εφέτη X. Παπαηλιού για το πώς βρέθηκε το ~ του σε βιβλίο (9/6). Ο συνήγορος υπεράσπισης K. Παπαδάκης υποστήριξε με πάθος την άποψη περί μεταφερόμενων αποτυπωμάτων και επικαλέστηκε για αυτό ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Προσφέρθηκε μάλιστα να κάνει και επίδειξη ενώπιον του δικαστηρίου, πράγμα που δεν έγινε αποδεκτό. «Δεν μεταφέρονται τα αποτυπώματα χωρίς να γίνει αντιληπτό. Αν κάναμε τέχνασμα, θα το κολλούσαμε πάνω σε βόμβα, όχι σε βιβλία» απάντησε ο Ιωάννης Γιαννακούρης, επικεφαλής του Τμήματος Εξερεύνησης των Εγκληματολογικών Ερευνών της Ασφάλειας (9/6). Ο ίδιος υποστήριξε ότι είναι αδύνατον να μεταφερθούν λανθάνοντα δακτυλικά ~. «Οχι, κύριε πρόεδρε, επιστημονικά δεν μπορούν να μεταφερθούν. Κατά καιρούς έχουν προσπαθήσει, φτιάχνοντας σφραγίδες αποτυπωμάτων, να τα πατάνε πάνω και να λένε ότι μεταφέρθηκε, ή με κάποιους άλλους τρόπους. Τα αποτυπώματα είναι νερό, λίπη και αμινοξέα. Οταν ακουμπά κάποιος με το χέρι του, παράγονται από τους πόρους του τα βιολογικά χαρακτηριστικά του, δηλαδή ο ιδρώτας του. Σχηματίζεται από την εικόνα του, η οποία απορροφάται από το χαρτί. Σε πρώτη φάση εξατμίζεται το νερό, σε δεύτερη φάση μένουν τα αμινοξέα και τα λίπη. Εκεί έρχονται τα χημικά και εμφανίζουν. Μπορεί σε ένα διάστημα μισής ώρας, μιας ώρας, να είναι ένα αποτύπωμα πιο πολύ εμφανές, όσο παρέρχεται όμως ο χρόνος τα αμινοξέα είναι αυτά που σχηματίζουν την εικόνα του αποτυπώματος». Και αποκάλυψε ότι η μέθοδος εμφάνισής τους στα χαρτιά είναι πρόσφατη, καθώς «οι δυνατότητες να εμφανίζονται αποτυπώματα σε χαρτί βγήκαν μετά το 1997» (7/6).

Αριστερά, η: Το σύνολο των κομμάτων ή των κοινωνικών ομάδων που αποκλίνουν προς τον σοσιαλισμό ή τον κομμουνισμό. Κατά τη διάρκεια της δίκης μάλλον είναι η συχνότερα επαναλαμβανόμενη λέξη, μαζί ίσως με τα λήμματα «εγκλήματα», «πολιτική», «τρομοκρατία» [βλ. σχετικές λέξεις]. Εγιναν αναφορές σχεδόν σε κάθε απόχρωση – καταγεγραμμένη ή μη – της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Ενδεικτικά: «Συστημική και αντισυστημική» (μάρτυρες υπεράσπισης Τάκης Φωτόπουλος και Ευτύχης Μπιτσάκης), «Επιτιθέμενη και αμυνόμενη» (Γιάννης Ραχιώτης), «Αριστερά που ρίχνει κλωτσιές στο καλάμι» (Δημήτρης Κουφοντίνας), «Μεταρρυθμιστική και επαναστατική» (διάφοροι μάρτυρες υπεράσπισης). Ειδικότερα, ο Ραχιώτης, συνήγορος του Γιωτόπουλου, υποστήριξε: «H Αριστερά που ξέραμε ως σήμερα, ως τη 17N, ήταν μια αμυντική Αριστερά. Ο Μπελογιάννης, ο Λαμπράκης, ο Πέτρουλας, ο Κουμής ήταν αθώοι. H 17N ήταν η επιθετική Αριστερά, ο κυνηγημένος που θέλει να γίνει κυνηγός. Είναι αυτός που απαντά στη βία με μεγαλύτερη βία» (11/3). Ο κατηγορούμενος Δημήτρης Κουφοντίνας είπε στην απολογία του: «… H 17N ανήκει στην Αριστερά του Λένιν, του Τσε και του Αρη, στην Αριστερά της Οκτωβριανής, της Ισπανικής, της Κινεζικής, της Κουβανέζικης Επανάστασης. Στην Αριστερά του ΕΛΑΣ και του δημοκρατικού στρατού, στην Αριστερά των αντιαποικιακών επαναστάσεων από την Αλγερία ως το Βιετνάμ, στην Αριστερά των εξεγέρσεων του Μάη του ’68 και του Νοέμβρη του ’73, στην Αριστερά των αντάρτικων της πόλης. (…) Είδαμε την Αριστερά να ενσωματώνεται, να εκτονώνει και να ξεπουλά τους αγώνες, να αφήνει να χάνονται κατακτήσεις δεκαετιών, να μεταμορφώνεται από την Κίρκη της εξουσίας, να γίνεται το αριστερό δεκανίκι του καθεστώτος και είπαμε: Φτάνει πια, υπάρχει και η άλλη Αριστερά. H Αριστερά που, αντί να γυρίζει και το άλλο μάγουλο, ρίχνει κλωτσιά στο καλάμι! Πέρα από την καθεστωτική, υπάρχει και η αντικαθεστωτική Αριστερά. Πέρα από τη βολεμένη, την τακτοποιημένη, υπάρχει και η άτακτη, η ανυπότακτη, η αντάρτικη. Αυτή που πιστεύει ότι απέναντι στη βαθιά κρίση του συστήματος, κρίση πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική, κρίση αξιών, η λύση μπορεί να είναι μόνο επαναστατική» (24/7). Ο κατηγορούμενος Σωτήρης Κονδύλης υποστήριξε: «H επαναστατική Αριστερά έχει δύο όψεις: το μαζικό ένοπλο κόμμα που με τα όπλα θα διεκδικήσει την εξουσία, υπάρχουν όμως και οι οργανώσεις που κάνουν συμβολικά ένοπλη προπαγάνδα. Αυτό τον ρόλο έπαιξε κατά τη γνώμη μου η 17N» (29/8). Αλλά και από την πολιτική αγωγή επανειλημμένες ήταν οι αναφορές στο ήθος της ~ς, εξαιτίας του οποίου η ~ χαίρει εκτίμησης και μεταξύ των ιδεολογικών της αντιπάλων. H Ντόρα Μπακογιάννη, καταθέτοντας ως μάρτυρας, ανέφερε ότι πολλοί από τους φίλους της είναι αριστεροί (1/4). Ο συνήγορος πολιτικής αγωγής Γιάννης Μαύρος ήταν ο μόνος που κατέθεσε διαφορετική άποψη, καθώς υποστήριξε ότι ιστορικά η έννοια της Αριστεράς είναι περίπου ταυτόσημη με την έννοια της βίας (βλ. και βία) και υποστήριξε ότι οι κατηγορούμενοι είναι «επιβάτες της πρώτης θέσης της Αριστεράς». Για τον Κώστα Κούρκουλο, συνήγορο του Ανέστη Παπαναστασίου, «όλος ο ουμανισμός του 20ού αιώνα αντλεί την ποίησή του από την Αριστερά», την οποία Αριστερά «προσπάθησε να συκοφαντήσει η 17N». Κατά τον μάρτυρα Γιώργο Βότση «έγκλημα στην Αριστερά κάνει η 17N» (30/5).

Αρχειομαρξισμός, ο: Τον ορισμό του έδωσε ο καθηγητής Αλκης Ρήγος, μάρτυρας υπεράσπισης του Γ. Σερίφη, απαντώντας σε ερώτηση του προέδρου: «Ο αρχειομαρξισμός είναι μια οργάνωση, η οποία ιδρύεται στη διάρκεια του Μεσοπολέμου από μια διάσπαση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Βγάζει ένα περιοδικό, το «Αρχείο Μαρξισμού», και θεωρεί ότι πρώτα πρέπει ν’ ανέβει το μορφωτικό επίπεδο της εργατικής τάξης και μετά να προχωρήσει σε κοινωνικούς αγώνες της εποχής εκείνης, όπως αντιλαμβάνονταν τους κοινωνικούς αγώνες εκείνης της εποχής. Αυτή η οργάνωση στην πορεία δένεται με τη λεγόμενη Αριστερή Αντιπολίτευση στη Σοβιετική Ενωση, δηλαδή το ρεύμα που ονομάστηκε τροτσκισμός (βλ. και τροτσκισμός). Είναι μια μαζική οργάνωση. Εχει κατέβει σε εκλογές. Εχει μια αντίληψη και αυτή του μαζικού κινήματος και κυρίως συγκρούεται με το Κομμουνιστικό Κόμμα και την ηγεμονία σε διάφορους συνδικαλιστικούς χώρους» (29/5).

Αρχίζει (η διαδικασία): H πρώτη λέξη (και φράση) του προέδρου Μιχάλη Μαργαρίτη, όταν ανέβηκε στη δικαστική έδρα του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού την πρώτη ημέρα (3/3).

Ασθενοφόρο, το: Οχημα για τη μεταφορά αρρώστων στο νοσοκομείο. Ενα βρισκόταν πάντα έξω από τις φυλακές του Κορυδαλλού, από την πρώτη ημέρα. Χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά της μάρτυρος Γεωργίας Αναστασίου που έπαθε κρίση υπέρτασης, καθώς κατέθετε στο δικαστήριο (3/4). Οι γιατροί του EKAB που βρίσκονταν σε αυτό χρειάστηκε να παράσχουν τις πρώτες βοήθειες τρεις φορές και στον αναπληρωτή εφέτη Χαράλαμπο Παπαηλιού που εμφάνισε υπερτασικά επεισόδια (15/4, 12/6 και 17/6) και αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τη δίκη στα τέλη Ιουνίου.

Ασχημος, ο: Αυτός που δεν είναι όμορφος. Σύμφωνα με το «αντιλεξικό» της 17N, ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο από τα μέλη της οργάνωσης αντί του όρου «αστυνομικός».

Αυτοκρατορία, η: H εξουσία του αυτοκράτορα. Με το λήμμα αυτό αποκαλούσαν συχνά ορισμένοι από τους κατηγορουμένους τις ΗΠΑ (βλ. και Αμερικανοί). «Ποιοι ήταν οι στόχοι της οργάνωσης; Πρώτα πρώτα η «Νέα Ρώμα», η νέα αυτοκρατορία. Οπως κάθε αυτοκρατορία που πέρασε από τα βάθη της ιστορίας ως σήμερα, ακολουθεί και αυτή τα βάθη της υπερεπέκτασης, της παγκόσμιας ηγεμονίας, της πολιτιστικής ισοπέδωσης, της λεηλασίας του παγκόσμιου πλούτου. Με την τακτική των προληπτικών πολέμων στα ναζιστικά πρότυπα, τρέφεται με αίμα και πετρέλαιο» είπε ο Κουφοντίνας (24/7). «Είναι πολύ απλοποιητικές αυτές οι προσεγγίσεις, να λέμε ότι η Αμερική είναι αυτοκρατορία, κάνει ό,τι θέλει ή δεν κάνει ό,τι θέλει. Εχουμε και εμείς κάποιες εξαρτήσεις με βάση τα εθνικά μας συμφέροντα ενδεχομένως. Εγώ δεν τα ξέρω αυτά, γιατί δεν είμαι στο υπουργείο Εξωτερικών, αλλά επειδή έχω διαβάσει πάρα πολύ ιστορία και φιλοσοφία της ιστορίας μού αρέσει να κάνω σκέψεις αφαιρετικές και δεν κάνω απλοποιητικές προσεγγίσεις ποτέ σε αυτά τα ζητήματα» απάντησε ο Μιχάλης Μαργαρίτης (24/7). B

Βία, η: H χρησιμοποίηση της δυνάμεως για την επιβολή θελήσεως, ο καταναγκασμός. «Σύμφωνα με τον Μαρξ είναι η μαμή της ιστορίας». Επανειλημμένες αναφορές της παραπάνω φράσης έγιναν από τον πρόεδρο και διαφόρους συνηγόρους, τόσο υπεράσπισης όσο και κατηγορίας. «Τη δική μας βία την έφερε η βία του συστήματος» είπε ο Κουφοντίνας στην απολογία του, υποστηρίζοντας ότι η 17N είχε επιλέξει τη στρατηγική της ελάχιστης ~ς, καθώς ποτέ δεν επιχείρησε να επιτεθεί στην καρδιά του κράτους (24/7). Ο καθηγητής Γιώργος Ρούσσης, μάρτυρας υπεράσπισης του Γ. Σερίφη, ανέφερε ότι «ο τύπος της βίας της 17N από τη μια είναι δευτερογενής σε σχέση με τις οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις που τη γεννούν και από την άλλη είναι δευτερεύουσα σε σχέση με την κρατική και ιμπεριαλιστική βία» (3/7). Ο Γιάννης Ραχιώτης υποστήριξε ότι η 17N «είναι αυτός που απαντά στη βία με μεγαλύτερη βία» (11/3). Ο Γιωτόπουλος είπε: «Διαφωνώ με τις πράξεις βίας» (11/4). Και ο επίσης κατηγορούμενος Κώστας Καρατσώλης δήλωσε: «σε κάθε μορφή βίας είμαι αντίθετος» (22/8). Ψεύδος και ~ γνώρισε στη 17N ο κατηγορούμενος K. Τέλιος, σύμφωνα με την απολογία του (27/8). Συχνές ήταν οι αναφορές στο λήμμα ~ με τον επιθετικό προσδιορισμό «ένοπλη» από όλους τους παράγοντες της δίκης (βλ. και Αριστερά). Ο Σάββας Ξηρός ισχυρίστηκε ότι οι καταθέσεις του ήταν προϊόν ~ς. «Δοκίμασαν όλες τις ανακριτικές μεθόδους. Από τις πιο σύγχρονες ναρκαναλύσεις από ομάδα ειδικών ως τη βία» υποστήριξε ο συνήγορός του Φρ. Ραγκούσης (9/9). Κατά τον Μιχάλη Μαργαρίτη, η αποχή των δικηγόρων αποτελεί λόγο «ανωτέρας βίας» εξαιτίας του οποίου δεν διεξήχθη ορισμένες ημέρες η συνεδρίαση του δικαστηρίου (βλ. και αποχή).

Βόρειοι, οι: Αυτοί που προέρχονται από τον Βορρά. Σύμφωνα με το «αντιλεξικό» της 17N, ο όρος αυτός χρησιμοποιούνταν από τα μέλη της οργάνωσης για να περιγράψει τους «Αμερικανούς» (Διονύσης Γεωργιάδης, 23.7.2002).