Ως καθηγητής της Οικονομίας στα Πανεπιστήμια του Βορμς και του Γκρατς και έμπειρος αναλυτής, ο Μαξ Οτε παρακολουθεί από δεκαετίες τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές. Και ως διευθυντής ενός hedge fund ζει στο «πετσί» του τα καθημερινά σκαμπανεβάσματα των τόκων και επιτοκίων. Γι’ αυτό και δεν ξαφνιάστηκε πραγματικά όταν προ δύο εβδομάδων άρχισε η ραγδαία αύξηση των spreads για τα ελληνικά ομόλογα και η καθίζηση του Xρηματιστηρίου της Αθήνας.
«Ηταν αναμενόμενο» λέει. «Η κρίση δεν έχει περάσει ακόμη. Με την απόφαση του Μάριο Ντράγκι το περασμένο καλοκαίρι να τυπώσει φθηνό χρήμα και να αγοράσει ομόλογα-σκουπίδια, η Ευρώπη αγόρασε απλώς χρόνο. Ο τελευταίος εξαντλείται, ωστόσο, όλο και περισσότερο. Η κρίση αναζωπυρώνεται έτσι και πλήττει κατ’ αρχάς τους αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα».
Οι αιτίες της κρίσης


Οι αιτίες, προσθέτει, για το πρόσφατο ξέσπασμα της κρίσης είναι πολλές. Η πρώτη και πιο επίκαιρη είναι οι δοκιμές αντοχής (stress tests) των τραπεζών. Αυτές γίνονται όχι μόνο στη βάση της κεφαλαιακής επάρκειας, αλλά και σεναρίων, όπως για παράδειγμα, για το αν οι τράπεζες μπορούν να πλασάρουν τα ομόλογά τους στις διεθνείς αγορές. «Το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες δυσκολεύονται να το κάνουν προκαλεί κρίση και στα νεύρα των επενδυτών» λέει.
Εξίσου αρνητικά, συνεχίζει, επέδρασε και η δήλωση του Γκίκα Χαρδούβελη ότι η Ελλάδα σχεδιάζει να εγκαταλείψει πρόωρα –στις αρχές του 2015 –το πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και να βγει χωρίς ξένο «κηδεμόνα» στις αγορές. «Ηταν παράτολμη εξαγγελία» λέει. «Η πρώτη έξοδός της στις αγορές πέτυχε επειδή οι επενδυτές ήξεραν ότι η Ελλάδα έχει την εγγύηση των εταίρων της ότι θα παρέμβουν σε περίπτωση ανάγκης. Μια έξοδος χωρίς εγγύηση μπορεί να έχει μοιραία αποτελέσματα».
Αντίθετα, προσθέτει, πολύ μικρότερο ρόλο στο νέο φούντωμα της κρίσης έπαιξε το επισειόμενο από την Αθήνα φόβητρο του ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό, πρώτον, επειδή δεν είναι ακόμη σίγουρο ότι θα γίνουν εκλογές στις αρχές του ερχόμενου χρόνου, και δεύτερον, επειδή δεν είναι προεξοφλημένη η νίκη του σε αυτές. «Ανεξάρτητα από όλα αυτά, οι επενδυτές ξέρουν καλά ότι δεν είναι το κόμμα αυτό που προκάλεσε την κρίση. Αυτή προέρχεται από την τρόικα, που επιβάλλει λάθος μεταρρυθμίσεις, και από την ελληνική κυβέρνηση, που έσπασε με τους φόρους της τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, τη μεσαία τάξη. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα πληρώνει και τις αμαρτίες της συνολικής οικονομικής πολιτικής της ευρωζώνης» λέει.
Το συμπέρασμά του: η παροχή στην Ελλάδα της λεγόμενης προληπτικής δανειακής γραμμής με κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Στήριξης ESM ύψους 10-15 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία θα συνοδεύεται από μια «ήπια» επιτήρηση (πολύ «μαλακότερη» από εκείνη της τρόικας), είναι μόνο για το θεαθήναι. «Οι εταίροι δεν θα αφήσουν τον έλεγχο από τα χέρια τους και θα επιβάλουν ένα τρίτο, ή και ένα τέταρτο, πρόγραμμα» λέει.
Η δοκιμασία των κερδοσκόπων


Τέτοιες «ρηξικέλευθες» απόψεις ακούγονται την τελευταία εβδομάδα πολύ και στο Βερολίνο –ακόμη και από μέλη των κυβερνητικών κομμάτων, του Χριστιανοδημοκρατικού και του Σοσιαλδημοκρατικού. «Τα πρόσφατα γεγονότα δείχνουν ότι οι κερδοσκόποι θέλησαν να υποβάλουν την Ελλάδα σε δοκιμασία, να διακριβώσουν αν υπό στενόχωρες οικονομικές συνθήκες η χώρα και συνολικά η ευρωζώνη θα παρέμεναν σταθερές. Ο στόχος τους ήταν να βγάλουν κέρδος από την τρέχουσα κρίση» λέει ο Σοσιαλδημοκράτης Νόρμπερτ Σπίνρατ, μέλος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής. Το συμπέρασμά του επί του πρακτέου: «Η προληπτική γραμμή είναι το σωστό μέσο για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση. Και αυτό επειδή, όπως διαβεβαιώνει η τρόικα, η χώρα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις και μπορεί γι’ αυτό να χειραφετηθεί χωρίς κίνδυνο από την ως τώρα ξένη αυστηρή εποπτεία».
«Κούρεμα έναντι προϋποθέσεων»


Αλλά και ο (αντιπολιτευόμενος) Πράσινος Σβεν-Κρίστιαν Κίντλερ, μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής, δεν πάει πίσω. Μόνο που ο δικός του ριζοσπαστισμός έχει διαφορετικό πρόσημο: «Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει εύθραυστη» λέει. «Τα πρωτογενή ελλείμματα της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά έχουν υπερεκτιμηθεί. Ομως η ελληνική αστάθεια δεν είναι αυτόχθονη. Σε αυτή συμβάλλει καθοριστικά και το αρνητικό οικονομικό κλίμα στην Ευρώπη». Εν τέλει, προσθέτει, δεν παίζει ρόλο αν ο πλέον κατάλληλος δίαυλος για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση θα είναι η προσωρινή δανειακή γραμμή ή ένα τρίτο πρόγραμμα. «Για τους Πράσινους δεν επαρκεί κανένα από αυτά» λέει. «Το κλειδί για εμάς είναι ένα «κούρεμα έναντι προϋποθέσεων»», μια μερική δηλαδή άφεση του χρέους, η οποία θα συντελείται βήμα προς βήμα –τόσο ποσοστό μείωσης για τη βελτίωση του φορολογικού μηχανισμού, τόσο για την ενίσχυση της κρατικής διοίκησης και πάει λέγοντας.


Κυβέρνηση
«Δεν παίρνουμε θέση»
Το επίσημο Βερολίνο συνεχίζει να κρατά χαμηλούς τόνους. Εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών αρνήθηκε να σχολιάσει τα ερωτήματα του «Βήματος» σχετικά με το πρόσφατο διπλό κραχ στην Ελλάδα και την πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να διακόψει πρόωρα το πρόγραμμα του ΔΝΤ. «Δεν παίρνουμε θέση σε θέματα που αφορούν την εξέλιξη των αγορών» ήταν η λακωνική απάντησή του.
«Χλωμή» ήταν και η απόκριση σχετικά με την παροχή μιας προληπτικής δανειακής γραμμής ή ενός τρίτου προγράμματος βοήθειας στην Ελλάδα: «Οι αποφάσεις για την περαιτέρω πορεία μετά το τέλος του προσαρμοστικού προγράμματος του EFSF στο τέλος του έτους θα ληφθούν στη βάση της εξέτασης των ισολογισμών και των αποτελεσμάτων των stres stests από την EZB/EBA και μετά το τέλος των ελέγχων των τρεχόντων προγραμμάτων».
Η πρώτη από αυτές τις προϋποθέσεις –η εξέταση των ισολογισμών και τα stress tests –εκπληρώθηκε ήδη και τα αποτελέσματά της θα ανακοινωθούν το μεσημέρι της σημερινής Κυριακής.
Η εκπλήρωση της δεύτερης –ο έλεγχος της τρόικας –είναι θέμα εβδομάδων. Ως τότε θα αλλάξει ίσως μόνο ένα πράγμα: οι χαμηλοί τόνοι του υπουργείου Οικονομικών θα πνίγονται όλο και περισσότερο από τον «σαματά» των εξειδικευμένων σε οικονομικά θέματα πολιτικών, των οικονομολόγων και των κάθε λογής δημοσιολόγων.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ