Ιώβ

«Οταν γράφουμε είμαστε εκτός του κόσμου ετούτου. Κι όταν διαβάζουμε επίσης». Η φράση είναι από το καινούργιο βιβλίο του Πιερ Ασουλίν Οι βίοι του Ιώβ (εκδ. Πόλις) και περιγράφει ακριβώς αυτό που ένιωσα διαβάζοντας το συναρπαστικό βιβλίο. Ο Ιώβ είναι από τα γοητευτικότερα πρόσωπα της Βίβλου. Είναι ο δίκαιος που τιμωρείται από τον Θεό αλλά δεν αποποιείται ποτέ τη χάρη ούτε συμβιβάζεται με το πεπερασμένο. Ο Ιώβ είναι μια οικουμενική μορφή. Δεν είναι τυχαίο, όπως μας λέει ο Ασουλίν, ότι οι εβραίοι τον ιουδαιοποίησαν, οι χριστιανοί τον εκχριστιάνισαν, οι μουσουλμάνοι τον εξισλάμισαν, οι ποιητές τον έκαναν ποίημα. Ο Ασουλίν μας λέει και κάτι ακόμη που δικαιολογεί την οικουμενικότητα του βιβλικού ήρωα: ο Ιώβ δεν είναι εβραίος. Μπορεί να είναι σημίτης αλλά για τους ισραηλίτες δεν παύει να είναι ένας ξένος.

Τι είναι το βιβλίο του Ασουλίν; Οπωσδήποτε δεν είναι μυθιστόρημα. Δεν θα βρούμε εδώ τον συγγραφέα του Ξενοδοχείου Lutecia, των Προσκεκλημένων ή του Πορτρέτου. Εδώ θα βρούμε περισσότερο τον βιογράφο Ασουλίν, τον βιογράφο του Ζορζ Σιμενόν ή του εκδότη Γκαστόν Γκαλιμάρ. Οι βίοι του Ιώβ είναι μια παθιασμένη αναζήτηση, μια έρευνα για το βιβλικό πρόσωπο, για το ομώνυμο βιβλίο της Βίβλου, για τις λογοτεχνικές και άλλες μεταγραφές του μέσα στον χρόνο, για τις μεταμορφώσεις του σε διάφορες γλώσσες. Είναι ταυτόχρονα η περιγραφή των ίδιων των μετακινήσεων του Ασουλίν, ψάχνοντας για το υλικό του, σε μοναστήρια, σε πόλεις, σε βιβλιοθήκες, σε πανεπιστήμια. Είναι οι συναντήσεις του με ανθρώπους, που προσχεδιασμένα ή αυθόρμητα έχουν να του πουν κάτι για τον Ιώβ. Οπως, για παράδειγμα, μια συνάντηση σ’ ένα εστιατόριο της Τήνου με τον μεξικανό ποιητή Ομηρο Αριτζίς. Είναι η βιβλιογραφία, είναι οι συγγραφείς, από τον Αισχύλο ως τον Γκαίτε και τον Ρενάν, είναι το παιγνίδι των ερμηνειών. Και ταυτόχρονα είναι μια υπόγεια διαδρομή στο ίδιο το métier του συγγραφέα και του βιογράφου, που αποκαλύπτεται πλήρως στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, «Αφήστε να περάσει ο βιογράφος!». Μου άρεσε πολύ η μετάφραση του Σπύρου Γιανναρά. Ο μεταφραστής κινείται άνετα σε ειδικά λεξιλόγια (βιβλικά και άλλα) –για παράδειγμα με ενθουσίασε η λέξη «πάτερο» -, αφομοιωμένα σε μια στρωτή και αβίαστη γλώσσα.