Ενας αβέβαιος και κουρασμένος Ηρακλής

Η Σοσιαλδημοκρατία σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες, στη Γαλλία, στη Γερμανία αλλά και στην Ελλάδα, μοιάζει με έναν κουρασμένο και αβέβαιο Ηρακλή στο διλημματικό σταυροδρόμι. «Μεταρρυθμίσεις» που διαλύουν την κοινωνία και αφυδατώνουν τη δημοκρατία ή μεταρρυθμίσεις που θα υπερασπίσουν την κοινωνική δικαιοσύνη και θα εξασφαλίσουν – πράγμα αλληλένδετο – τη λειτουργία της δημοκρατίας στις νέες, δύσκολες συνθήκες μιας συνολικότερης, βαθύτερης και με άδηλη έκβαση κρίσης; Η δική μας κρίση δεν μας αφήνει να σκεφτούμε ότι ο κόσμος έχει οριστικά αλλάξει. Πρώτο, υφίσταται πλέον τις συνέπειες της επανάστασης των αγορών, μιας επανάστασης με τη νομενκλατούρα της, τα δικά της ιερά, το δικό της ιδιόλεκτο, τους δικούς της συμβολισμούς, τα νεύρα και τους αισθητήρες της και προπαντός τους ατσάλινους διεθνείς μυώνες που συντρίβουν άτομα, οικογένειες, περιοχές, ολόκληρες κοινωνίες. Δεύτερο, ο Δυτικός κόσμος νιώθει στον σβέρκο του την καυτή ανάσα των αναδυομένων αγορών, οι οποίες μεταθέτουν το εργαστήριο του κόσμου από τον άξονα Ευρώπης – Αμερικής στον άξονα Κίνας – Ινδίας, και στις αναδυόμενες αγορές. Εχει να ανταγωνιστεί χώρες όπου το ελάχιστο επίπεδο αμοιβών και η ανυπαρξία κοινωνικού κράτους αναγκάζουν τη Δύση να κατεδαφίζει διαδοχικά, αλλά σταθερά, το βιοτικό της επίπεδο, το κοινωνικό κράτος. (Εδώ το βλέπουμε καθαρά). Τρίτο, υπάρχει ένα όριο της ανάπτυξης που δεν πολυκουβεντιάζουμε. Η πορεία απομείωσης και φθίνουσας απόδοσης των ορυκτών πηγών ενέργειας και πρώτων υλών. Σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές και τις διευρυνόμενες μεσαίες τάξεις τους, εκτοξεύουν στα ύψη της τιμές τους, συμπιέζοντας τις εργατικές αμοιβές, αυξάνουν τα χρέη, κόβουν τα πόδια της ανάπτυξης, αν δεν λογαριάσουμε τις ανοιχτές πολεμικές πληγές.

Οι μεταβολές αυτές αποτυπώνονται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και με πολλές παράπλευρες συνέπειες αλλάζουν τον τρόπο ζωής, τις ίδιες τις κοινωνίες. Υπερβαίνουν τις πολιτικές διαιρέσεις της προηγούμενης εποχής. Εχει δημιουργηθεί μια νέα, αν και ρευστή, γεωγραφία. Ο πολιτικός κόσμος, τόσο οι παλαιοκομματικοί όσο και οι ultra-μεταρρυθμιστές του κομματικού σωλήνα, είναι απρόθυμοι και ανίκανοι να εκφράσουν την καινούργια εποχή. Οι προτάσεις τους είναι copy – paste από διεθνή εγχειρίδια. Ωστόσο η υπέρβαση παλαιών διαφορών και η συμπαράταξη γύρω από βασικές πολιτικές αξίες που υπερβαίνουν την πολιτική συγκυρία, καθώς και μακροπρόθεσμες προοπτικές, έχει μια δυναμική που μπορεί να μιλήσει με μια γλώσσα ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης στην πλειοψηφία των πολιτών, σε όσους στέκονται ανάμεσα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και στις λαϊκιστικές επιδιώξεις επιστροφής σε ένα αδύνατο παρελθόν. Εκείνο όμως που χρειάζεται, και δεν είναι απλό, είναι η αποτύπωση των αξιών υπεράσπισης της κοινωνίας και της δημοκρατίας, και η εξειδίκευση των προοπτικών μια αλλαγής τρόπου ζωής, σε συγκεκριμένες προοδευτικές προτάσεις. Ετσι θα βρουν το νόημά τους οι μεταρρυθμίσεις.