Δύο εβδομάδες αφότου οι ηγέτες του G8 (του ομίλου των πιο ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών και της Ρωσίας) συναντήθηκαν στο Χαϊλιγκένταμ της Γερμανίας, υπάρχει ακόμη η εντύπωση ότι κατάφεραν ένα πολιτικό θαύμα. Υποτίθεται ότι σε αυτή τη Σύνοδο «διασώθηκαν» τρία πράγματα: το κλίμα του πλανήτη, η Αφρική και οι σχέσεις ΗΠΑ- Ρωσίας.
Ηταν σαν να συνεδρίασε, στις ακτές της Βαλτικής, μία παγκόσμια κυβέρνηση. Αντιμέτωπος με το ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο, ο πρόεδρος Μπους μεταμορφώθηκε σε αναγεννημένο σωτήρα του κλίματος. Κάποιοι τολμηροί παρατηρητές είδαν αυτήν την αλλαγή στη στάση του προέδρου των ΗΠΑ ως σαφή ένδειξη ότι η Ευρώπη ανέλαβε έναν νέο ρόλο στην παγκόσμια πολιτική.
Αλλά δεν έγινε κανένα πραγματικό θαύμα. Το αντίθετο, το G8 θα χρειαστεί ένα θαύμα για να μη χάσει τη σημασία του στη διεθνή σκηνή.
Στη μακρινή Αμερική, όπου οι άνθρωποι είναι πιο θρησκευόμενοι από ό,τι στη γηραιά Ευρώπη, η πίστη στο «θαύμα» του Χαϊλιγκένταμ είναι λιγότερο διαδεδομένη.
Στην πραγματικότητα, οι Αμερικανοί ήταν μάλλον αδιάφοροι στη Σύνοδο. Ο λόγος ήταν ότι η μόνη προσδοκία την οποία έχουν τώρα οι Αμερικανοί από τον πρόεδρο Μπουςείναι να τελειώσει τη θητεία του. Εξαιτίας αυτής της αδυναμίας του, οι Αμερικανοί πίστεψαν ότι καμία ουσιαστική απόφαση δεν θα μπορούσε να ληφθεί σε αυτή τη Σύνοδο.
Τι αποφασίστηκε λοιπόν στη Σύνοδο; Οι χώρες του G8 αποφάσισαν «να εξετάσουν σοβαρά » τη μείωση κατά 50% ως το 2050, παγκοσμίως, των εκπομπών των ρύπων οι οποίοι προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου!
Ως το 2050 είναι πολύς καιρός στην πολιτική. Αυτός ο συμβιβασμός υποτίθεται ότι επιτεύχθηκε έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις. Αλλά μεταφρασμένο στην καθομιλουμένη το «εξετάζω», ακόμη και το «εξετάζω σοβαρά», σημαίνει «αναβάλλω».
Αυτό το οποίο συνέβη είναι ότι ο πρόεδρος της Αμερικής αρνήθηκε να δεσμευθεί. Στο τέλος το μόνο το οποίο απέμεινε ήταν η επιλογή ή να μη γίνει τίποτε ή να αναβληθεί η λήψη της απόφασης «με σοβαρό τρόπο». Ετσι λειτουργούν κάποιες φορές οι διεθνείς σύνοδοι.
Ετσι, δυστυχώς, η συνεισφορά της Ευρώπης στη μεταστροφή των ΗΠΑ ήταν πολύ περιορισμένη. Και η αλλαγή στο κλίμα δεν είναι το μόνο ζήτημα για το οποίο η Σύνοδος του G8 μοιάζει τώρα λιγότερο «θαυματουργή» .
Στο κάτω κάτω, η όποια μεταστροφή του προέδρου Μπους οφείλεται περισσότερο στην αλλαγή στο πολιτικό κλίμα στις ΗΠΑ, όπου η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει γίνει πλέον σοβαρό ζήτημα. Οι θέσεις του Αλ Γκορ και του Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ συνεισέφεραν περισσότερο στη μεταστροφή του Μπους από ό,τι οι προσπάθειες όλων των ευρωπαίων ηγετών μαζί.
Ούτε η συμφωνία της κυβέρνησης των ΗΠΑ να διαπραγματευθεί μία συνθήκη, η οποία θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο στο πλαίσιο του ΟΗΕ, είναι δείγμα πραγματικής προόδου. Κι αυτό γιατί και τα δύο κόμματα στο Κογκρέσο επιμένουν ότι «δεν γίνεται τίποτε χωρίς την Κίνα». Και αυτή η θέση δεν θα αλλάξει ούτε μετά τις επόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.
Πριν από τη Σύνοδο, η κυβέρνηση της Γερμανίας είχε ανακοινώσει ότι θα αυξήσει την οικονομική βοήθεια προς την Αφρική κατά 700 εκατ. ευρώ. Αυτό ήταν το μόνο πραγματικό βήμα, και ένα βήμα το οποίο αξίζει συγχαρητηρίων. Κατά τα άλλα, το G8 απλώς επιβεβαίωσε την απόφαση την οποία είχε λάβει πριν από δύο χρόνια, στη Σκωτία.
Ετσι, στην πραγματικότητα η Αφρική δεν έλαβε παρά μόνο μία μεγαλόπρεπη ρητορεία. Δυστυχώς, δεν υπάρχει τίποτε το οποίο να δείχνει ότι η επανάληψη κούφιων υποσχέσεων θα οδηγήσει σε κάποια αλλαγή.
Αυτό το οποίο είχε σημασία στο Χαϊλιγκένταμ δεν ήταν οι αποφάσεις, αλλά το γεγονός ότι οι ημέρες του G8 μοιάζουν τώρα μετρημένες. Πολιτικώς και οικονομικώς, η Κίνα και η Ινδία είναι πιο σημαντικές σήμερα από κάποιες ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του G8. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι αυτή η άποψη εξαπλώνεται παντού στον κόσμο, ιδίως στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Η συμπεριφορά του προέδρου Πούτιν στη Σύνοδο έδειξε καθαρά ποια ιδέα έχει για τους Ευρωπαίους. Οχι και μεγάλη. Την ώρα που οι Ευρωπαίοι ονειρεύονταν να παίξουν τον ρόλο του μεσολαβητή ανάμεσα στις ΗΠΑ και στη Ρωσία, ο ρώσος πρόεδρος ήταν αποφασισμένος να επιλύσει το ζήτημα της αντιπυραυλικής ασπίδας και του Κοσσυφοπεδίου διμερώς με τις ΗΠΑ.
Οπως ακριβώς και επί Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία πολύ θα ήθελε να καθήσει και πάλι μόνη της μαζί με την Αμερική στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οι Ευρωπαίοι, με τον διχασμό και την αδυναμία τους, θεωρούνται άνευ σημασίας, ακόμη και ενοχλητικοί.
Αν οι Ευρωπαίοι εξακολουθήσουν να καλλιεργούν την αδυναμία και τον διχασμό, μπορεί η Ευρώπη να καταλήξει άνευ σημασίας για τα θέματα στη διεθνή ατζέντα.
Η εφετινή Σύνοδος του G8 τελείωσε. Τα πράγματα θα αρχίσουν να γίνονται σοβαρά τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Υπουργοί Περιβάλλοντος από όλον τον κόσμο θα συναντηθούν στην επόμενη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα στο Μπαλί. Μόνο τότε θα μάθουμε με βεβαιότητα αν έγινε κάποιο «θαύμα» στο Χαϊλιγκένταμ…
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ ήταν υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας το διάστημα 1998-2005.
