H τάση των σύγχρονων κοινωνιών για αποκέντρωση τίθεται με όλο και αυξανόμενη ένταση στην καρδιά των κοινωνικοπολιτικών μεταρρυθμίσεων των κυβερνήσεων με προοδευτικό προσανατολισμό.
Στην Ελλάδα η δεκαετία του 1980 αποτέλεσε για τους θεσμούς της αποκέντρωσης και της αυτοδιοίκησης περίοδο σημαντικών θεσμικών αλλαγών, με στόχο την εδραίωση του τοπικού αυτοδιοικητικού συστήματος στο επίκεντρο της λειτουργίας του κράτους. H εγκαθίδρυση και η λειτουργία θεσμών που προώθησαν την τοπική ανάπτυξη, όπως οι δημοτικές επιχειρήσεις, οι αναπτυξιακές εταιρείες και αναπτυξιακοί σύνδεσμοι, βοήθησαν στην αναζωογόνηση του πρώτου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι γεγονός πως η ελληνική περιφέρεια απέκτησε σύγχρονη θεσμική μορφή και το τοπικό διοικητικό σύστημα αναγεννήθηκε. Παράλληλα, ενισχύθηκε το σύστημα της νομαρχιακής αποκέντρωσης με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων πολιτικής και αναπτυξιακής δυναμικής στους νομάρχες (1982 – 1994).
Στη συνέχεια, το δεύτερο κύμα διαρθρωτικών αλλαγών έφερε την ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με βάση το πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας», το οποίο προκάλεσε σημαντικές ανακατατάξεις στον χάρτη της χώρας. Και στα δύο μεταρρυθμιστικά κύματα η Νέα Δημοκρατία ήταν απέναντι. Αποχώρησε από τη Βουλή, καταψήφισε τις ρυθμίσεις, στοιχήθηκε με τις μαύρες σημαίες που στο όνομα του κομματικού κράτους, των τοπικισμών και της διατήρησης προσωπικών εξουσιών επιχειρούσαν να ανακόψουν κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια.
H αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση αποτελεί πολιτική εξόχως προοδευτική, η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί από μια παράταξη που δημιούργησε την Ελλάδα των δύο ταχυτήτων καταδικάζοντας την περιφέρεια στην υπανάπτυξη. Κατά συνέπεια είναι για το ΠαΣοΚ νομοτελειακό χρέος η εφαρμογή ολοκληρωμένου σχεδίου μιας δεύτερης αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης και είναι βέβαιο ότι μόνο το ΠαΣοΚ μπορεί να την υλοποιήσει.
Σε αυτό το ολοκληρωμένο σχέδιο προτεραιότητα έχουν τρεις άξονες:
A) H δεύτερη φάση συνενώσεων δήμων της χώρας.
Ο περίφημος Καποδίστριας 2 που θα ανασυστήσει τον χάρτη της χώρας παρέχοντας δυνατότητες πολλαπλάσιας οικονομικής ανάπτυξης στους δήμους, καθιστώντας τους ισχυρότερους και ικανούς να επωφεληθούν από δυνατότητες που προσφέρονται με στόχο την παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου στους δημότες και κατ’ ακολουθίαν τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
B) H ανασυγκρότηση των περιφερειών της χώρας.
Ο σημερινός αριθμός των 13 περιφερειών είναι αναντίστοιχος με το μέγεθος της Ελλάδας. Ηρθε η ώρα για την ορθολογική αναδιαμόρφωσή τους μακριά από γραφικούς τοπικισμούς που αντανακλούν βαθιά συντηρητική αντίληψη. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί η δυνατότητα για ουσιαστικότερη αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων, αντιμετωπίζοντας πολλούς από τους υφιστάμενους σήμερα αποκλεισμούς.
Γ) H ανασύσταση και ενίσχυση του β’ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης με βάση την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος. Σε αυτή την ανασύσταση ο αναπτυξιακός προγραμματισμός ασκείται από το αιρετό περιφερειακό συμβούλιο του οποίου ρόλος είναι ο σχεδιασμός ενιαίας αναπτυξιακής πολιτικής για την περιφέρεια. Το Περιφερειακό Συμβούλιο έχει αιρετό πρόεδρο και ως μέλη του συμμετέχουν απαραιτήτως και οι αιρετοί νομάρχες του τόπου που συγκροτούν την Περιφέρεια.
H ιδεατή δομή αυτοδιοίκησης είναι ένα διαρκές ζητούμενο, πάντα επίκαιρο και εξελισσόμενο. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι το ζητούμενο σήμερα δεν είναι μόνο η δομή της αυτοδιοίκησης. H τελευταία απογραφή ανέδειξε και πάλι σοβαρό πρόβλημα. Περίπου το μισό του πληθυσμού της χώρας συνωστίζεται στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα.
H ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας αποτελεί από κάθε άποψη τη σοβαρότερη πρόκληση. Είναι καιρός να μιλήσουμε όχι μόνο για την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων αλλά και για την αποκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων.
Το επιτελικό κράτος, η περιφερειακή συγκρότηση της χώρας, η μεταφορά αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση με ταυτόχρονη απελευθέρωση κονδυλίων από τον προϋπολογισμό, η δραστική βελτίωση των οικονομικών της αυτοδιοίκησης, η στελέχωσή της με προσωπικό που θα ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες των πολιτών, η αλλαγή του συστήματος ελέγχου της νομιμότητας των αποφάσεων του ΟΤΑ, όχι διά της τοποθετήσεώς τους στο «αρχείο», η κατανομή και διάθεση των πόρων με αντικειμενικά κριτήρια και με βάση τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες, η ιεράρχηση των στόχων που σηματοδοτούν δυναμική αναπτυξιακή προοπτική, κατά της λογικής του πελατειακού κράτους, των ρουσφετιών και των κομματαρχών, η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την εποχή μετά τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης, καθώς και για την ολοκλήρωση της σύγκλισης με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, είναι η δική μας πρόταση απέναντι στη σημερινή αδράνεια, στις διευθετήσεις και στα «μερεμέτια» καθ’ υπόδειξη των ημετέρων, των προσκείμενων, που υπαγορεύουν πρωτοβουλίες ενίσχυσης του κομματικού και πελατειακού κράτους. Και είναι άλλη μια απόδειξη ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
H κυρία Μιλένα Αποστολάκη είναι βουλευτής του ΠαΣοΚ.
