Τζόζεφ Στίγκλιτζ: «Η κρίση πλήττει τους αδύναμους»

To τελευταίο βιβλίο του νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτζ («Το τίμημα της ανισότητας», εκδ. Παπαδόπουλος, 2012) κρούει των κώδωνα του κινδύνου για το εντεινόμενο χάσμα των εισοδημάτων στον δυτικό κόσμο. Στις 359 σελίδες της ελληνικής έκδοσης η ανάλυσή του για την «καταστροφική επίδραση της ανισότητας στο δημοκρατικό πολίτευμα», παρ’ ότι εστιάζει στις ΗΠΑ, είναι χρήσιμη και αποκαλυπτική για τη Νότια Ευρώπη, την Ισπανία και την Ελλάδα.

Αξονας του βιβλίου είναι η θέση του συγγραφέα ότι το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού έχει συγκεντρώσει τεράστια οικονομική ισχύ και δυνατότητα παρέμβασης στις πολιτικές που αποφασίζονται, σκέψη που χρησιμοποιήθηκε σε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας ως «τις ακτές των ΗΠΑ», γράφει ο Στίγκλιτζ στις πρώτες σελίδες.

Ο διάσημος οικονομολόγος μιλάει για την κρίση, για αυτούς που πλήττονται από αυτή, αλλά και για όσους «κατανέμουν» μέσα από τον δημόσιο λόγο τις ευθύνες. «Ενας ακόμη μύθος είναι ότι για την κατάστασή τους φταίνε οι ίδιοι οι φτωχοί. Οι άνεργοι είναι χωρίς δουλειά επειδή είναι τεμπέληδες. Δεν έχουν ψάξει για δουλειά με αρκετή επιμονή» γράφει και αμφισβητεί την άποψη αυτή: «Με τέσσερις υποψηφίους για κάθε θέση απασχόλησης όμως θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι το πρόβλημα σήμερα δεν είναι η έλλειψη υποψηφίων για την κάλυψη θέσεων, αλλά η έλλειψη θέσεων απασχόλησης».

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ κατακρίνει επιχειρήματα σαν και αυτά που χρησιμοποίησαν και στην Ελλάδα υπέρμαχοι ακραίων μέτρων, κυρίως στα εργασιακά, τα οποία ζήτησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δυσχεραίνοντας έτι περαιτέρω τη δημοσιονομική προσαρμογή και επιτείνοντας τον φαύλο κύκλο ύφεσης και μέτρων λιτότητας. Αυτή η γραμμή περιγράφηκε από έλληνες αναλυτές ως «αντιλαϊκός λαϊκισμός».

«Για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες –και πιο πρόσφατα ακόμη και ευρωπαϊκές χώρες –που είναι χρεωμένες και πρέπει να προσφύγουν στο ΔΝΤ, οι επιπτώσεις έχουν αποδειχθεί σοβαρές […] Συχνά τα υπουργεία Οικονομικών χρησιμοποιούν το ΔΝΤ για να επιβάλουν τις απόψεις τους έτσι ώστε να υιοθετήσουν τα θεσμικά μέτρα, καθώς και τα ρυθμιστικά και μακροοικονομικά πλαίσια που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του 1%. Ακόμη και η Ελλάδα, προκειμένου να εξασφαλίσει τη διάσωσή της από την Ευρωπαϊκή Ενωση το 2011, υποχρεώθηκε να περάσει νόμους που δεν επηρεάζουν μόνο τον προϋπολογισμό αλλά και την υγεία, τα δικαιώματα συλλογικής διαπραγμάτευσης των εργατικών σωματείων και τον κατώτατο μισθό» γράφει ο Στίγκλιτζ (σελ. 194) αναφερόμενος στα μέτρα του Μνημονίου 2.

«Η αντιμετώπιση του προβλήματος με τον περιορισμό των δαπανών και την αύξηση των φόρων ενδέχεται να πυροδοτήσει φαύλο κύκλο, αφού πρόκειται για την επιστροφή σε προ-κεϊνσιανές πολιτικές από τις οποίες υπέφεραν πάρα πολλοί άνθρωποι σε όλον τον κόσμο» δήλωνε στο «Βήμα της Κυριακής» στις 28 Μαρτίου του 2010, όταν είχε ήδη προδιαγραφεί η προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό διάσωσης.

Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ πιστεύει, λέει και γράφει τα παραπάνω, πρότεινε ως σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου την προσφυγή στο ΔΝΤ. Οι αναφορές στο βιβλίο ίσως είναι μια επιστροφή τις παλαιότερες θέσεις του για το Ταμείο και μια παραδοχή, μετά την πρόσφατή ευρωπαϊκή εμπειρία, ότι τελικά δεν είχε αλλάξει τόσο όσο πίστευε το 2010…