Παύλος Τσίμας: Το Ημερολόγιο της Κρίσης

Κατεβαίνει στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο του 2008, τις ημέρες που κατέρρευσε η Lehman Brothers. Συνεχίζει στην Αθήνα, στο Ρέικιαβικ, στη Βουδαπέστη, στο Δουβλίνο, στην Κωνσταντινούπολη, στο Μπουένος Άιρες αλλά και στη Φρανκφούρτη, στην οικονομική πρωτεύουσα της Ευρώπης και έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Σε κάθε σταθμό ο συγγραφέας καταγράφει γεγονότα και μαρτυρίες. Από τον Λούι, τον Αργεντινό μπάρμαν στη πλατεία Μαβίλη που κατάφερε μόλις και μετα βίας να γλιτώσει την οικογένειά του από το οικονομικό και κοινωνικό πλιάτσικο στην Αργεντινή μέχρι την Μαρία Μπέσνα, την άνεργη δασκάλα στο γκρίζο Βουκουρέστι του ΔΝΤ, και από το ιρλανδικό επενδυτικό θαύμα μέχρι την ισλανδική τραπεζιτική απάτη, ο αναγνώστης παρακολουθεί το όραμα της αδιατάρακτης ευρωπαϊκής ευημερίας των τελευταίων 28 χρόνων να γεμίζει από τις αναθυμιάσεις των δανείων που «έσκασαν», αλλάζοντας βίαια το τοπίο και την καθημερινότητα των ανθρώπων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Σε μια εποχή όπου τα πανίσχυρα κράτη και οι παντοδύναμες πολυεθνικές συγκλίνουν σε μια συμμαχία ελέγχου των πολιτών μετατρέποντάς τους σε φτηνά εργατικά χέρια μέσα από πολιτικές ακραίας λιτότητας, στην Ελλάδα της παρατεταμένης άγνοιας (στην «ανέμελη χώρα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Τσίμας), ο αναγνώστης διαπιστώνει πώς ο άρχισε να δύει ο ήλιος της ευημερίας.

Τον παρακολουθεί να δύει πίσω από τεράστιες πολιτικές γκάφες, πίσω από επιχειρηματικά παιγνίδια χρηματιστηριακών υπεραξιών (όπως η περίπτωση Λαναρά), πίσω από την κατασπατάληση και την κακοδιάθεση των ευρωπαϊκών πόρων. Και να χάνεται μέσα σε μια θλιβερή παραγωγική αποξήρανση.

«Ξέραμε ότι τα κόμματά σας δεν είναι πολιτικοί κοινωνικοί οργανισμοί, αλλά συμμαχίες πελατειακών συμφερόντων» θα πει ο Κρις Πράις του πολυσυζητημένου οίκου Fitch. Το ξέραμε και εμείς. Αλλά τους ψηφίζαμε…

Στο βιβλίο του Παύλου Τσίμα «Το Ημερολόγιο της Κρίσης», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, βλέπουμε να ξετυλίγεται «καρέ-καρέ» μπροστά μας το χρονικό μιας παγκόσμιας φούσκας. Ενα εφιαλτικό χρονικό με τις κυβερνήσεις σε αδράνεια και τους πολίτες σε πλήρη άγνοια της επερχόμενης καταιγίδας, που είχε εκδηλωθεί προ πολλών ετών σε κάποιες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Διότι, όπως υπενθυμίζει ο συγγραφέας, η Ελλάδα είχε φθάσει στο κατώφλι της πτώχευσης από το Μάρτιο του 1994 κι όλας.

Ηταν όμως η εποχή της δεύτερης διακυβέρνησης από τον Ανδρέα Παπανδρέου, που εγκαινίασε μια νέα, πιο «σοβαρή και αξιόπιστη» πολιτική. Τόσο αποτελεσματική που μέσα σε μιαν εξαετία έβαλε την Ελλάδα (με τον Κώστα Σημίτη στο τιμόνι, ας μην το ξεχνάμε) στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ.

Διότι την Ελλάδα τη βρήκε η κρίση ενώ ταξίδευε πρώτη θέση στο λαμπερό και πολυτελές ευρωπαϊκό τρένο – προτού μετατραπεί στο εφιαλτικό Εξπρές του Οικονομικού Μεσονυχτίου.

Ο συγγραφέας παρακολουθεί το ταξίδι της Ελλάδας μέσα από το ίδιο βαγόνι. Καταγράφει τη διαδρομή από τις χίλιες και μια νύχτες στον φορολογικό παράδεισο του Ντουμπάι. Αναλύει τις διπλές αυτοκτονικές ομολογίες των ελληνικών κυβερνήσεων για τα ψευτικα στοιχεία των προκατόχων τους. Και φθάνει μέχρι τον εκτροχιασμό της φερεγγυότητας και τον κλονισμό της εμπιστοσύνης όλων όσοι διαχειρίζονται κρατικούς πόρους σ’ αυτόν τον τόπο.

Τι πήγε στραβά; Θα μπορούσε να έχει αποτραπεί το κακό;

Αυτό που κάνει συναρπαστική την εξιστόρηση του Τσίμα είναι η παράθεση προσωπικών μαρτυριών, συζητήσεων και συνεντεύξεων που, έχοντας πλέον γνώση των εξελίξεων, αποκαλύπτουν το παρασκήνιο των γεγονότων. Ή φωτίζουν το χρονικό μιας προαναγγελθούσης οικονομικής κατάρρευσης, αν προτιμάτε.

Με τις εκτιμήσεις γνωστών καθηγητών και σχολιαστών όπως είναι ο Τζόζεφ Στιγλιτς, ο Πολ Κρούγκμαν αλλά και ο τούρκος δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλι Μπιράντ και βεβαίως με τις εκτιμήσεις και τις παρατηρήσεις του ίδιου του συγγραφέα, αποκαλύπτονται κρυμένες ψηφίδες από το παζλ της κρίσης των ημερών μας. Και του μέλλοντός μας, όπως όλα δείχνουν.