Το δολάριο υποχωρεί, το ευρώ και το γουάν παίρνουν τη θέση του

Ενα νέο παγκόσμιο νόμισμα που θα αντικαταστήσει το δολάριο ίσως εμφανιστεί στα μέσα του αιώνα μας, προβλέπει το Ιδρυμα Κοινωνικών Μελετών της Γενεύης, το οποίο εφέτος εορτάζει εκατό χρόνια δημιουργικής λειτουργίας, όπως έγραψε προ ημερών «Το Βήμα».

Δύο άλλα διεθνούς κύρους επιστημονικά κέντρα, το Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και το Πανεπιστήμιο του Ντούισμπουργκ-Εσεν της Γερμανίας, σχεδόν ταυτόχρονα διαπιστώνουν συρρίκνωση της παγκόσμιας θέσης του δολαρίου και προβλέπουν ότι σύντομα θα παύσει να είναι το μοναδικό διεθνές νόμισμα.

Το ευρώ, παρά τις πιέσεις που διέρχεται αυτή την εποχή η ευρωζώνη, κατακτά συνεχώς και με γοργούς ρυθμούς παγκόσμιο ανταλλακτικό ρόλο και κάνουν ήδη την εμφάνισή τους στις διεθνείς αγορές το κινεζικό ρενμίμπι (γουάν), η ρουπία της Ινδίας και το ρεάλ της Βραζιλίας. «Το ευρώ σε πέντε χρόνια και το γουάν σε δέκα ίσως γίνουν οι σκληροί ανταγωνιστές του δολαρίου» γράφει η οικονομική ιστοσελίδα του Μπέρκλεϊ.

Οι οικονομολόγοι της Ουάσιγκτον μπορεί να μας βεβαιώνουν _ όλο και πιο συχνά, περιέργως _ ότι «το δολάριο παραμένει σκληρό» νόμισμα, αλλά το γεγονός είναι πως από τις αρχές του χρόνου, σε τέσσερις μήνες μόνο, το δολάριο έχασε 13% της αξίας του σε σχέση με το ευρώ. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι πέρυσι σε σχέση με το 2009 το δολάριο έχασε 18% του ποσοστού που κατείχε ως νόμισμα διεθνών εμπορικών συναλλαγών.

Το εβδομαδιαίο «Barron’s» προειδοποιούσε την περασμένη εβδομάδα ότι «το δολάριο κινδυνεύει να χάσει τον ρόλο του ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος» και η αρθρογραφία της «Wall Street Jourrnal» από καιρό τώρα εκφράζει την (κρυφή) αγωνία του τραπεζικού και επιχειρηματικού κόσμου της Αμερικής για το «πώς θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να ξεπληρώσουν τα χρέη τους». Το «καμπανάκι» της Standard & Poor’s για το ενδεχόμενο να υποβαθμίσει την πιστοληπτική θέση της Αμερικής δεν πέρασε απαρατήρητο _ ούτε στη Γουόλ Στριτ ούτε στις ξένες αγορές.

Ο καθηγητής Μπάρι Εϊχενγκριν στο βιβλίο του The Rise and Fall of the Dollar _ το οποίο κάνει πάταγο αυτόν τον καιρό στην Αμερική _ υποστηρίζει και παραθέτει σοβαρά στοιχεία ότι η «εξασθένηση» της ισχύος του δολαρίου είναι άμεση συνέπεια της εξασθένησης του ρόλου και της θέσης της Αμερικής στον κόσμο. Η Αμερική κατέχει σήμερα μόνο το 24% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το ποσοστό αυτό συνεχίζει να περιορίζεται. Το 1991 κατείχε σχεδόν το διπλάσιο (41%).

Το δολάριο μπορεί να μην εξαφανίστηκε από τις διεθνείς αγορές, εγκαταλείπει όμως συνεχώς έδαφος στο ευρώ. Μια έρευνα τον περασμένο Οκτώβριο του Ιδρύματος Suizushi της Ιαπωνίας έδειξε ότι «το ευρώ γίνεται όλο και περισσότερο αγαπητό» στις χώρες της Απω Ασίας και του Ειρηνικού. Είναι ασφαλώς πολύ ενδεικτικό ότι το ευρώ γίνεται αποθεματικό νόμισμα _ την τελευταία δεκαετία τα αποθεματικά σε δολάρια των ξένων χωρών μειώθηκαν κατά 11% προς όφελος του ευρώ. «Το μερίδιο του ευρώ στα (ξένα) θησαυροφυλάκια» γράφει ο Εϊχενγκριν «αυξήθηκε από 18% το 2000 σε 26% σήμερα, μέσα σε δέκα χρόνια».

Πιο κατηγορηματικός και… απαισιόδοξος για την τύχη του δολαρίου ο Ανσγκαρ Μπέλκε του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Σε άρθρο του στο «Spiegel» γράφει ότι από καιρό πιστεύει πως «η εποχή του αμερικανικού δολαρίου ως βασικού, μονοπωλιακού νομίσματος τελείωσε». Στη θέση του βλέπει να ανεβαίνει «κατά πρώτο λόγο» το ευρώ, αλλά σημειώνει ότι σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο «υπάρχει θέση και χώρος (…) για περισσότερα από ένα διεθνή νομίσματα». Ηδη, εξηγεί, το ρενμίμπι της Κίνας «έχει καταγραφεί ως βασικό διεθνές νόμισμα», γεγονός το οποίο οφείλεται στο ότι η Κίνα έχει μια ιδιαίτερα δυναμική οικονομία και, αντίθετα με την Ευρώπη, αυξάνεται συνεχώς ο πληθυσμός της. Τα ίδια χαρακτηριστικά, αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα, διακρίνει ο κ. Μπέλκε στην Ινδία και στη Βραζιλία.

Ας σημειωθεί ότι η ανησυχία για τον διεθνή ρόλο του δολαρίου άρχισε να απασχολεί και πολιτικοοικονομικά διεθνή κέντρα, τους G20 συγκεκριμένα. Συγκρότησαν μια ομάδα εργασίας με επικεφαλής τον γερμανό υφυπουργό Οικονομικών Γιοργκ Ασμουσεν, η οποία «θα παρακολουθεί τη συμπεριφορά του δολαρίου στις παγκόσμιες αγορές» και θα υποβάλλει τις παρατηρήσεις της _ τον ερχόμενο Νοέμβριο τις πρώτες _ στους «20». Αναλαμβάνοντας υπηρεσία ο κ. Ασμουσεν έδωσε και «δείγμα γραφής». Εχουμε ένα νομισματικό σύστημα σε εξέλιξη, είπε. Και προσέθεσε: «Το δολάριο ασφαλώς δεν πρόκειται να χάσει ξαφνικά τη σημασία του αλλά οι τάσεις είναι φανερές».