– Τι κάνει τα υπερευφυή, χαρισματικά παιδιά το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;
– Τα «πνίγει».
Η στιχομυθία δεν είναι φανταστική. Είναι η σταθερή «επωδός» που επανέρχεται ξανά και ξανά από τα χείλη εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εν γένει ειδικούς του χώρου συζητώντας για το ζήτημα.
Την ίδια ώρα (προ ημερών), στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ανακοινώθηκε ότι ένας 14χρονος, απόφοιτος του Σάντα Κλάρα Πανεπιστημίου, ο Καϊράν Κουαζί, με δείκτη ευφυΐας που τον κατατάσσει στο 0,1% των ευφυέστερων ανθρώπων, θα είναι ο νεότερος εργαζόμενος στο Space X του Ιλον Μασκ. Θα μπορούσε ποτέ έλληνας μαθητής με ανάλογη ευφυΐα να είναι απόφοιτος πανεπιστημίου στα 14; Η απάντηση είναι αρνητική. Γιατί;
Η ύπαρξη της ομάδας των Χαρισματικών Μαθητών έχει αναγνωριστεί από το υπουργείο Παιδείας στον νόμο 3699 του 2008 για την Ειδική Αγωγή και εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ο νόμος ωστόσο «δεν μιλά ξεκάθαρα για τα χαρισματικά παιδιά. Η νομοθεσία είναι ελλιπής. Εντάσσει τα παιδιά σε μια κατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, εννοώντας προς τα άνω. Αλλά το υποστηρικτικό πλαίσιο δεν αναφέρεται» επισημαίνει ο ειδικός παιδαγωγός και προϊστάμενος στο 1ο Κέντρο Διάγνωσης Αξιολόγησης Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕΔΑΣΥ) Β’ Αθήνας Γιάννης Σεχίδης.
Η «καλή διάθεση» του δασκάλου
«Είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να αλλάξει το νομικό πλαίσιο. Να μπορεί ένα παιδί της Γ’ Δημοτικού συγκεκριμένες ώρες να κάνει γλώσσα και μαθηματικά στην Ε’ τάξη. Αυτή τη στιγμή το ζήτημα εναπόκειται στην καλή διάθεση του δασκάλου και του ΚΕΔΑΣΥ. Δεν αρκεί» προσθέτει ο ειδικός παιδαγωγός.
«Ακόμη και ο υπεύθυνος φορέας στην Ελλάδα, το ΚΕΔΑΣΥ, έχει ελλείμματα. Αξιολογεί άπαξ το παιδί, το πολύ δυο φορές, και η διάγνωση μπορεί να είναι λανθασμένη. Υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες που βαραίνουν την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας για το κενό. Τα χαρισματικά παιδιά είναι ένα από τα θέματα που πρέπει να συζητηθεί από τη νέα πολιτική ηγεσία» υποστηρίζει ο Θοδωρής Κατσωνόπουλος, αιρετός στο Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΚΥΣΔΕ).
«Τα ευφυή παιδιά στην πραγματικότητα αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα με τα παιδιά με μαθησιακά προβλήματα μέσα στην τάξη. Δεν έχουν θέση στο σχολείο. Υπάρχει μάλιστα η πιθανότητα της πλήρους απαξίωσης του σχολείου και απώλειας του σχολικού έτους» αποκαλύπτει ο Νικόλας Χριστοδούλου, διευθυντής εξετάσεων του Γαλλικού Ινστιτούτου.
«Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα υπάρχει μόνο η αριστεία. Εχω συναντήσει πέντε υπερευφυή παιδιά στην 30χρονη καριέρα μου, που δεν μπορούσε να γίνει η αξιολόγησή τους με τη MΕΝSA. Πώς θα προχωρήσουν αυτά τα ευφυή παιδιά όταν το σύστημα τα στραγγαλίζει;» αναρωτιέται εκπαιδευτικός και ψυχολόγος που εργάζεται σε γνωστό ιδιωτικό σχολείο.
Συχνά εγκαταλείπουν το σχολείο
Στην Ελλάδα τα χαρισματικά παιδιά, έχει διαπιστωθεί, σημειώνουν υποεπίδοση, «φτάνοντας ακόμη και μέχρι του σημείου να παρατάνε το σχολείο (drop out). Συχνά, υπάρχει η παρεξήγηση ότι πάσχουν από διάσπαση προσοχής, ενώ σπανιότερα αναγκάζονται να παίρνουν ψυχοφάρμακα (αντικαταθλιπτικά). Υπάρχει ζήτημα» παραδέχεται και ο Αλέξανδρος Παπανδρέου, υπεύθυνος MENSA, στον τομέα των Χαρισματικών Παιδιών.
«Δυστυχώς, λόγω του αρτηριοσκληρωτικού τρόπου με τον οποίο είναι δομημένο το ελληνικό σχολείο, το ευφυές παιδί δεν θα αξιοποιήσει την ευφυΐα του. Συχνά μπορεί να μην την καταλάβεις καν. Το ευφυές παιδί θα φανεί μέσα από έναν ευρωπαϊκό ή διεθνή διαγωνισμό. Είμαστε όμως και οι εκπαιδευτικοί έτοιμοι να πάμε ένα βήμα παρακάτω;» ρωτά η διευθύντρια μεγάλου ιδιωτικού Γυμνασίου στην Αθήνα Αμαλία Σκούρα.
Παρότι τα χαρισματικά παιδιά δεν βοηθιούνται, «αν μετάσχουν σε διεθνείς διαγωνισμούς της ΝΑSA κ.ά. μπορεί να τα αρπάξουν στην Αμερική. Δεν θα χαθούν. Αλλά πρέπει να φτάσουν μέχρι τους διαγωνισμούς αυτούς» προσθέτει η πρόεδρος της Ζ’ ΕΛΜΕ (τοπικής ένωσης καθηγητών) Γιώτα Μαρέ, που επιβεβαιώνει ότι είναι σύνηθες «ένα ευφυές παιδί να μην έχει εικόνα καλού μαθητή».
Τι λέει το υπουργείο Παιδείας
Τη θέση ότι «χάνονται» τα υπερευφυή παιδιά στη χώρα αντικρούει ο γ.γ. πρωτοβάθμιας – δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας Αλέξανδρος Κοπτσής. «Δεν έχουμε ειδικά σχολεία για τα χαρισματικά παιδιά, αλλά έχουμε τα Πρότυπα, ενώ έχουν γίνει και σεμινάρια διαφοροποιημένης διδασκαλίας» σχολιάζει.
Το ίδιο λέει και ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής Γιάννης Αντωνίου, που παραδέχεται παρ’ όλα αυτά ότι το ζήτημα «προβληματίζει τους αρμόδιους οργανισμούς του υπουργείου Παιδείας. Στο μέλλον θα απασχολήσει σοβαρά τους σχεδιασμούς μας» δεσμεύεται.
Διεθνώς, οι τρεις τρόποι διαχείρισης των ευφυών παιδιών είναι: 1) Η επιτάχυνση (πηδώντας τάξεις). 2) Η δημιουργία ενός ειδικού bubble-σχολείου. 3) Η διαφοροποίηση (με τάξεις πολλών ταχυτήτων).
Παραδόξως, στις ΗΠΑ, αλλά και στην Αγγλία, τα τελευταία χρόνια επιχειρείται «στροφή»: «Απομακρύνονται από την επιτάχυνση. Φάνηκε ότι δημιουργεί σοβαρότατα συναισθηματικά ζητήματα στα παιδιά» αναφέρει ο Αλ. Παπανδρέου.
