Ζω αρκετά χρόνια τώρα μεταξύ πόλεων. Υπέροχων πόλεων της περιφέρειας και ενός τεράστιου πληθυσμιακά δήμου του μητροπολιτικού κέντρου της χώρας. Οι προκλήσεις πολλές και ετερογενείς, όπως και οι ιστορίες των τόπων που μεγαλώσαμε, αλλά και εκείνων που επιλέξαμε να ζούμε. Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των δήμων της χώρας, ο δήμος έχει την πολιτειακή υποχρέωση της φροντίδας των του δήμου, δηλαδή του δημόσιου χώρου των τόπων που ζούμε. Και ένα κοινό χαρακτηριστικό που μοιράζονται οι τόσο διαφορετικές μεταξύ τους πόλεις της χώρας μας είναι ότι ο δημόσιος χώρος είναι σήμερα ίσως πιο ευάλωτος παρά ποτέ: απειλείται από τη συστηματική και ασφυκτική ιδιοποίηση (όχι απλά ιδιωτικοποίηση) κάθε χωρικής σπιθαμής αλλά και πολιτισμικής πτυχής της καθημερινότητάς μας. Πώς ορίζεται όμως χωρικά και ποιοτικά ο δημόσιος χώρος των πόλεων; Θα έλεγα απλουστευτικά ότι περιλαμβάνει ό,τι είναι «έξω» από την πόρτα των σπιτιών μας και αφορά τα κοινά, δηλαδή τις ζωές μας από κοινού. Θα ζητούσα λοιπόν από τους αυριανούς δημάρχους των πόλεων που ζω να φροντίσουν για τη διαφύλαξη και διεύρυνση του φυσικού και τεχνοπολιτισμικού δημόσιου χώρου των τόπων μας. Χρειαζόμαστε ανοιχτούς, ελεύθερους, βιώσιμα δομημένους, περιβαλλοντικά ασφαλείς, τεχνολογικά αναβαθμισμένους, πολιτισμικά ζωντανούς χώρους που θα επιτρέπουν τη ζωή μας από κοινού: για παράδειγμα, υλικοτεχνικά και τεχνολογικά αναβαθμισμένες και ανοιχτές στην κοινωνία εκπαιδευτικές κτιριακές υποδομές, δημόσιες βιβλιοθήκες, μουσεία και ζωντανά εργαστήρια, ελεύθερους δημόσιους φυσικούς χώρους εντός των αστικών ιστών (π.χ. παραλίες, δάση και πάρκα), περιβαλλοντική και ενεργειακή ασφάλεια και ασφαλή για το κοινό καλό διαχείριση των φυσικών πόρων. Σχεδιασμό, αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών δημόσιων πόρων και σταδιακή υλοποίηση όχι αφηρημένων μεγαλόπνοων προγραμμάτων αλλά καθημερινών και μεσοπρόθεσμων πρακτικών ανάκτησης του δημόσιου χαρακτήρα της πόλης. Η φροντίδα της πόλης δεν είναι καλλωπισμός. Η πόλη δεν είναι κέλυφος, είναι ανοικτός οίκος και πρέπει να μείνει ανοικτός, ελεύθερος και φροντισμένος, με τους τεχνοπολιτισμικούς όμως όρους της φροντίδας που ανταποκρίνονται στις κρίσεις, στις προκλήσεις και στις δυνατότητες της ύστερης νεωτερικότητας.
Η κυρία Ιωάννα Λαλιώτου
είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια
στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
