Το 2022 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισήμανε την αναγκαιότητα προσαρμογής των συστημάτων πολιτικής προστασίας έναντι των ακραίων καιρικών φαινομένων που τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα κράτη-μέλη και η Επιτροπή καλούνται να εστιάσουν στην ανάπτυξη ικανοτήτων πολιτικής προστασίας της ΕΕ, με βάση τρέχοντα και μελλοντοστραφή σενάρια, λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές ελλείψεις.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, για παράδειγμα, έχει βρεθεί αντιμέτωπη τα τελευταία χρόνια με σοβαρές και εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές οι οποίες ανέδειξαν σημαντικά επιχειρησιακά κενά σε διάφορα κράτη-μέλη. Η ικανότητα διαχείρισης κινδύνων αξιολογείται ως προς τις τεχνικές, οικονομικές και διοικητικές δυνατότητες υλοποίησης επαρκών εκτιμήσεων κινδύνων και του κατάλληλου σχεδιασμού διαχείρισης κινδύνων.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας έναντι των φυσικών καταστροφών για τη δεκαετία 2005-2015, αναπτύχθηκε το πλαίσιο δράσης Hyogo, «Χτίζοντας την ανθεκτικότητα των εθνών και κοινωνιών ενάντια στις καταστροφές». Το νέο παγκόσμιο πλαίσιο του σχεδίου δράσης Σεντάι για την περίοδο 2015-2030 αναφέρεται στον τρόπο διαχείρισης ως προς τις φυσικές καταστροφές, μεταβαίνοντας από την «αντιδραστική διαχείριση κρίσεων» (συγκαταστροφικό και μετακαταστροφικό στάδιο) στην «προληπτική διαχείριση των κινδύνων» (προκαταστροφικό στάδιο).
Σε εθνικό επίπεδο, το τελικό αποτέλεσμα μετά την εκδήλωση φυσικού καταστροφικού φαινομένου (π.χ. ο σεισμός το 1999 στην Αθήνα, η πυρκαγιά το 2018 στο Μάτι, οι πρόσφατες πλημμύρες στη Θεσσαλία το 2023) δηλώνει επιτακτικά τη σημασία θεσμικής αναπροσαρμογής του τρόπου διαχείρισης έναντι των φυσικών καταστροφών η οποία θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον στρατηγικό Σχεδιασμό Πρόληψης Προ-καταστροφικού Σταδίου (πριν από την εκδήλωση καταστροφής).
Κλειδί για τη μείωση του κινδύνου φυσικών καταστροφών είναι η ολοκληρωμένη προσέγγιση βάσει επιστημονικής επάρκειας και εγκυρότητας η οποία θα συνδέει δράσεις πρόληψης κινδύνου (προκαταστροφικό στάδιο), ετοιμότητας κινδύνου και αποκατάστασης καταστροφών (συγκαταστροφικό και μετακαταστροφικό στάδιο, αντίστοιχα). Σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο δύο από τις κυριότερες δράσεις αυτής της προσέγγισης που απαιτείται να υλοποιηθούν πρωτίστως είναι: 1) εκτιμήσεις κινδύνων μέσω έγκυρων ειδικών – επιστημονικών γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης, 2) χαρτογράφηση κινδύνων σε αστικό και μη περιβάλλον. Επιπροσθέτως, στην Ελλάδα, είναι σημαντική η εφαρμογή ορθών πρακτικών λαμβάνοντας υπόψη διδάγματα από την παγκόσμια βιβλιογραφία και η αλληλεπίδραση επιστήμης – πολιτικής, δηλαδή η ανάπτυξη μιας ορθής επιστημονικής πολιτικής διεπαφής με σκοπό τη λήψη αποφάσεων σε θέματα διαχείρισης κινδύνου.
Η κυρία Μαργαρίτα Μωυσίδη είναι δρ Γεωφυσικής-Σεισμολογίας, Διαχείριση Φυσικών Καταστροφών.
