Από τη δημιουργία τριών υπερσύγχρονων data centers, το πρώτο τέτοιο συγκρότημα που θα κατασκευάσει η Microsoft στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μέχρι τον υβριδικό σταθμό στο Αμάρι της Κρήτης της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής και την επένδυση της Bluesky300 για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, 64 έργα έχουν ενταχθεί στο καθεστώς των στρατηγικών επενδύσεων τα τελευταία 13 χρόνια.

«Ο συνολικός προϋπολογισμός των ενταγμένων έργων ανέρχεται σε 12,4 δισ. ευρώ και συνδέονται με 12.097 μόνιμες θέσεις εργασίας» αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Βίκυ Λοΐζου, γενική γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του υπουργείου Εξωτερικών και πρόεδρος της Enterprise Greece, που είναι ο αρμόδιος εθνικός φορέας προσέλκυσης, υποδοχής, ωρίμασης και αξιολόγησης των έργων.

Η μερίδα του λέοντος

Μέχρι σήμερα οι τομείς της ενέργειας – συγκεκριμένα οι ανανεώσιμες πηγές – και του τουρισμού κατέχουν τη μερίδα του λέοντος, τόσο σε αριθμό έργων όσο και σε ύψος προϋπολογισμού.

Στρατηγικά επενδυτικά έργα υλοποιούνται επίσης σε τομείς όπως τα data centers, η έρευνα και καινοτομία, η φαρμακοβιομηχανία, οι οικιστικές αναπτύξεις, η βιομηχανία, τα εμπορικά κέντρα, η διαχείριση απορριμμάτων κ.λπ.

Σε επίπεδο δημιουργίας θέσεων εργασίας την πρωτιά κατέχει μακράν ο τουρισμός, ενώ καταγράφεται εντονότερο ενδιαφέρον για το καθεστώς στρατηγικών επενδύσεων από το 2019 μέχρι σήμερα (εντάχθηκαν 37 έργα συνολικού προϋπολογισμού 8,3 δισ. ευρώ).

Ο τομέας που φαίνεται να μειονεκτεί είναι αυτός της βιομηχανίας, καθώς σημειώνει χαμηλές επιδόσεις και ως προς τον αριθμό των έργων και βάσει ύψους προϋπολογισμού.

Αυτό φαίνεται όμως ότι θα αλλάξει το επόμενο διάστημα, καθώς σύμφωνα με πηγές από την Enterprise Greece υπάρχουν προς αξιολόγηση έξι νέα επενδυτικά σχέδια από τον κλάδο της βιομηχανίας.

Στρατηγική «έκρηξη»

Επενδύσεις δισεκατομμυρίων – και μάλιστα χωρίς να μειώνεται το ενδιαφέρον από έλληνες και ξένους επενδυτές – καταγράφουν οι στρατηγικές επενδύσεις στον κλάδο της ενέργειας.

Μεταξύ των έργων με τα υψηλότερα κόστη επένδυσης περιλαμβάνονται τα φωτοβολταϊκά πάρκα της Μυτιληναίος, συνολικής ισχύος 1,5 GW, με προϋπολογισμό 884,14 εκατ. ευρώ. Το έργο θα υλοποιηθεί σε γήπεδα ανά την επικράτεια, και συγκεκριμένα στις Περιφερειακές Ενότητες Χαλκιδικής, Θεσσαλονίκης, Εβρου, Σερρών, Γρεβενών, Ημαθίας, Βοιωτίας, Κιλκίς, Καστοριάς, Λάρισας, Καρδίτσας, Μαγνησίας και Φθιώτιδας.

Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή αναπτύσσει 18 ΑΣΠΗΕ (Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας) συνολικής ισχύος 360 MW στην Κάρυστο, στην Εύβοια, προϋπολογισμού 585,4 εκατ. ευρώ. Το επενδυτικό σχέδιο αφορά την εγκατάσταση και λειτουργία 18 αιολικών πάρκων στο νότιο τμήμα της Εύβοιας, καθώς και τα συνοδά αυτών έργα.

Η ΕΛΛΑΚΤΩΡ αναπτύσσει αιολικά πάρκα επίσης στην Εύβοια ισχύος 470,4 MW, με τον συνολικό προϋπολογισμό του έργου στα 488,88 εκατ. ευρώ. Το έργο αποτελείται από 8 αιολικά πάρκα και από 112 ανεμογεννήτριες ισχύος 4,2 MW εκάστη.

5 δισ. ευρώ στον τουρισμό

Σημαντικά έργα σε όλη την Ελλάδα ύψους 4,78 δισ. ευρώ, τα οποία περιλαμβάνουν πολυτελή ξενοδοχειακά συγκροτήματα, παραθεριστικές κατοικίες, μαρίνες ή τουριστικά καταφύγια, συνεδριακούς χώρους και κέντρα spa, έχουν ενταχθεί στις στρατηγικές επενδύσεις την τελευταία 12ετία.

Σε ό,τι αφορά τον συνολικό προϋπολογισμό, το Saronida Olympos Golf είναι η ακριβότερη επένδυση (839,53 εκατ. ευρώ) ενώ για ο Costa Nopia στον Δήμο Πλατανιά Χανίων, η επένδυση του Leptos Group, ανέρχεται σε 303,29 εκατ. ευρώ. Τέλος στο Κάστρο Κυλλήνης θα δημιουργηθεί το Arcadia Luxury Resort από την Τουριστικές & Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Κυλλήνη ΑΕ, επενδύοντας 240,80 εκατ. ευρώ.

Απαιτείται αύξηση 8% έως το 2031

Σύμφωνα με μελέτη της Eurobank, για να φτάσουν οι επενδύσεις στην Ελλάδα τον μέσο όρο της ευρωζώνης θα απαιτηθεί μέση ετήσια αύξησή τους κατά 8% έως το 2031. Ετσι, θα μπορέσει να καλυφθεί και το επενδυτικό κενό των 94 δισ. ευρώ της προηγούμενης 12ετίας της κρίσης.

Προσπάθειες για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος

Οι αλλαγές σε κλάδους και οι προϋποθέσεις ένταξης

Για πολλά χρόνια οι κυβερνήσεις προσπαθούν να προσελκύσουν επενδύσεις. Εξού και η δημιουργία του καθεστώτος των στρατηγικών επενδύσεων το 2010, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί το 2011-2012.

Με τον νόμο 3894/2010 στρατηγική θεωρούνταν η επένδυση σε βιομηχανία, ενέργεια, τουρισμό, μεταφορές και επικοινωνίες, παροχή υπηρεσιών υγείας, διαχείριση απορριμμάτων και έργα υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας εφόσον:

  • Το συνολικό κόστος ήταν πάνω από 200 εκατ. ευρώ.
  • Ηταν πάνω από 75 εκατ. ευρώ και ταυτόχρονα δημιουργούσε τουλάχιστον 200 νέες θέσεις εργασίας.
  • Προέβλεπε ότι ανά τριετία επενδύονται τουλάχιστον 3 εκατ. ευρώ σε έργα υψηλής τεχνολογίας ή καινοτομίας ή σε έργα που προάγουν και δημιουργούν υπεραξία για την περιβαλλοντική προστασία ή σε έργα που δημιουργούν υπεραξία στην εκπαίδευση, την έρευνα, την τεχνολογία.
  • Δημιουργούσε τουλάχιστον 250 θέσεις εργασίας
  • Η πρώτη αλλαγή ήρθε δύο χρόνια μετά με τον νόμο 4072/2012, σύμφωνα με τον οποίο η στρατηγική επένδυση έπρεπε να πληροί μία τουλάχιστον από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
  • Το συνολικό κόστος ήταν πάνω από 100 εκατ. ευρώ, ανεξαρτήτως τομέα επένδυσης.
  • Ηταν πάνω από 15 εκατ. ευρώ, για επενδύσεις στη βιομηχανία.
  • Ηταν πάνω από 40 εκατ. ευρώ και ταυτόχρονα από την επένδυση δημιουργούνται τουλάχιστον 120 νέες θέσεις εργασίας.
  • Από την επένδυση δημιουργούνται κατά βιώσιμο τρόπο τουλάχιστον 150 νέες θέσεις εργασίας
  • Το 2013 ο νόμος 4146/2013 προέβλεπε ότι στρατηγική ήταν μια επένδυση και σε άλλους κλάδους πέραν των αρχικών, όπως εκπαίδευση, πολιτισμός, πρωτογενής τομέας και μεταποίηση αγροδιατροφικών προϊόντων και παροχή υπηρεσιών, εν γένει, του τριτογενούς τομέα.
  • Εκτός από τους κλάδους εμπλουτίστηκαν και οι προϋποθέσεις. Πλέον εάν κάποιος επιχειρηματίας διατηρούσε 600 θέσεις εργασίας, χωρίς δηλαδή να δημιουργήσει νέες, η επένδυσή του χαρακτηριζόταν στρατηγική. Επίσης εάν το συνολικό κόστος της επένδυσης ήταν πάνω από 5 εκατ. ευρώ για επενδύσεις ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων.
  • Ακολούθησε ο νόμος 4608/2019, όπου στο άρθρο 10 λανσαρίστηκαν οι «στρατηγικές επενδύσεις ταχείας αδειοδότησης», με ελάχιστο όριο προϋπολογισμού στα 20 εκατ. ευρώ και τον ελάχιστο αριθμό θέσεων εργασίας στις 30.
  • Ωσπου τον Δεκέμβριο του 2021 δημοσιεύθηκε ο νέος νόμος 4864/2021, με βασικό σκοπό τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. Πλέον ως «στρατηγικές επενδύσεις» νοούνται όσες έχουν προϋπολογισμό 75 εκατ. ευρώ ανεξαρτήτως τομέα επένδυσης.

Νίκος Παπαθανάσης: Το νέο νομοθετικό πλαίσιο άλλαξε ριζικά το τοπίο

Η κυβέρνηση έχει δεχθεί σκληρή κριτική για το πώς αντιλαμβάνεται τον «στρατηγικό» χαρακτήρα μιας επένδυσης, κυρίως ως προς την ελαστικοποίηση των κριτηρίων με βάση τον τελευταίο νόμο.

«Ο νόμος για τις στρατηγικές επενδύσεις έγινε σίγουρα πιο φιλικός για τους δυνητικούς επενδυτές και πιο συμπεριληπτικός, εμπεριέχοντας πλέον και κλάδους που γνωρίζουν μεγάλη άνθηση διεθνώς και παρουσιάζουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης και στην περίπτωση της χώρας μας» δηλώνει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης κ. Νίκος Παπαθανάσης (φωτογραφία).

«Αυτό που κάναμε επί της ουσίας ήταν να αλλάξουμε το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να δημιουργήσουμε το πιο φιλοεπενδυτικό περιβάλλον που είχε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, προσελκύοντας ακόμα και επενδύσεις σε τομείς που μέχρι χθες η χώρα μας απουσίαζε από τον χάρτη. Να σας θυμίσω τα βήματα που έχουν γίνει στον τομέα των data centers, όπου η Ελλάδα διεκδικεί ρόλο βασικού παίκτη στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα κωδικοποιήσαμε και την όποια σχετική νομοθεσία για να άρουμε τη σύγχυση και την ανασφάλεια που δημιουργούσε η προηγούμενη κατάσταση στους υποψήφιους στρατηγικούς επενδυτές.

Προσθέσαμε νέες κατηγορίες στρατηγικών επενδύσεων σε σύγχρονους τομείς της οικονομίας (R&D, βιοτεχνολογία, ρομποτική κ.ά.) και νέες χρήσεις γης για κέντρα δεδομένων και για κατασκευή εγκαταστάσεων κινηματογραφικών παραγωγών-studios προκειμένου νέες οικονομικές δραστηριότητες να επωφεληθούν από το παρεχόμενο κίνητρο χωροθέτησης (ΕΣΧΑΣΕ). Προσθέσαμε κεφαλαιακά κίνητρα πέραν των προβλεπόμενων φορολογικών κινήτρων, ειδικές ρυθμίσεις για επενδύσεις που πραγματοποιούνται στις περιοχές απολιγνιτοποίησης και ειδικές προβλέψεις για την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης και ελέγχου υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων».

Οσο για τις «συμπληρωματικές επενδύσεις», ο νόμος δεν έγινε πιο ευνοϊκός, τονίζει ο κ. Παπαθανάσης.