Να αποσαφηνίσουμε κάτι εξαρχής. Ο Χρίστος Γεωργάλας δεν διεκδικεί δάφνες (υπερ)ήρωα, σωτήρα ή Μεσσία. Αν κάτι τον κινητοποιεί να μιλήσει για όσα είδε και έζησε στην Γάζα στον ενάμιση μήνα που πέρασε στην περιοχή προσφέροντας εθελοντικά τις υπηρεσίες του στο νοσοκομείο Νάσερ, είναι το γεγονός ότι υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας μιας γενοκτονίας. Ή αλλιώς μιας συντριπτικής και απάνθρωπης συνθήκης, την οποία οι περισσότεροι από μας «καταναλώνουμε» ως ολιγόλεπτο στάσιμο στα δελτία ειδήσεων – συνήθως με την προειδοποιητική ρετσέτα «σκληρές εικόνες».
Ο εξειδικευμένος χειρουργός χειρουργικής βάσης κρανίου, κεφαλής και τραχήλου συμμετείχε την άνοιξη του 2025 σε ανθρωπιστική αποστολή της βρετανικής οργάνωσης Medical Aid for Palestinians. Εργάστηκε αλλά και έζησε για ενάμιση μήνα στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της νότιας Γάζας, το οποίο τα τελευταία δύο χρόνια έχει γίνει επανειλημμένα στόχος του ισραηλινού στρατού. Αν φοβήθηκε όταν πήρε την απόφαση να βρεθεί σε μια εμπόλεμη ζώνη; Η ερώτηση προφανώς και είναι περιττή. Αλλά δεν μπορούσε να μην πράξει το ελάχιστο και τελικά το αυτονόητο ως γιατρός. Κυρίως ως άνθρωπος.
Στη σημαδιακή επέτειο των δύο χρόνων από την έναρξη ενός πολέμου που γιγαντώθηκε σε μια ανηλεή προσπάθεια εθνοκάθαρσης και αφανισμού του πληθυσμού της Γάζας, ο Χρίστος Γεωργάλας αφηγείται στιγμιότυπα από όσα έζησε στη βραχεία σε χρόνο αλλά πυκνή σε εμπειρίες παραμονή του στη χειμαζόμενη από τις ισραηλινές δυνάμεις και αποκλεισμένη περιοχή. Και εξηγεί γιατί το αίσθημα της απελπισίας δεν τον κατέλαβε στη Γάζα, αλλά όταν γινόταν παρατηρητής μιας γενοκτονίας από την ασφάλεια και την αποστασιοποίηση της Αθήνας.
Γιατρέ, πώς αποφασίσατε καταρχάς να βρεθείτε και να συνδράμετε Παλαιστίνιους πολίτες σε μια εμπόλεμη ζώνη;
Ο όρος «εμπόλεμη ζώνη», αν και ακριβής ως προς το ότι υπάρχει κίνδυνος, δεν είναι ακριβής ως προς την ουσία, καθώς αναφέρεται σε δύο εμπόλεμες πλευρές. Στη Γάζα δεν υπάρχει αυτό.
Γνώριζα ότι πήγαινα σε έναν τόπο που, πλέον, ορίζεται διεθνώς — και μάλιστα κατά ομοφωνία — ως ένας τόπος γενοκτονίας. Οπότε, ίσως η ερώτηση θα μπορούσε να τεθεί διαφορετικά: «Πώς αποφασίσατε να πάτε σε έναν τόπο γενοκτονίας;». Και η απάντηση, νομίζω, είναι αυτονόητη. Είμαστε άνθρωποι, είμαστε γιατροί. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και να κοιτάμε αλλού όταν συντελείται μια γενοκτονία.
Το νοσοκομείο Νάσερ όπου ο Χρίστος Γεωργάλας πρόσφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του
Θα σας ρωτήσω όμως το προφανές. Δε φοβηθήκατε για την ζωή σας;
Προφανώς. Θα ήμουν ανόητος αν δεν φοβόμουν — ειδικά επειδή, ακριβώς, δεν πρόκειται για πόλεμο. Σε μια πολεμική ζώνη, θα αισθανόμουν ασφαλέστερος, γιατί ξέρουμε όλοι ότι στους πολέμους υπάρχουν κάποιοι κανόνες. Οι άμαχοι και οι υγειονομικοί προστατεύονται, όπως συνέβαινε γενικά στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Ιράκ, στο Βιετνάμ κ.λπ. Εδώ, όμως, γνώριζα ότι δεν πρόκειται για πόλεμο αλλά για γενοκτονία.
Ήξερα επίσης ότι, μέχρι τότε, είχαν δολοφονηθεί 1.600 υγειονομικοί — ο αριθμός ήταν 1.400 όταν πήγαινα, πλέον έχουν φτάσει τους 1.600. Συστηματικά, μεθοδικά. Οπότε, ναι, ήξερα ότι υπήρχε κίνδυνος, ότι αποτελούσα στόχο ως υγειονομικός. Με έναν τρόπο που δεν θα υπήρχε αν πήγαινα σε πόλεμο. Ή μάλλον με έναν πολύ χειρότερο τρόπο.
Ωστόσο, ήξερα επίσης ότι όλοι αυτοί που είχαν δολοφονηθεί είχαν ένα κοινό: ήταν Παλαιστίνιοι. Μέχρι στιγμής, δεν έχουν χτυπηθεί ξένοι γιατροί — για να είμαστε δίκαιοι.
Στο παρελθόν βρεθεί και σε άλλες «πολεμικές» ζώνες — με ή χωρίς εισαγωγικά. Είχα πάει στο Κόσοβο το 1999. Είχα ξαναπάει και στη Γάζα, το 2012.Και τότε, καθημερινά, κατά τους δύο μήνες που έμεινα εκεί, δολοφονούνταν δεκάδες Παλαιστίνιοι από το Ισραήλ. Απλώς δε συνέβαινε με τον ρυθμό που γίνεται τώρα. Υπήρχαν, λοιπόν, και τότε δολοφονίες. Οπότε, ναι, φοβήθηκα, αλλά σκέφτηκα την υποχρέωσή μου.
«Οι πολίτες της Γάζας δεν είναι απλώς οι αποδέκτες μιας γενοκτονίας — είναι ενεργά υποκείμενα, άνθρωποι με αξιοπρέπεια και κουλτούρα».
Εργαστήκατε στην περιοχή για περίπου δύο μήνες. Σωστά;
Ακριβώς. Ήταν η περίοδος που το Ισραήλ είχε μονομερώς διακόψει την εκεχειρία και είχε ξαναρχίσει τους βομβαρδισμούς. Ήταν, θα έλεγα, το χειρότερο και πιο δύσκολο διάστημα — μια περίοδος απόλυτης γενοκτονίας. Συγκεκριμένα, έναν μήνα πριν από την άφιξή μου, στα μέσα Μαρτίου, είχε βομβαρδιστεί ο δεύτερος όροφος του νοσοκομείου στο οποίο θα πήγαινα. Το Ισραήλ είχε κηρύξει «κόκκινες ζώνες», δηλαδή περιοχές στις οποίες δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν Παλαιστίνιοι υγειονομικοί. Μία από αυτές ήταν μόλις 500 μέτρα από το νοσοκομείο Νάσερ.
Αρχικά, δεν ήταν το μεγαλύτερο αλλά το τρίτο σε μέγεθος νοσοκομείο. Το μεγαλύτερο ήταν το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Αλ Σίφα, αλλά αυτό είχε καταστραφεί πλήρως από το Ισραήλ. Το Νάσερ είχε επίσης υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές. Όμως στεκόταν ακόμα και λειτουργούσε. Ήταν, εκείνη τη στιγμή, το μεγαλύτερο νοσοκομείο σε λειτουργία για όλη τη Γάζα.
Θέλετε να μου πείτε πώς μπήκατε στη Γάζα; Συμμετείχατε σε κάποια διεθνή ανθρωπιστική αποστολή;
Οποιαδήποτε προσπάθεια να μπει κανείς στη Γάζα γίνεται πάντα σε συνεννόηση με την COGAT (Coordination of Government Activities in the Territories), δηλαδή την υπηρεσία συντονισμού του Ισραήλ για τα κατεχόμενα. Συνεργάζεται με τον ισραηλινό στρατό για τις περιοχές αυτές. Η διαδικασία λοιπόν είχε ξεκινήσει σχεδόν ένα χρόνο πριν και τελικά ολοκληρώθηκε μόλις οκτώ ώρες πριν περάσουμε τα σύνορα.
Άρα υπάρχει μια σκόπιμη καθυστέρηση από τις αρχές του Ισραήλ;
Γενικά, εγκρίνονται περίπου οι μισές αιτήσεις που υποβάλλουν οργανώσεις, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Οι υπόλοιπες απορρίπτονται, χωρίς αιτιολόγηση — πάντα «για λόγους ασφαλείας». Προσπάθησα να καταλάβω ποια είναι τα κριτήρια — γιατί κάποιοι γιατροί γίνονται δεκτοί και κάποιοι όχι. Δεν έχει να κάνει με την εθνικότητα ή με την πολιτική τοποθέτησή τους. Το βασικό κριτήριο είναι η ιατρική ειδικότητα.
Κάποιες ειδικότητες για παράδειγμα που είναι κρίσιμες για τη Γάζα κόβονται συστηματικά, όπως οι ορθοπεδικοί ή οι νευροχειρουργοί.
Τον Αύγουστο του 2025 ισραηλινά πυρά χτύπησαν για μία ακόμα φορά το νοσοκομείο στην περιοχή της Χαν Γιουνίς
Ποια είναι η πρώτη εικόνα που θυμάστε από την ημέρα που φτάσατε στη Γάζα;
Η πρώτη εικόνα δεν ήταν εικόνα καταστροφής, αλλά εικόνα ζωής — έντονης παρουσίας της ζωής παντού. Οι άνθρωποι ήταν έξω, κυκλοφορούσαν, πετούσαν χαρταετούς, τα παιδιά έπαιζαν, ο κόσμος έκανε τις δουλειές του. Ήταν μια εικόνα κινητικότητας, όχι μιας πόλης παραδομένης στον τρόμο.
Να πω την αλήθεια, ήταν καλύτερα απ’ ό,τι περίμενα. Αργότερα έμαθα ότι η περιοχή εκείνη, το Ντέιρ ελ Μπάλαχ, δεν είχε υποστεί τις καταστροφές που είχαν υποστεί η Ράφα ή η βόρεια πλευρά της Γάζας.
Το πρώτο βράδυ μείναμε εκεί και την επόμενη μέρα φτάσαμε στο Νάσερ στη Χαν Γιουνίς.
Εκεί δηλαδή όπου εργαστήκατε αλλά και μείνατε όσο ήσασταν στη Γάζα.
Ακριβώς. Ήμασταν τρεις συνάδελφοι: εγώ και δύο Βρετανοί γιατροί. Μείναμε όλοι μαζί στον τέταρτο όροφο, όπου βρίσκονταν τα χειρουργεία και η μονάδα εντατικής θεραπείας.
Εκεί υπήρχε και ο κοιτώνας των ξένων γιατρών, με περίπου 14–15 κρεβάτια. Κοιμόμασταν όλοι μαζί, εμείς και οι αποστολές άλλων οργανώσεων. Υπήρχαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η αμερικανική Rahma, καθώς και διάφορες ευρωπαϊκές οργανώσεις — μια γερμανική, μια ισπανική, μια καναδική, μεταξύ άλλων.Η οργάνωση που μας έστειλε εκεί τηρούσε πολύ αυστηρά πρωτόκολλα ασφαλείας. Μέχρι τότε, δεν είχαν χαθεί γιατροί από αποστολές τους, και φρόντιζαν να μην υπάρξουν απώλειες.
Οι οδηγίες ήταν απολύτως σαφείς: δεν επιτρεπόταν να ποστάρουμε τίποτα στα social media, να δίνουμε συνεντεύξεις χωρίς έγκριση από την οργάνωση, να επικοινωνούμε πέρα από τα απολύτως απαραίτητα με άτομα εκτός αποστολής και φυσικά να βγαίνουμε από το νοσοκομείο. Ήταν απολύτως κατανοητό, δεδομένου ότι μιλάμε για μια περιοχή όπου συντελείται γενοκτονία και σκοτώνονται εκατοντάδες άνθρωποι.
«Η απελπισία υπήρχε όταν βρισκόμουν στην Αθήνα. Όταν έβλεπα αυτό που συμβαίνει από απόσταση. Στη Γάζα αισθάνεσαι πολύ πιο θετικά, όσο κι αν ακούγεται παράξενο».
Τι αντιμετωπίζει ένας γιατρός σε ένα τέτοιο νοσοκομείο, σε μια ζώνη όπου συντελείται γενοκτονία;
Καλείσαι να αντιμετωπίσεις τα πάντα. Τα επείγοντα περιστατικά, που είναι πρακτικά συνεχόμενα, αλλά και περιστατικά που δεν σχετίζονται άμεσα με τον πόλεμο — ασθενείς με κακοήθειες, ή άλλες χρόνιες παθήσεις που χρειάζονται χειρουργείο και έχουν μείνει πίσω λόγω της κατάστασης.
Πέρα, λοιπόν, από τον πόλεμο και τη γενοκτονία, υπάρχουν και οι συνηθισμένες ανθρώπινες ανάγκες. Οι άνθρωποι, ξέρετε, συνεχίζουν να αρρωσταίνουν όπως πάντα. Στα δύο τελευταία χρόνια έχουν συσσωρευτεί τεράστιες ιατρικές ανάγκες που δεν μπορούν να καλυφθούν. Χειρουργεία που δεν έγιναν ποτέ, επεμβάσεις που καθυστερούν μήνες ή χρόνια.
Και παράλληλα, φυσικά, υπάρχουν τα τραύματα από τις επιθέσεις. Στο νοσοκομείο υπήρχε ειδικό σύστημα συναγερμού, μια εσωτερική σειρήνα, για τα λεγόμενα mass casualty events, δηλαδή τα περιστατικά μαζικών τραυματισμών.
Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν πάνω από δέκα τραυματίες που χρειάζονται άμεση φροντίδα — χειρουργείο, εντατική, επείγουσα περίθαλψη. Τότε όλοι οι γιατροί κατεβαίνουν στα επείγοντα και ετοιμάζονται όλα τα χειρουργεία. Αυτό συνέβαινε μία με δύο φορές την ημέρα. Όταν έπεφτε μια βόμβα σε κατοικημένη περιοχή, με οικογένειες, παιδιά, ηλικιωμένους, σε λίγα λεπτά οι τραυματίες έφταναν σωρηδόν στα επείγοντα.
Οι γιατροί στο νοσοκομείο Νάσερ διαχειρίζονται καθημερινά περιστατικά μαζικών τραυματισμών άμαχων πολιτών
Υποθέτω ότι σε μια τέτοια κατάσταση, η οργάνωση και η λειτουργία είναι οριακές.
Και ναι και όχι. Προφανώς, δεν υπήρχαν τα μέσα. Οι Ισραηλινοί μπλόκαραν πότε τα φάρμακα, πότε το ιατρικό υλικό. Από την άλλη, όμως, οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι έχουν μια απίστευτη ικανότητα προσαρμογής. Για παράδειγμα, διασωληνώσεις που εδώ στην Ελλάδα θα έκανε μόνο αναισθησιολόγος, εκεί τις έκαναν όχι απλώς νοσηλευτές — ακόμη και φοιτητές ιατρικής που εργάζονταν στα επείγοντα.
Η ταχύτητα του συστήματος ήταν εντυπωσιακή, χάρη στη διάθεση, την αποφασιστικότητα και την ευστροφία των ανθρώπων. Έβλεπα ασθενείς που, ειλικρινά, δεν θα σωζόταν στην Ελλάδα, να σώζονται στη Γάζα από τραύματα.
«Στη γενοκτονία υπάρχει μια μηχανή θανάτου που σκοτώνει 100–200 ανθρώπους την ημέρα. Αυτή είναι η πραγματικότητα στη Γάζα».
Η ταχύτητα στη μεταφορά, η οργάνωση, ο συντονισμός — όλα λειτουργούσαν εκπληκτικά μέσα σε αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες. Πολλά πράγματα, μέσα στον πόλεμο, είχαν βελτιωθεί. Η εμπειρία, ο αυτοσχεδιασμός και η ψυχραιμία των ανθρώπων είχαν μετατρέψει το χάος σε λειτουργικό σύστημα.
Εσείς νιώσατε απελπισία με όσα βλέπατε και έπρεπε να διαχειριστείτε;
Απελπισία όχι. Η απελπισία υπήρχε όταν βρισκόμουν στην Αθήνα, στην Ελλάδα. Όταν έβλεπα δηλαδή αυτό που συμβαίνει από απόσταση. Εκεί, στη Γάζα, αισθάνεσαι πολύ πιο θετικά, όσο κι αν ακούγεται παράξενο. Ο λόγος είναι διπλός: πρώτον, βλέπεις τη δύναμη των ανθρώπων που είναι εκεί, και δεύτερον, αισθάνεσαι ότι βοηθάς.
Δεν παρακολουθείς απλώς μια γενοκτονία από μακριά. Προσπαθείς να κάνεις ό,τι μπορείς και ό,τι είναι στο χέρι σου, για να βοηθήσεις. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό, για τη δική σου ψυχή τουλάχιστον. Σε βοηθά να ξεπερνάς την απελπισία σου.
Εκείνο που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν οι ίδιοι οι άνθρωποι. Συνέχιζαν τη ζωή τους. Έκαναν εξετάσεις για ειδικότητα, είχαν διαδικασίες επιλογής νέων ειδικευομένων, συνέχιζαν τα μαθήματα. Η ζωή, με κάποιο τρόπο, προσπαθούσε να συνεχιστεί μέσα στο απόλυτο χάος.
Αυτό το είχα δει και στην προηγούμενη αποστολή μου στη Γάζα το 2012. Τότε οι Παλαιστίνιοι μου είχαν πει πολύ καθαρά ότι οι Ισραηλινοί θα προσπαθούσαν να τους διώξουν από τη Γάζα, να τους στείλουν στο Σινά, στην Αίγυπτο. Ήταν γι’ αυτούς δεδομένο. Οι γονείς τους, οι παππούδες τους, είχαν περάσει παρόμοιες καταστάσεις.
Στην πραγματικότητα. Η ουσία δεν έχει αλλάξει. Οι Παλαιστίνιοι της Γάζας ξέρουν ότι ζουν δίπλα σε 8 εκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι τους βλέπουν ως κατώτερους και θέλουν, με κάποιον τρόπο, να τους εξαφανίσουν. Κι αυτό υπήρχε πριν ακόμα από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Η ουσία του σιωνισμού βασίζεται στην ιδέα ότι μόνο μία εθνική ομάδα έχει δικαίωμα σε εκείνη τη γη, και ότι οι υπόλοιποι μπορούν να ζουν μόνο ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Κάτοικοι της Χιαν Γιουνίς αναζητώντας βοήθεια μετά από μια ακόμα ισραηλινή επιδρομή στα μέσα του περασμένου Μαΐου
Σε σχέση με την πρώτη φορά που εργαστήκατε εθελοντικά στη Γάζα και τη δεύτερη, μέσα σε αυτά τα 13 χρόνια, τι αλλαγές είδατε;
Όταν πήγα το 2012, οι συνθήκες ήταν ας πούμε όπως στην Ελλάδα στην περίοδο της γερμανικής Κατοχής. Ήταν μια χώρα υπό κατοχή.
Αυτό το έλεγαν όλοι και η ίδια η διεθνής κοινότητα το αναγνώριζε.
Σε μια χώρα υπό κατοχή, λοιπόν, έχεις κάποιους νεκρούς. Πέντε με δέκα εκτελέσεις την εβδομάδα. Αυτό ήταν το επίπεδο βίας στη Γάζα το 2012, και μέχρι πριν από την 7η Οκτωβρίου του 2023.
Η διαφορά σήμερα είναι τεράστια. Είναι σαν να συγκρίνεις την Ελλάδα της Κατοχής με το Άουσβιτς την ίδια περίοδο. Εκεί δεν είχες πια δέκα νεκρούς τη βδομάδα — είχες εκατό νεκρούς την ημέρα. Αυτή είναι η διαφορά: μεταξύ κατοχής και γενοκτονίας.
Στη γενοκτονία υπάρχει μια μηχανή θανάτου που σκοτώνει 100–200 ανθρώπους την ημέρα. Αυτή είναι η πραγματικότητα τώρα.
«Είναι τρελό να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να κυβερνήσει έναν λαό χωρίς να του αναγνωρίζει και να του εξασφαλίζει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης».
Είδατε δηλαδή αυτό που συχνά περιγράφεται ως απανθρωποποίηση — ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει πια καμία αξία;
Το έβλεπα στα θύματα. Οι περισσότεροι ήταν παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένοι — άνθρωποι άμαχοι. Δεν υπήρχε καμία στρατιωτική λογική σε αυτό. Έβλεπες κάποιον να πηγαίνει στη δουλειά του, έναν γιατρό να γυρίζει στο σπίτι, και να σκοτώνουν τη γυναίκα και τα παιδιά του. Ή συναδέλφους μου να γίνονται στόχος.
Αυτό συνέβη κατά την κατάληψη του νοσοκομείου, μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου του 2024. Οι συνάδελφοί που ήταν εκεί μου περιέγραψαν τα βασανιστήρια που υπέστησαν οι γιατροί: τους ανάγκασαν να περπατούν γυμνοί και να υπομένουν εξευτελισμούς. Πολλοί απάχθηκαν και κανείς δεν ξέρει πού βρίσκονται μέχρι σήμερα. Πιθανότατα κρατούνται σε ισραηλινές στρατιωτικές φυλακές, χωρίς καμία δικαστική διαδικασία ή κατηγορία.
Ποιοι ήταν οι συχνότεροι τραυματισμοί που βλέπατε σε αμάχους που έφταναν στο Νάσερ;
Λόγω της ειδικότητάς μου, έβλεπα κυρίως τραύματα τραχήλου και κεφαλής. Οι περισσότεροι ασθενείς είχαν τραύματα από βόμβες — στο λαιμό, στο πρόσωπο, στο στήθος, στην κοιλιά.
Ελπίδα στους ανθρώπους της Γάζας είδατε;
Σαφέστατα. Όπως σας είπα και προηγουμένως, οι άνθρωποι το έχουν ξαναπεράσει. Έχετε διαβάσει το διήγημα του Γκασάν Καναφανί «Γράμμα από τη Γάζα»; Το είχε γράψει το 1957 και όμως είναι σαν να έχει γραφτεί σήμερα. Αυτό που συμβαίνει τώρα, οι Παλαιστίνιοι το έχουν ξαναζήσει, με διαφορετικούς τρόπους. Μόνο κάποιος που αγνοεί την ιστορία το βλέπει σαν κάτι μοναδικό.
Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο σε αυτό που γίνεται τώρα. Υπάρχει προφανώς διαφορά βαθμού, όχι όμως ουσίας. Δεν είναι ποιοτική, αλλά ποσοτική η διαφορά.
Οι Παλαιστίνιοι είναι διατεθειμένοι να φύγουν; Να αναζητήσουν τη σωτηρία σε μια άλλη γη;
Όχι. Και το θεωρώ απίθανο να συμβεί. Μιλούσα με Παλαιστίνιους στη Γάζα που είχαν συγγενείς στην Ελλάδα και έβλεπα ότι ένιωθαν οίκτο γι’ αυτούς που ζούσαν έξω. Έλεγαν: «Αυτοί είναι μόνοι τους, μακριά από την οικογένειά τους, μακριά από την πατρίδα». Αυτό ήταν το συναίσθημα. Λύπη για τους ξενιτεμένους.
Η ζωή αντιμάχεται σθεναρά τον θάνατο στα χειμαζόμενα νοσοκομεία της Γάζας
Στην κοινωνία του Ισραήλ σήμερα υπάρχει πολύ έντονη η αντίληψη ότι όλοι οι Παλαιστίνιοι υποστηρίζουν και υποθάλπουν τη Χαμάς. Εσείς το είδατε αυτό;
Με τους ανθρώπους που συνεργάστηκα δεν κάναμε πολιτικές συζητήσεις. Η αίσθησή μου, ωστόσο, είναι ότι υπάρχει τεράστια ποικιλομορφία απόψεων στη Γάζα. Σίγουρα υπήρχαν πολλοί που στήριζαν τη Χαμάς, γιατί —και αυτό είναι δική μου εκτίμηση— είναι αδύνατον μια αντάρτικη οργάνωση να επιβιώσει χωρίς αποδοχή από τον πληθυσμό.
Από την άλλη πρέπει να σας πω ότι στη διάρκεια της παραμονής μου στην περιοχή είδα και μια διαδήλωση εναντίον της Χαμάς. Έτυχε να είμαι ξύπνιος τη νύχτα, ανέβηκα στην ταράτσα του νοσοκομείου και είδα κόσμο να περπατάει και να φωνάζει συνθήματα.
Ρώτησα: «Τι είναι αυτό;». Μου είπαν: «Φωνάζουν εναντίον της Χαμάς — αλλά και εναντίον του Ισραήλ». Και όμως, κανείς δεν τους σταμάτησε. Δεν έπεσε ξύλο, δεν έπεσαν πυροβολισμοί, ούτε δακρυγόνα. Η διαδήλωση ήταν πιο ήσυχη κι από αυτές που βλέπουμε στην Αθήνα. Άκουσα ανθρώπους να βρίζουν τη Χαμάς, κι άλλους να τη στηρίζουν έμμεσα. Υπήρχαν όλες οι απόψεις.
«Είμαστε άνθρωποι, είμαστε γιατροί. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και να κοιτάμε αλλού όταν συντελείται μια γενοκτονία».
Κύριε Γεωργάλα, γνωρίζετε πολύ καλά την κατάσταση στην περιοχή και το ιστορικό πλαίσιο — πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει ειρήνη με ένα σχέδιο σαν αυτό που προτείνεται τώρα;
Θεωρητικά, ναι, είναι δυνατόν. Αλλά σκεφτείτε το λίγο από την ανάποδη. Αν, για παράδειγμα, έλεγε το Ιράν στο Ισραήλ: «Δεν θα μπορέσετε ποτέ ξανά να έχετε δική σας κυβέρνηση, θα σας βάλουμε εμείς μία, που θα ορίζεται από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, με μερικούς Εβραίους μέσα — για πολιτιστικούς λόγους». Θα σας φαινόταν λογικό; Προφανώς όχι.
Είναι τρελό να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να κυβερνήσει έναν λαό χωρίς να του αναγνωρίζει και να του εξασφαλίζει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.
Τι σας έμαθε η εμπειρία της Γάζας;
Έμαθα να είμαι πολύ πιο αισιόδοξος για το μέλλον της Γάζας. Είδα ότι οι άνθρωποι εκεί –οι συνάδελφοί μου γιατροί που γνώρισα– συνδυάζουν μια πραγματικά εξαιρετική αντοχή με ένα φοβερό χιούμορ και μια ικανότητα να προχωρούν μπροστά.
Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ήταν η ηρεμία τους. Δεν είδα κανέναν να φωνάζει ή να ξεσπά. Μάλιστα, έχω ακούσει πολύ περισσότερους ανθρώπους στην Ελλάδα να βρίζουν τους Ισραηλινούς, απ’ ό,τι στη Γάζα. Δεν είδα ποτέ κανέναν να καταριέται το Ισραήλ.
Οι συνάδελφοί μου ζούσαν σε σκηνές, η καθημερινότητά τους είχε διακοπεί, και όμως μιλούσαν με απίστευτη ψυχραιμία, ακόμη και όταν αναφέρονταν στις επιθέσεις των Ισραηλινών. Είδα μια φοβερή υπομονή, μια τεράστια δύναμη και ένα πολύ υψηλό εκπαιδευτικό και ακαδημαϊκό επίπεδο. Πέρα από αυτό, είδα και μια απίστευτη αγάπη για τη ζωή. Αυτό ήταν πραγματικά εντυπωσιακό.
Να σας πω κάτι απλό που με συγκίνησε: Παρότι οι άνθρωποι ζουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες, μερικές φορές μέσα στη ζέστη, στη σκόνη, χωρίς επαρκές νερό, δεν συνάντησα ποτέ κανέναν να μυρίζει άσχημα. Φρόντιζαν πάρα πολύ για την καθαριότητά τους, ακόμη κι αν ζούσαν σε σκηνές, ακόμη κι αν δεν είχαν αρκετό νερό ή φαγητό.
Μου έκανε εντύπωση η ευγένειά τους. Ακόμα και στα επείγοντα, που υπήρχε πολύς κόσμος, κρατούσαν μια «αόρατη απόσταση» μεταξύ τους για να μη σπρώχνουν ο ένας τον άλλο. Ήταν ευγενικοί, πολιτισμένοι, σχεδόν αριστοκρατικοί. Ένας λαός με έντονο πολιτισμό.
Από τη Γάζα έφυγα πραγματικά συγκινημένος. Είδα ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι θύματα, όπως συχνά παρουσιάζονται. Είναι αυτόνομοι, μορφωμένοι, ευγενικοί, πολιτισμένοι άνθρωποι, με τεράστια αλληλεγγύη. Δεν είναι απλώς οι αποδέκτες μιας γενοκτονίας — είναι ενεργά υποκείμενα, άνθρωποι με αξιοπρέπεια και κουλτούρα. Και αυτό είναι κάτι που ο υπόλοιπος κόσμος συχνά δεν βλέπει.
