Μια… καλά διαμορφωμένη – πλην τεχνητή – κατάσταση εσωκομματικής νηνεμίας και μια «ψεύτικη» αίσθηση ουσιαστικής συντροφικότητας κυριαρχούν στον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Στον δρόμο για το 3ο Συνέδριο της αξιωματικής αντιπολίτευσης στα τέλη του Φεβρουαρίου, πολλαπλασιάζονται στο παρασκήνιο τα φαινόμενα σύγκρουσης. Τα επεισόδια είναι αρκετά, καθώς αναδεικνύεται η ένταση, τόσο μεταξύ ομάδας των «προεδρικών» με τα στελέχη της «Ομπρέλας» (με κύρια τάση αυτή των «53») όσο και ανάμεσα σε τμήμα του προεδρικού ρεύματος και σημαντικό κομμάτι των «πασοκογενών».

Τα βλέμματα στις εκλογές του ΚΙΝΑΛ

Μπορεί η κυρίαρχη ομάδα, δίπλα στον Αλέξη Τσίπρα, να μιλάει για συνηθισμένες εσωκομματικές διενέξεις χαμηλής έντασης, όπως συμβαίνει σε όλα τα κόμματα εν όψει σημαντικών διαδικασιών, όπως αυτή του συνεδρίου, αλλά το κλίμα είναι τελείως διαφορετικό. Το πρόβλημα, λένε οι «πασοκογενείς» κυρίως, εστιάζεται στον κ. Τσίπρα. Και αυτό γιατί δεν αποφασίζει να κάνει ουσιαστική ρήξη και να προχωρήσει με γενναία βήματα στη διεύρυνση, στον μετασχηματισμό, αλλά και στην παραχώρηση ζωτικού πολιτικού χώρου σε δυνάμεις και πρόσωπα που συντάχθηκαν μαζί του. Αυτή η αναβλητικότητα είναι που διαμορφώνει -σύμφωνα με αρκετούς «πασοκογενείς» με τους οποίους συνομίλησε «Το Βήμα» – συνθήκες που ενδεχομένως να ευνοήσουν την αποχώρησή τους από τις τάξεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Αυτές τις ημέρες όλα τα βλέμματα είναι στις εκλογές στο Κίνημα Αλλαγής. Η νέα ηγεσία θα είναι βαρόμετρο για τις αποφάσεις πολλών. Επί της ουσίας, όπως προβλέπουν έμπειρα στελέχη που «δεν αρέσκονται στις κολακείες της νυν ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ και δεν διαπραγματεύθηκαν εξουσία και οφίτσια» (φράση «μπαρουτοκαπνισμένου Πασόκου», όπως αυτοαποκαλείται), η νέα ηγεσία θα είναι καταλύτης εξελίξεων στον ευρύτερο χώρο. Εξάλλου, στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται ότι η απόσταση μεταξύ ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον (με τις αναγωγές) 1 προς 2 από 1 προς 4.

Η απογοήτευση των «πασοκογενών»

Υπάρχει περίπτωση επιστροφών στο Κίνημα Αλλαγής από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ μετά τη 13η Δεκεμβρίου; Ναι, αλλά με συγκεκριμένη ατζέντα και πλαίσιο, όπως προκύπτει από τις παρασκηνιακές συζητήσεις που γίνονται από αρκετούς «πασοκογενείς». Σε τι βαθμό θα γίνει; Ουδείς το γνωρίζει. Οπως επίσης δεν μπορεί να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα εάν την ενδεχόμενη επιστροφή στελεχών επωνύμων ακολουθήσει και μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων. Ολα είναι ανοικτά, από τη στιγμή που στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αντιμετωπίζονται πολλοί ως «ξένο σώμα». «Είναι ψευδαίσθηση ότι συμμετέχουμε ενεργά στο πολιτικό παιχνίδι εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό συμβαίνει για κάποιους πρώην υπουργούς των κυβερνήσεων του ΠαΣοΚ και για ορισμένα στελέχη» σημειώνουν.

Η απογοήτευση των «πασοκογενών», όχι όσων έχουν κομματικές θέσεις, είναι μεγάλη τόσο από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ όσο και από τον ίδιο τον κ. Τσίπρα που δεν κατάφερε μέχρι τώρα να κάνει πράξη το μεγάλο άνοιγμα. Και μάλιστα, πολλοί φοβούνται ότι επιχειρείται να υπάρξει κατευνασμός των αντιδράσεων και να διασκεδαστούν οι ανησυχίες έως το συνέδριο, αλλά μετά η κατάσταση θα είναι χειρότερη. «Ακόμη και η ταμπέλα Προοδευτική Συμμαχία είναι κενού περιεχομένου» λένε και μετά βίας την αναφέρουν τα κεντρικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Η συζήτηση αναπόφευκτα φθάνει με τους «πασοκογενείς» σε ζητήματα πιο ουσιαστικά, που αφορούν τη φυσιογνωμία του κόμματος. Εκεί υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των ανθρώπων που προέρχονται από το ΠαΣοΚ και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που επιμένουν να κινούνται φραξιονιστικά και με λογικές κόμματος του 5-6%.

Μπορεί να υπάρξει συμβίωση; Δύσκολο για πολλούς που περίμεναν στωικά, δυόμισι χρόνια μετά την εκλογική ήττα του 2019 να γίνουν ρήξεις και τομές, αλλά είδαν αναβλητικότητα και παράλληλα σειρά «εχθρικών κινήσεων» και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς στο παρασκήνιο. Αρκετοί «πασοκογενείς» ανέπτυξαν μια ενδιαφέρουσα θεώρηση στο «Βήμα», μιλώντας για την αντιπολίτευση που ασκούσε το ΠαΣοΚ την περίοδο 1990-1993 επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Στο σημείο αυτό αναδεικνύουν τη δημοσκοπική καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που δεν μπορεί να κερδίσει από τη φθορά της κυβέρνησης. Εδώ θέτουν ζητήματα αντιπολιτευτικής στρατηγικής (π.χ. στο θέμα της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ οι αντιδράσεις ήταν χαλαρές), μιλούν για τα αντιφατικά μηνύματα στο θέμα της πανδημίας καθώς και σε άλλα, όπως π.χ. της κλιματικής αλλαγής.

Εμφυλιοπολεμικό κλίμα

Την ίδια στιγμή, πολλά περιστατικά έντασης αναδεικνύονται στο προσκήνιο που ενισχύουν την άποψη περί εμφυλιοπολεμικού κλίματος στο εσωτερικό. Το πιο πρόσφατο, που ακόμα συζητείται, πέρα από την κάκιστη διαχείριση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις εκλογές του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (όπου και φάνηκε ξεκάθαρα το χάσμα ή το σχίσμα καλύτερα μεταξύ «πασοκογενών και συριζαίων»), ήταν η επίθεση του Γιώργου Τσίπρα, εξαδέλφου του πρώην πρωθυπουργού, στον Δημήτρη Λιάκο, πρώην υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ. Ο Δ. Λιάκος σε άρθρο του, με αφορμή τα έκτακτα επιδόματα σε υγειονομικούς και χαμηλοσυνταξιούχους, έγραψε για διανομή μερισμάτων από δανεικά, για να ανταπαντήσει ο Γ. Τσίπρας: «Λιάκος απ’ τα δεξιά για κοινωνικό μέρισμα-ψίχουλα Μητσοτάκη… Τέτοιες αντιλήψεις ενδεχομένως δεν έχουν καμία θέση στον ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμη κι ο Σόιμπλε πιο μετρημένος θα ήταν».

Προς εσωτερική αντιπαράθεση

Οι επόμενες εβδομάδες έως το συνέδριο προμηνύονται ιδιαίτερα έντονες και από τα όσα λέγονται στις διάφορες συνάξεις, είτε των «προεδρικών» που δεν είναι ενιαία ομάδα είτε της «Ομπρέλας», ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ οδηγείται σε μια εσωτερική αντιπαράθεση που πιθανολογείται ότι θα αφήσει πολλές «πολιτικές πληγές». Πολλοί «πασοκογενείς» αναφέρουν ότι «τορπιλίζονται» και υπονομεύονται διάφορες προσπάθειές τους που ενισχύουν το αφήγημα του κ. Τσίπρα για «προοδευτική συμπαράταξη», «προοδευτικό μέτωπο» και «προοδευτική συμμαχία», αλλά δεν τυγχάνουν των «πολιτικών ευλογιών» της πιο σκληρής αριστερής τάσης του κόμματος.

Γκρίνια από βουλευτές στο παρασκήνιο

Το κρίσιμο ερώτημα, για το οποίο ακόμα δεν δόθηκε απάντηση, είναι εάν ο κ. Τσίπρας κάνει την ύστατη στιγμή τη μεγάλη ρήξη, αν και η επιχείρηση διεύρυνσης τορπιλίστηκε εκ των έσω παρά την επιθυμία του. Με την ανακοίνωση του think tank έκανε ένα βήμα απεξάρτησης από το βαθύ κόμμα και την ΚΟ, αλλά στο παρασκήνιο υπάρχει γκρίνια και γι’ αυτό από βουλευτές. Σε αυτό το τοξικό κλίμα πολλούς προβλημάτισαν οι πρόσφατες διαπιστώσεις του εκλογολόγου Ηλία Νικολακόπουλου (εφημερίδα «Εποχή»), όπου σημείωσε, μεταξύ άλλων: «α) Το συνέδριο, όπως οργανώνεται, αφορά μόνο τον στενό κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ. β) Ο κόσμος δεν θα κερδηθεί με το συνέδριο, το οποίο φοβάμαι πρώτον ότι ίσως δεν μπορέσει να πραγματοποιηθεί λόγω πανδημίας και δεύτερον, πιθανόν να δώσει τη λανθασμένη εικόνα μιας αντιπαράθεσης μηχανισμών. γ) Είμαστε συχνά επαναπαυμένοι στο 32% των βουλευτικών εκλογών. Αυτό, όμως, δεν ήταν καθόλου συμπαγές. δ) Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα ετερογενές εκλογικό σώμα, και σε αυτόν τον κόσμο που είναι με το ένα πόδι στον ΣΥΡΙΖΑ και το άλλο εκτός, δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή να ενσωματωθεί και ε) για να δείξει ότι είναι αποτελεσματικός ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν αρκεί ένα καλοφτιαγμένο πρόγραμμα. Χρειάζεται να αναδειχθούν νέοι άνθρωποι, που να φαίνεται ότι μπορούν να κάνουν καλά τα πράγματα. Νέο στελεχικό δυναμικό δεν έχει αναδείξει ο ΣΥΡΙΖΑ, στα δυόμισι χρόνια αντιπολίτευσης».